Kuruluşunun 40. yılını kutlayan Avrupa Mimarlık Eğitim Birliği’nin (EAAE- The European Association for Architectural Education / AEEA-Association Européenne pour l’Enseignement de l’Architecture) yıllık olağan Genel Kurul ve Konferansı bu yıl, 30 Ağustos-2 Eylül 2017 tarihleri arasında, “Dünya ile Öğrenmek / Learning with the World” ana temasıyla Bordeaux’da gerçekleştirildi. Konferansta genel olarak, Avrupa’daki mimarlık okullarının gelişmekte olan ükelerde / ülkelerle gerçekleştirilen eğitim ve araştırma etkinliklerinin sunulduğu toplantının, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınmasının 10. yılınını dolduran Bordeaux’da gerçekleştirilmesi vesilesiyle, mimarlık okullarının koruma konusunda yaptıkları katkılar anket düzenlenerek araştırıldı. Bu bağlamda EAAE Koruma İletişim Ağı ve çalışma grubu etkinlikleri, toplantı ve çalıştaylar tanıtılarak yapılan duyuruyla yeni katılımlar teşvik edildi. Konferansın yanı sıra, yeni işbirliklerine ortam sağlamak amacıyla okulların konu bağlamındaki girişimlerini ve profillerini aktarabilecekleri bir poster sergisi düzenlendi.

Konferans kentin korunan ve dönüşen özellikli bölgelerine düzenlenen yapılandırılmış gezilerle başladı. Eski mezbahanın (1932-38) otel ve ticari birimlere dönüştüğü ve içinde yeni ulaşım, peyzaj ve yerleşim kararlarının alındığı “Euratlantique” Projesi; Bordeaux Şarap Müzesi (2008), Garonne Irmağı ve büyük gemilerin limana girmesine olanak sağlayan açılır kapanır Chaban-Delmas Köprüsü (2013) ve konutun ağırlıklı olarak yer aldığı karma kullanımlı yeni yapıların sıralandığı eski endüstri-şimdiki gelişme bölgesi Chartrons ve 40 yıllık bir süreçte koruma kararlarının uygulandığı tarihî kent merkezi bu gezi kapsamında önerilen alanlar oldu.

***

Avrupa’nın bombalanmayan nadir kentlerinden Bordeaux, özgün coğrafi yapısı ve süregiden tarihî birikimiyle olduğu kadar yeni projeler ve binaları ile de konferansın çok katmanlılığını artıran karma bir yapıdadır. Kentte ilk yerleşimin izleri MÖ 6. yüzyıla uzanır. Aydınlanma çağında kazanmış olduğu klasik-manyerist kentsel kimliğini iki bin yılın üzerinde korumayı başaran Bordeaux kenti, 2007 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne dahil olur. Fransa’nın bu önemli liman kenti, okyanusa bağlanan Garonne Irmağı'nın etrafında, eğrisel geniş bir kol çevresinde gelişir. Bu biçimsel konumlanışı nedeniyele, kent “ay limanı” olarak adlandırılır. 18. yüzyılda dünya ticaretindeki artış ve hareketlilik, kentin ekonomisinde de bir canlanma yaratır. Bugün hâlâ varolan avlular, anıtsal kapılar, ağaç ve heykellerle desteklenmiş olan, taş kaplı küçük meydanlar ve yatayda gelişen yapılar bu dönemin günümüze dek taşınmış olan ve kente ruhunu veren karakteristik ögeleridir. Endüstri yapılarına ek olarak 19. ve 20. yüzyıllarda yeni konut dokularıyla büyüyen kent, yatay karakterini sürdürmüştür. 1995-2007 arası, kentin tarihindeki bir diğer önemli eşiktir. Kent merkezi, araç trafiğinden arındırılarak ve üç hatlı yüzeyden raylı sistemle çevrelenerek yeniden bir cazibe merkezine dönüşür. Kentin nüfusu artarak 230.000’i bulur. Peyzaj mimarı Michel Corajoud’ın kazandığı 1996’daki yarışmayla, ırmağa paralel uzunan geniş cepheli anıtsal yapıların bahçesine dönüşen 5 km. uzunluğundaki kıyı bandı, bir rekreasyon ve seyir terası haline gelir. Kent belirli bir karakteri taşımasına rağmen bu karakterin hiçbir zaman sabitlenmiş, donmuş bir imge haline gelmediği rahatça gözlemlenebilir. Bu bağlamda zaman içinde yeni eklenmeler, kentin bir önceki yatay gelişimini destekleyen, kimliği güncelleyen adımlar olarak görülebilir.

***

Kültürlerarası ve üstü çalışmaların katılımcıları (farklı coğrafyalarda çalışan mimarlar, akademisyenler, ortak çalışmalar yapan araştırmacılar, örneğin, Avrupa’da çalışan bir Asyalı, Asya’da çalışan bir Avrupalı), Türkiye ve ABD’de mimarlık eğitimi alan, doktorasını Zürih’te yaptıktan sonra halen aynı şehirde öğretim üyeliği yapan ve Birliğin yeni başkanı olarak seçilen Oya Atalay Franck gibi “hibrid kimlikler” ve bu konuları sunan konuşmacılar konferansın ana temasının baş aktörleriydi.

Açılış konuşmalarına (eski) Başkan Karl Otto Ellefsen EAAE açısından toplantının öneminden, program ve süreçten; Bordeaux kenti Planlama, Konut ve Hareketlilik’ten sorumlu Başkan Vekili Elizabeth Touton ve Fransa Kültür Bakanlığı temsilcisi ve içinde Bordeaux’un da bulunduğu New-Aquitaine bölgesi Bölgesel Kültür İşleri Müdürü Arnaud Littardi program hazırlıklarından ve kentte süregiden dönüşüm faaliyetlerinden söz ettiler.

California’da doğan, UC Berkley ve Rice Universitesi’nde öğretim üyeliği yapan, 1970’de İtalya’ya giderek Floransa ve Milano’da üç ayrı kurumda sürdürülebilir kentleşme, mimarlık tarihi ve çağdaş sanat dersleri veren davetli konuşmacı, mimarlık tarihçisi Richard Ingersoll daha çok iklim değişikliğinin global etkilerinden ve içinde mimarinin konumlanışından bahsetti. Mimarlığın yeni bir bakış açısına ve görselliğe ihtiyaç duyduğu bu dönemde, kendisi ve ortamına ilişkin gelişmelere müdahale gücüne sahip insanın / mimarların, hayıflanmak yerine, statik dönemden farklı stratejilerle farklı bir reaksiyon vermesinin gerekliliğini anlattı. Dünyadan, global iklim değişikliğinin sonuçlarından, “cool” olan, “cool” olarak gösterilen, fakat olmayan yüksek maliyetli çözümlerden global örnekler veren Ingersoll, tehdit olarak gözüken durumlardan yeni ve güzel sonuçlar üretilebileceğini iddia etti. Bordeaux’daki yansıtıcı dev havuzun, pek çok bölgenin sular altında kalacağı dünyamızda, gelecekteki çözümler için ilham verici bir girişim olduğundan bahsetti.

İkinci günün davetli konuşmacısı Lola Sheppard “Birçok Kuzey: Kutuplarda Mekânsal Pratik” adlı konuşmasında Kanda’nın kuzey kutup bölgesinde, serpişmiş küçük topluluklar arasında yürüttüğü araştırma ve haritalama çalışmasının arkaplanını anlattı.

Uluslararası işbirliği içinde yürütülen araştırma ve eğitim çalışmalarını içeren paralel oturumlarda, eğitim içinde tasarım süreç ve stüdyolarında, çapraz-paralel-karşılıklı-çakışan-örtüşen-farklı kültürel karşılaşmalara ve araştırmalara yer verildi. Örneğin, “Yurtta ve Yurt Dışında Miras Koruma” başlıklı oturumda Afrika’dan, Benin’den ve dünyanın diğer coğrafyalarından örnekler sunuldu. Zor koşullar için yapılan proje çalışmalarına ayrılan diğer oturumunda Oslo’da öğrencilerin dünyanın farklı bölgeerindeki yerel / noktasal problemlerin çözümünde gerçek müşterilerle yaşadıkları tam bir mimari proje süreci, disiplinlerarası sosyal sorumluluk projeleri ve Aarhus ve Ürdün’de göçmen konutları için yapılan ortak proje çalışmaları anlatıldı.

Uluslararası pedagojik etkinlikler üzerine düzenlenen tematik çalışma oturumunda uluslararası eğitim faaliyetleri bağlamında yenilikler, karşıtlıklar, zorluklar ve fırsatlar gibi konular katılımcıların üzerinde tartışması için masaya yatırıldı. Diğer bir oturumda ise konu kurumsal faktörler açısından tartışılarak değerlendirildi.

Belgrad’da mimarlık eğitimi almış olan, Avrupa, Asya ve Avusturalya’da uzun yıllar araştırma, uygulama ve eğitimin içinde yer alan davetli konuşmacı Darco Radovic (Keio Üniversitesi Mimarlık ve Kentsel Tasarım Bölüm Başkanı) “Kendi Kültürümüzden Farklı Kültürler İçinde Mimarlığı Yeniden Düşünme, Yeniden Öğrenme, Yeniden Öğretme” başlıklı konuşmasında Japon kültürü içindeki deneyiminden yaptığı çıkarımları paylaştı.

Genel Kurul’da geçmiş 40 yılı özeteyen eski başkan, EAAE ve ENHSA arasındaki ilişkiyi, çıkan sorunları ve anlaşmazlıkları ve bulunan çözümleri çok açık bir dille anlattı. Çalışma gruplarının etkinlikleri özetlenirken, başlangıçta da ifade edilen, Araştırma Akademisi’nin yürütücüsü olan Prof. Johan Verbeke’nin konferanstan kısa bir süre önce hayatını kaybettiği haberi tekrarlanarak Prof. Verbeke’nin Birliğe ve eğitime olan katkılarından söz edildi.

Birliğin Başkan, Başkan Yardımcısı ve Konsey Üyeleri’nin seçimi gerçekleştirilirken, EAAE’nin yeni dönem başkanlığına, Zurich Üniversitesi Uygulamalı Bilimler, Mimarlık, Tasarım ve İnşaat Mühendisliği Fakültesi Dekanı Oya Atalay Franck seçildi. En az üç yıllığına EAAE başkanı olacak Oya Atalay Franck aynı zamanda birliğin 40 yıllık tarihinde seçilen ilk kadın başkan oldu. Yine bir başka kadın akademsiyen Politecnico di Milano’dan Ilaria Valente ise başkan yardımcılığına seçildi.

Gunnar Parelius’un yönettiği ve üniversitelerin temsilcileri okullarındaki yüksek lisans ve doktora programlarını aktarırken, Johan de Walshe’un yönettiği oturumda diğer çalışma grubu Eğitim Akademisi’nin sunumları ve yapılan çalıştaylar ile planlanan toplantı programları konuşuldu.

Ivan Cabrera mimarlık eğitiminin yeni durumlara uyarlanması konusunda yürütücülüğünü yaptığı Erasmus + kapsamındaki 3 yıllık araştırmanın sonuçlarını paylaştı. EAAE ve ACE’nin ortaklığında, mimarlık eğitimi veren 8 üniversite / kurumdan öğrenci - öğretim üyesi 300 kişinin katılımıyla gerçeleştirilen çalışmanın kapsamı, yöntemi, süreç ve bulgularını özetleyen Cabrera, bu doğrultuda 20 uluslararası toplantı ve 9 çalıştay düzenlendiğini, ana amacın mimari tasarım eğitimi ve profesyonel bilgi, miras ve sürdürülebilirlik alanlarında olgun fikirler geliştirmek ve daha güçlü farkındalık yaratmak olduğunu belirtti. Konuya ilişkin habis sorunlar ve yeni ‘normal’ olarak tanımlanabilecek yeni girdilerin sorgulandığı çalışmada, sürdürülebilirlik ve miras konularının aynı araçlarla yönetilmesinin, realistik stüdyo ortamlarının yaratılmasının, profesyonel etiğin güçlendirilmesi için yeni müfredat ve pedagojik yöntemler geliştirilmesinin önemi vurgulandı.

Nur Çağlar (proje lideri) ve Aktan Acar Erasmus kapsamında yürüttükleri ve diploma stüdyoları, alternatif yollar ve staj modellerine odaklandıkları “Mimarlık Eğitiminde Etkileşim Alanının İncelenmesi” başlıklı araştırma projesinde gelinen aşamayı sundu.

Son gün ve konferans sonrasında Loughlin Kealy ve Stefano Musso EAAE / AEEA Koruma İletişim Ağı’nın faaliyet alanından bahsederek, hem iletişim ağına hem de her iki yılda bir düzenlenen çalıştaylara katılım konusunda davette bulundu.

Mimarlıkta ve mimarlık eğitiminde uluslararası işbirliklerinin sergilendiği konferansta, iletişim kurma ve ağları genişletme platformu olarak görebileceğimiz geleneksel ortak yemekler bu toplantıda yoktu ve bol Fransızcalı geçen konferansta, “katılımcılar kendi akşam yemeklerini organize etmekte özgürdür” gibi bir ibarenin konferans amaç ve geleneklerine, tabiri caizse, oldukça Fransız kaldığı söylenebilir. Konferansı düzenleyen Bordeaux Ulusal Mimarlık ve Peyzaj Okulu’nun yöneticisi Martin Chenot’nun yaşantısını Fransız Enstitüsü Direktörü olarak Fas’ın Kazablanka şehrinde sürdüreceği haberi adeta konferansın tasarımına referans veren son bir mesaj oldu.

KAYNAKLAR

“The European Association for Architectural Education”, www.eaae.be [Erişim: 10.10.2017]

“AEEA 2017 Bordeaux”, http://eaae2017bordeaux.org [Erişim: 10.10.2017]

“Confronting Wicked Problems (Education Academy)”, www.eaae.be/eaae-academies/education-academy/erasmus-confronting-wicked-problems [Erişim: 10.10.2017]

“Conservation / Consumption”, www.eaae.be/event/conservation-consumption