Alplerin ve Jura Dağları’nın çevrelediği, göllerle kaplı platosuyla Avrupa’nın görece yüzölçümü olarak küçük ülkelerinden biri olan İsviçre, günümüz çağdaş mimarlığının önemli örneklerini barındırmakla beraber, yerel mimarlığındaki malzeme ve detaylara karşı hassas ve gösterişten uzak yaklaşımları, yapı teknolojilerindeki inovatif uygulamalarıyla günümüz mimarlığında öne çıkıyor. Söz konusu uluslararası prestij yapılarından biri olarak sayılabilecek Lozan Federal Teknoloji Enstitüsü ’ne (EPFL) ait Rolex Öğrenim Merkezi, Japon mimarlık ofisi SANAA tarafından 2010 yılında tamamlanmıştı. Yapının organik formlu, yekpare beton döşemesinin yükselerek tariflediği merkez avluda küçük ölçekli, hafif bir ahşap prototip strüktürle 2016 yılında ilk adımları atılan House 1 projesi, mimaride mevcut yerel hassasiyetlerin okunabildiği bir enstelasyon olarak bu büyük ölçekli yapıyla sıra dışı bir diyalog kuruyor. Nitekim bu mimari enstelasyon projesi, EPFL’nin bünyesinde Dieter Dietz öncülüğünde kurulmuş, tasarım ve sosyal bilimler bileşkesinde projeler üreten ALICE (FR: Mekânın Tasarımı Atölyesi) laboratuvarının genetiğindeki deneysel ve çoğulcu yaklaşımı gözler önüne seriyor.

İlk etapta 200’den fazla öğrenci ve 12 stüdyo koordinatörünün bir çalıştay kapsamında standart ahşap elemanlardan bir prototip olarak üretime başlanan House 1 projesi, bir sonraki etapta her grubun bir yaşam veya dolaşım hacminin tasarımını üstlenmesiyle farklı bir boyut kazanıyor. Ortaya çıkan farklı stüdyo üretimleri ayıran sınırlarda, yeni mekânsallıklar ve fikirlerin birbiriyle iletişime geçtiği müzakere alanlarının hayat bulduğu bir yapıyı okumak mümkün. Böylelikle her grup projesinin yapının bütününde birbiriyle girdiği çok katmanlı söylem, ALICE’in işlerine özgü olduğunu gözlemleyebildiğimiz daima değişmekte olan, olasılıklar içeren ve yoruma açık bir mekânın deneyimini mümkün kılıyor.

Zürih kent merkezinin Toni Areal bölgesinde 10 günden kısa sürede ALICE öncülüğünde hayata geçirilmiş bir diğer enstelasyon olarak House 2 projesi, homojen olmayan bir mekânsallığın ön plana çıktığı, konvansiyonel inşa sürecinin parçalı hiyerarşisinin yerini katılımcı bir modele bıraktığı geçici bir ahşap strüktür olarak işbirlikçi tasarım ve yapım süreciyle House 1 ile benzer bir deneysel kimliği ve mimari dili paylaşıyor.

Bir grup uluslararası genç mimar, sanatçı, mühendis ve doktora adayını bir araya getirdiği, sayı olarak görece az bir ekibin, disiplinlerarası bir yaklaşımla ve işbirliğine dayalı bir tasarım ve inşa modeliyle hayata kazandırdığı House 1 ve House 2 projeleri, ALICE’in günümüz mimarlık piyasasında egemen, çok sayıda paydaş arasında sorumluluk dağılımı ve şeffaflığa imkan vermeyen işbirlikleri sonucu ortaya çıkan yapılar karşısında yenilikçi tavrını somut bir şekilde ortaya koyuyor. Küçük ölçekli yapılar için dahi üretim süreçlerinin son derece opak, verimsiz ve maliyetli hale geldiği ve tepeden inme tasarım pratiklerinin çoğunluğu teşkil ettiği günümüzde, mimari tasarım ve inşa süreçlerinde kolektif tasarım ve üretimi benimseyen çizgisiyle, mimaride yeni mekânsallıklar ve işbirlikleri tasavvur etmeyi araştırmasının merkezine koymuş bu genç kolektifin, yaptığı işlerle ismini gelecekte de duyurmaya devam edeceği şüphesiz gözüküyor.