380
KASIM-ARALIK 2014
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

YAYINLAR



KÜNYE
ANMA

Muhlis Türkmen Anısına

Figen Kafescioğlu

Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olduğu 1946 yılından başlayarak 1990’ların sonuna kadar birçok eser vermiş olan Prof. Muhlis Türkmen, Türkiye’nin modern mimarlık serüveninde etkili olmuş mimarlardan biriydi. Öğreniminin hemen ardından başlayan ve 2003’e kadar sürdürdüğü eğitimcilik alanında da dönemine göre yenilikçi yaklaşımı ve olumlu, duyarlı davranışı ile Akademi’de saygı ve sevgiyle izlenen bir “Hoca” idi.

1 Eylül 2014'de kendisinin vefatını öğrendiğimizde önemli bir mimarın kaybının yanı sıra, öğrencilere ve çevresindekilere insanca, sevgi ve saygı ile yaklaşan bir Hocanın kaybı sebebiyle de elem duyduk. Muhlis Türkmen on yılı aşan bir süredir üniversiteden ayrılmış idi; ancak biz, eski öğrencileri ve öğretim hayatının son yirmi yılında onunla birarada bulunmuş olanlar için Onun, evinde, sağlıkla çalışmalarını sürdürüyor olduğunu bilmek bir güç kaynağı idi.

Akademi’nin tüm sanat birimleriyle birlikte soluk alıp verdiği yıllarda kurumda öğrenim gören (1941-1946) Muhlis Türkmen, 1950’ler modernizminin ve mimari tasarımının, diğer temel sanatlar ile bir bütün oluşturması yaklaşımını benimsemişti. Bu eğilimle, 1947’den itibaren yarışmalarla elde ettiği birçok projede ve diğer uygulamalarında Akademi’nin mimarlık, resim, heykel ve iç mimarlık hocaları ile birlikte çalıştı. Muhlis Türkmen’in mimarlığının, diğer önemli belirleyicisi, kendi ifadesiyle “çağdaş mimarinin gelenekselin taklidi olmaktan uzak durarak, geçmişten gelen mimari ögelerin özüne inerek modern mimari ile senteze gitme”(1) inancıdır. Bu tanıma örnek olarak da 1957 Brüksel Dünya Fuarı’nda uygulanan Türk Pavyonu’nu verir. Bu projedeki çelik malzeme ile geniş açıklık geçme olanağını modern mimarinin verileri olarak, dikdörtgen mekân ve cephe oranlarının ve lokanta-kahve bloğundaki “yumuşak ve insana rahatlık veren” iç mekânları ise gelenekselin verileri olarak tanımlar.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıl doğan ve Türkiye yüksek öğrenim tarihindeki evrelerin çoğunu öğrenci ve öğretici olarak yaşamış olan Muhlis Türkmen, 1948 yılında Arif Hikmet Holtay’ın asistanı olarak Akademi’nin hoca kadrosuna katılır. Mimarlık öğretiminde proje atölyelerinin temel olduğuna ve hem öğrencilerin hem de hocaların yetişmesi açısından büyük önem taşıdığına inanır, mimarlıkta sanat eğitiminin önemini de sıklıkla yineler. Mimarlık Bölümünün YÖK sonrası değişen programında geri planda kalan sanatsal eğitimin kuvvetlenmesi için birinci sınıf öğrencilerine temel sanat eğitimi verilmesini hedefleyen Çizim Anlatım Teknikleri dersini Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyeleri ile birlikte hazırlayarak programa eklenmesi konusunda öncü olur.

Kendisinin “bir mimarın sade ve mütevazı çizgi aktarmaları” (1984, Desenlerle Mimar Sinan, MSÜ) olarak nitelendirdiği Türkiye’den ve Avrupa kentlerinden birçok mekânın ve Mimar Sinan’ın yapılarının desenleri; O’nun yapılara, yaşamın geçtiği iç mekânlara ve insanlara duyarlı çizgileri ve bu çizimlerin basılı olduğu kitapları(2) özgün bir belgeleme niteliği taşır. Muhlis Hoca, aynı çizgileri mimari projelerinin eskiz ve avan proje aşamalarında da kullanmış ve plan, kesit, cephe çizimlerini renkli mürekkeple ölçekli teknik çizimler olarak yapmıştır. (Resim 2)

Muhlis Hoca’nın mimarlık mesleğini öğreten kadroya önerilerinden biri, öğrencilere önce meslek sevgisinin ve heyecanının aktarılması gereği olmuştur, bunun gerçekleşmesi için de öğretimin merkezi olan atölyelerde öğrenci ve hoca arasında karşılıklı saygı ile kurulan iletişimin önemini vurgular. O’nunla birlikte çalışan herkesin bildiği gibi, Muhlis Türkmen her fikri dinleyebilen, alçakgönüllü davranışı ile bu ifadenin aynı zamanda uygulayıcısıdır da.

Değerli hocamız Muhlis Türkmen’i, Türkiye yirminci yüzyıl modern mimarlık örnekleri arasındaki yapılarının ve önemli mimarlık öğretimi önerilerinin yaşatılması gereğinin bilinci ile saygı ve sevgi ile anıyoruz…

NOTLAR

1. Mimarlık&Dekorasyon dergisi, 1997 yılında 52., 53. ve 54. sayılarında “Bir Mimar, Bir Yaşam” başlığı altında Muhlis Türkmen’in mimarlık yaşamı, uygulamaları ve desenlerinin dökümünün ve kendisi ile röportajların yer aldığı kapsamlı bir yayın yapmıştır. Bu ifadeler, 52. sayı’da Barış İncesu’nun kendisiyle yaptığı röportajdan alınmıştır.

2. Muhlis Türkmen’in desenlerini içeren kitaplar: Türkmen, Muhlis, 1982, Türkiye’den Çizgiler, DGSA, İstanbul; Türkmen, Muhlis, 1982, İtalya’dan Çizgiler, DGSA, İstanbul; Türkmen, Muhlis, 1984, Desenlerle Mimar Sinan, MSÜ, İstanbul; 1984, İç Mekân Düzenleme Bilim Dalı Konferansları, MSÜ, (2.Baskı), Yayın No: 4, İstanbul; Türkmen, Muhlis, 1986, İstanbul ve Tarihi Evleri, Yab Yayınları, İstanbul.

 

Bu icerik 4584 defa görüntülenmiştir.