EAAE (European Association for Architectural Education / Avrupa Mimarlık Eğitimi Birliği) tarafından düzenlenen “Mimarlık Eğitimi Üzerine Yazılar” başlıklı uluslararası yarışmanın kolokyumu niteliğini taşıyan EAAE Konferansı, 25-27 Kasım 2004 tarihleri arasında Kopenhag’da Danimarka Kraliyet Akademisi, Mimarlık Okulu (The Royal Danish Academy of Fine Arts School of Architecture) Oditoryumu’nda gerçekleştirildi.

Yaklaşık 150 mimarlık okulunun üyesi bulunduğu EAAE kurumu tarafından organize edilen yarışmaya davet, üye okullarla sınırlı kalmamış; Avrupa’dan yaklaşık 150, Amerika ve Kanada’dan ise 140 mimarlık okulu yarışmaya davet edilmişti. EAAE, 1991 yılından bu yana mimarlık eğitiminde çağdaş gelişmeleri, yaklaşımları ve tartışmaları desteklemek çalışmalar sürdürmekte ve ödüller vermektedir. 2001 yılından bu yana ise, EAAE yarışmaları Danimarka’da bir pencere firması olan VELUX tarafından desteklenmektedir. EAAE duyurusunda yarışmanın amacı şöyle tanımlanıyor:

“Geleceğin mimarlık eğitimi, bugün her zaman olduğundan daha fazla araştırmaya dayalı olarak yeni yaratıcılık alanlarını tanımlamak durumundadır. Amacımız, bu alandaki pedagojik inisiyatifleri desteklemek, tartışmak ve eğitim dünyasına yayarak paylaşmak, böylelikle mimarlık eğitiminde yeni düşünceler ve yöntemler geliştirebilmektir.”

Bu yılın teması, “enformasyon toplumundaki gelişmeler ve bilginin akışı karşısında mimarlık eğitiminde, uygun ve gerekli ‘donanımlar’ ve ‘bilgi alanları’ ne şekilde gelişecek?” sorgulaması olarak belirlenmişti. Genel bir deyişle amaçlanan, gelişen yeni iletişim ve bilişim teknolojileri karşısında mimarlık eğitimi alanındaki değişimleri ve yeni eğilimleri tartışmaktı. Gerek proje atölyelerinde, gerekse teorik alanda, sanal ortamda gelişen yöntemleri, sorunları tartışmak; sonuçları pedagojik açıdan değerlendirmek ve mesleği “çevre” koşulları bütünüyle ilişkilendirerek değerlendirmek tartışmaların ve yarışmanın yoğunlaştığı temel alan olarak gelişti.

Danimarka Kraliyet Akademisi, Mimarlık Okulu’nun araştırma projeleri başkanı ve projenin koordinatörü Ebbe Harder, yarışmanın yaklaşımını, 24 Eylül 2004 tarihli basın duyurusunda şöyle açıklıyor:

“Yarının mimarları yoğun bilgi ve enformasyon akışı içerisinde yönlerini bulmaya çalışacaklar. Bu bir anlamda geleneksel eğitim yöntemlerinin aşılmakta olduğunun habercisi olmaktadır. Yarışmanın amacı bu düşünceyle, mimarlık eğitiminde yeni düşünceleri ve içerikleri araştırmak, sözkonusu süreçte uygun pedagojik yaklaşımları ve donanımları tartışmaya açmaktır. Bu araştırmalar, geleceğin mimarlarının sağlam alt yapısal donanımlara sahip olmalarını, böylelikle eğitimin kalitesinin yükseltilmesini hedeflemektedir.”

Katılan 80 eser arasından 10 eseri ödüle layık gören yarışma jürisi, mimarlığın teori ve uygulama alanında çalışmalarıyla tanınan isimlerden oluşmaktaydı: Prof. Per Olaf Fjeld (jüri başkanı, Oslo Mimarlık Okulu eski Rektörü), fenomenoloji alanındaki çalışmalarıyla tanınan Prof. Juhani Pallasmaa (Helsinki Üniversitesi, Finlandiya), mimarlık tarihçisi ve kuramcı Prof. Alberto Perez Gomez (Mc Gill Üniversitesi Montreal, Kanada), Kopenhag Kraliyet Kütüphanesi Yarışması’nda (1993) ikincilik ödülünün sahibi Alman mimar Dagmar Richter ve Kuzey ülkeleri mimarlığı alanında çalışmaları bulunan Prof. Peter Mackeith (St. Louis Washington Üniversitesi, USA).

Program, yarışmada ödül alan katılımcıların sunuşlarından ve jüri üyelerinin konu çerçevesinde geliştirdikleri konferans niteliğindeki konuşmalarından oluşmaktaydı. Konuşma ve sunuşların ardından, salondaki tüm katılımcıların soru ve katkılarıyla sürdürülen bir tartışma platformu yaratıldı. Jüri üyelerinin konuşmalarının içeriği, yarışmanın başlığını oluşturan, bilgi toplumu, yeni enformasyon teknolojileri ve bunlara bağlı gelişen süreçlerde sıklıkla tartışılmakta olan konulardan oluşmaktaydı. Metinlerde genel bir deyişle, mimarlık eğitiminin dönüşüm süreci, içeriğinin sorgulanması, eğitimde etik sorunsalı, “mimarlıktan manzaralar” / mimarlığın diğer disiplinlerle ilişkileri gibi çerçeveler içerisinde güncel sorunlar ve gelişmeler tartışılmaktaydı.

Ödül alan makalelere ait sunuşlarda ise yarışmanın başlığını oluşturan temel soru, farklı bakış açılarıyla ele alındı. Yeni teknolojiler ve bilgi toplumu sürecinde mimarlık eğitimindeki dönüşümlerin olumlu olumsuz yönleriyle sorgulanması, “mimarlık eğitimi tarihi”ne ait bir araştırmanın önemine dikkat çekiliyordu. “Küresel akış”, “sermaye olarak bilgi”, “sanal ve gerçeğin çift yönlü ilişkisi”, “teknoloji-otonomi-yapaylık” vb. gibi, sürecin temel konuları çok yönlü olarak ve karşılıklı fikir alış-verişleriyle tartışıldı. Yapılan irdelemeler “medya toplumu” içerisinde mimarın ve mimarlığın yerini ve sorunlarını da sorgulamaktaydı.

Ülkemizden Deniz İncedayı’nın ödül alan makalesi ise, “Architect as a Facilitator / Architecture as an Instrument of Social Politics” (Arabulucu Olarak Mimar / Sosyal Politika Forumunda Mimarlık) başlığını taşıyor. Makale kısa bir deyişle, mimarlık eğitiminden başlayarak mimarlık alanında mesleğin sosyal içeriğinin zenginleştirilmesinin ve mimarın, kullanıcı ile “yaşayan” ilişkisinin gereğini ve yöntemlerini tartışıyor. Yeni teknolojilerin, bilgi alanlarının ve bunlara koşut gelişen yeni kavram, tanım ve yaklaşımların mesleğin toplumsal misyonunun yeniden üretilmesinde ve zenginleştirilmesinde bir araç olarak kullanılabileceğini savunuyor.

EAAE tarafından düzenlenen programda, son gün Kopenhag kent gezisine ayrılmıştı... Katılımcılar, kentteki bazı yeni binaları, mimari gelişmeleri, dönüşüm alanlarını görme fırsatını buldular. Bunlar arasında öncelikle, Kopenhag Opera Binası’nı (mimari proje: Henning Larsens Tegnestue, 2004), Maritime Gençlik Merkezi’ni (mimari proje: PLOT, 2004), H53 Hangar Dönüşüm Projesi’ni (mimari proje: Dorte Mandrup, 2000), Holmbladsgade Mahallesi Kültür Merkezi’ni (mimari proje: Dorte Mandrup, 2000), ve Danimarka Kraliyet Kütüphanesi Ek Binası’nı (mimari proje: Schmidt, Hammer & Larsen, 1999) ve Danimarka Yahudi Müzesi’ni (iç düzenleme projesi: Daniel Liebeskind, 2004) saymak gerekir...