416
KASIM-ARALIK 2020
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

DOSYA: 2020 ULUSAL MİMARLIK ÖDÜLLERİ

YAYINLAR



KÜNYE
TEHDİT ALTINDAKİ KÜLTÜR MİRASI

Geçmişinden Koparılan Bağ: Bursa Merkez Bankası Binası

Mimarlar Odası Bursa Şubesi

 

Bursa Tarihî Ticaret Bölgesi’nin güneybatı sınırında yer alan tescilli Bursa Merkez Bankası Binası, 1965 yılında Şevki Vanlı ve Ersen Gömleksizoğlu’nun kazandığı ulusal yarışma sonucu tasarlanmış ve 1967 yılında inşa edilmiştir. Tasarımcıları tarafından tipik bir Akdenizli olarak tanımlanan yapı, banka ve konut işlevlerini içinde barındıran karma bir program üzerinde şekillendirilmiş. Tarihî çarşının batı ve güney sınırlarını oluşturan Cemal Nadir Caddesi ve Atatürk Caddesi’nin birleştiği noktada, duvar etkisi yapan bitişik nizam bir bölgede, alt katları banka işlevi üst katları ise konut işlevi ile tasarlanmıştır. İçeride bulunan taşıyıcı sistemin doluluk ve boşluklarla farklı boyutlarda cepheye yansıtıldığı görülmektedir. Taşıyıcı sistemin ritmik tekrarı, cephede gölgeler oluşturarak, derinliğin farklı algılanmasını sağlıyor. Yapının üst katlarında yer alan konutların genel mekânları Bursa’ya bakacak şekilde tasarlanmış, ana caddeye diğer mekânlar yerleştirilmiştir. Batı cephesinde bulunan bu mekânlar önlerinde bulunan büyük teraslar sayesinde dolaylı güneş almaktadır. Hem iç mekân kurgusu hem de cephe karakteri nedeniyle dönem mimarlığının brütalist arayışlarını gördüğümüz yapı, "Kurumumuzun benimsediği çevre kaygısını yapılarının mimari değerleriyle çağdaş kültüre yansıtan; plastik değerlerle yapı mantığını insan değerine de özen göstererek uzlaştıran; araştırmacı bir tutumu günlük modalara kapılmadan sürdüren; dolayısıyla zaman içinde kıymetini yitirmeyen; yapı sanatına hâlâ örnek olan, kişilik sahibi olma ilkesine uygun azami özelliklerinden” ötürü 1988 Ulusal Mimarlık Ödüllerinde Yapı dalında ödül almıştır. Karma bir işlev barındırması, bitişik nizam bir bölgede yer alarak ön cephesinin batıya arka cephesinin Bursa’ya bakması, duvar etkisi yapan yapılar içinde doluluk ve boşluk oranları ile siluette farklılık oluşturması, taşıyıcı sistemin cepheye yansımaları tasarımı oluşturan temel ögelerdir. Bursa kent siluetinde önemli bir yeri olan yapı 1990 yılında tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Bursa Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün başlattığı çalışmalar çerçevesinde, yapının rölöve çalışmaları tamamlanmış, restorasyon ve güçlendirme projeleri hazırlanmış ve süreç içinde Bursa Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından değerlendirilmiştir. Bu çalışma kapsamında yapıdan alınan örnekler incelenmiş ve değerlendirme raporları hazırlanmıştır. Bu raporlara göre önerilen güçlendirme projeleri Bursa Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmamış, alternatif çalışmalar istenmiştir.

Gelinen noktada Temmuz 2020’de yapı için hazırlanan güçlendirme önerilerinin cephe karakterini, özgünlüğünü ve bütünlüğünü bozduğu gerekçesi ile kurul tarafından uygun görülmemesi, yapının yıkılarak yeniden yapılması (rekonstrüksiyon) kararı alınmıştır. Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin düzenlediği ulusal “Bursa Hanlar Bölgesi Çarşıbaşı Kentsel Tasarım Proje Yarışması” sınırları içinde de yer alan yapı, Bursa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararına istinaden yıkılmıştır. Dönem mimarlığının temsilcisi olarak kent belleğinde çok önemli yeri olan bu tür betonarme yapılar ile ilgili daha çok tartışma ortamı oluşturulması ve yapıların gelecek nesillere aktarılması adına yapılacak alternatif çalışmaların ortaya konması için rekonstrüksiyon kararlarının yalnızca statik değerlendirmelerle değil, tüm yönleriyle ve ilgili tüm kuruluşların görüşleriyle sonuca bağlanması büyük önem taşımaktadır.

Bu icerik 1941 defa görüntülenmiştir.