Mimarlık, insan ve çevre unsurlarının birebir etkileşimde olduğu bir meslektir. Bu nedenle mimarlık eğitiminde, mimari tasarımın ana ilkeleri, tasarımda mimara düşen görevler, oluşmuş ve doğal çevre faktörlerinin tasarıma ne şekilde katkı sağlayacağı gibi teorik bilgilerin yanında tasarımın hangi çevre koşullarında, nasıl uygulanacağına ilişkin yapılacak uygulamalarla “yaparak öğrenmek” mimarlık öğrencileri için en az edinilen teorik bilgiler kadar önemlidir.

Bu düşünce doğrultusunda ilki gerçekleştirilen Mimarlık Fakültesi Öğrencileri Uygulama Atölyesi’nde, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Lisans Programı öğrencilerinin eğitimlerinde, mimari tasarım ve uygulama sürecine ilişkin edindikleri teorik bilgileri ülkemiz şartlarında, özellikle eğitim yapısı ihtiyacı olan bir bölgede öğretim üyeleri, yerel ustalar ve yapı dünyasının profesyonel uygulamacıları ile birlikte pratiğe dönüştürmeleri amaçlandı. Çalışmanın önemli bir amacı ise, öğrencilerin ileride tasarım ve uygulama alanında yapacakları çalışmalara ilişkin sosyal sorumluluklarını yerine getirmelerine olanak sağlanmasıydı.

Proje Koordinasyonu ve Tasarım Aşaması

Proje, mimarlık lisans öğrencilerinden bir gurubun uygulama stajı çalışmalarını, üniversitenin koordinasyonu altında bir uygulama yaparak gerçekleştirme fikirlerini hocalarıyla paylaşmalarıyla başladı. Yapılan toplantıların ardından öğrencilerden ve hocalardan oluşan Tasarım ve Koordinasyon ekibi kuruldu. Şubat 2006’da çalışmalarına başlayan ekip:

- Çalışma bölgesinin ve üretilecek yapı programının belirlenmesi,

- İhtiyaç doğrultusunda mimari avan projenin hazırlanması,

- Proje maliyetinin çıkarılması,

- Proje sponsorlarının belirlenmesi,

- Uygulama projelerinin hazırlanması,

- Uygulama için ilgili kurumlardan izinlerin alınması,

- Projede görev alacak gönüllü ekiplerin belirlenmesi,

- Malzeme ve ekibin çalışma bölgesine ulaşımının sağlanması,

aşamalarına ilişkin bir program hazırlayarak çalışmalara başladı.

Proje için, yerinde yapılan incelemeler sonucunda seçilen bölge, geleneksel Osmanlı Dönemi yerleşim dokusunun günümüze kadar bozulmadan gelebilmiş az sayıda örneklerinden biri olan Kütahya-Uşak yolu üzerinde yer alan Eskigediz’di. 1970’de meydana gelen “Gediz Depremi” sonrasında alınan bir kararla adı ve yeri değiştirilen yerleşimde 2003-2005 yılları arasında Türkiye Bilimler Akademisi, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Eskigediz Belediyesi’nin destekleriyle gerçekleştirilen Türkiye Kültür Envanteri Projesi’nde deprem sonrasında boşalan tarihi yerleşimin yeniden canlandırılması için gerekli ilk bilgileri içeren geleneksel dokunun belgelenmesi çalışmaları tamamlanmıştı. Daha önce bölgede iki yıl süresince çalışılmış olması nedeniyle bölge koşullarının iyi bilinmesi, yerleşimin halkıyla kurulan ilişkiler yeni çalışmayı da olumlu yönde etkiledi.

Mimari ihtiyaç programının oluşturulabilmesi için Gediz Kaymakamı Ali Nazım Balcıoğlu ve Eskigediz Belediye Başkanı Ekrem Taşkestik ile yapılan görüşmede, bölgede taşımalı eğitimin merkezi olarak belirlenen Eskigediz Fahrettin Altay İlköğretim Okulu’nun yeni mekan ihtiyaçları saptandı. Daha sonra bu ihtiyaca cevap verecek, ek yapının programı belirlendi.

Yerleşimin ve yakın çevresinin ülkemizde sayıları oldukça az olan üçlü sit (kentsel, doğal ve arkeolojik sit) alanlarından birinde yer alması nedeniyle, geleneksel mimari dokunun tüm parametreleri dikkate alınarak taklit ve tekrar etmeyen, özgün yapı geleneğine saygılı, modern malzemeyi geleneksel formlar içinde ele alan bir tasarım gerçekleştirilmesi ilke edinildi. Bölgede oldukça büyük can kaybına neden olan bir depremin meydana gelmesinden dolayı yapım sistemi, kullanılan malzeme ve detayların oluşturulmasında depreme karşı dayanıklılık ve güvenlik üst düzeyde ele alındı. En önemli nokta ise öğrencilerin hızlı ve kolay üretebileceği detayların oluşturulmasıydı. Uygulamanın başarısı açısından büyük önem taşıması nedeniyle mümkün olduğunca modüler, özgün malzeme boyutlarının değiştirilmeden kullanılabileceği uygulama detayları üretilmeye çalışıldı.

Çalışmanın başlangıcında geleneksel yapım sistemlerinin kullanılması hedeflenmiş olmakla birlikte, yaygın yapım sistemi olan ahşap karkas arası kerpiç tuğla dolgu sistemin üretilecek yapının boyutları ve fonksiyonu için uygun olmaması ve bölgede artık geleneksel yapım sisteminde üretim yapan ustaların bulunmaması nedeniyle çağdaş bir yapım sistemi kullanılmasına karar verildi.

Tasarıma baz teşkil edecek problemlerin ve çözüm parametrelerinin ortaya konmasının ardından öğretim üyeleri ve koordinasyon ekibinde yer alan öğrenciler, ana sınıfı, teknoloji dersliği, öğretmenler odası ve tuvaletten oluşan 185 m2 kapalı, 15m2 yarı açık toplam 200 m2 alana sahip yapının tasarımını gerçekleştirdi. Statik, mekanik, elektrik projelerinin geliştirilmesinde Mimarlık, Elektrik ve Makine Fakülteleri’nin öğretim üyeleri destek verdi.

Arazi Çalışmasına Hazırlık

Arazi çalışmasına başlamadan önce yapılacak ön hazırlıkların, uygulama alanında yaşanabilecek sorunların en aza indirilmesi ve çalışma veriminin arttırılabilmesi açısından taşıdığı önem düşünülerek projeye katılacak öğrenciler için üç günlük bir seminer dizisi hazırlandı. Bu seminerlerde, çalışılacak bölgenin tanınması, günlük yaşama hızlı uyum sağlanabilmesi ve en önemlisi yerleşimin mimar gözüyle algılanabilmesi amacıyla Eskigediz’in geleneksel mimarisini, sosyal yaşamını ve adetlerini anlatan bir konferans verildi. Daha sonra şantiye çalışmalarında ihtiyaç duyulacak, Şantiye Organizasyonu, Şantiye İş Güvenliği ve İlk Yardım seminerleri yapı dünyasını profesyonel uygulamacıları, Y.Mühendis Cem Kafadar, Y. Mühendis Ahmet Atay ve Dr. Haluk Pektaş tarafından verildi.

Uygulama Başlıyor

Öğrenciler uygulamada, birer aylık iki dönemde görev aldılar. Şantiye iş programına göre birinci ekibin, betonarme karkas sistemi tamamlaması ikinci ekibin ise çelik çatı konstrüksiyonu monte etmesi ve iç mekânları oluşturması hedeflendi. İş programında, her öğrencinin kendi çalışma dönemi içinde tanımlanan tüm uygulamalarda dönüşümlü olarak görev alması, böylece farklı üretimleri uygulayarak öğrenmesi hedeflendi. Programdaki dönüşümlü üretim gerçekleştirilebilmiş olmakla beraber malzeme ikmalinde yaşanan gecikmeler ve sorunlar, hazır betonun zamanında bulunamaması nedeniyle betonun yerinde üretilmesi, gibi aksaklıklar sonucunda iş programında belirlenen takvimin dışına çıkıldı. Gediz’in ilk hazır beton şirketinin temmuz ayı sonunda çalışmaya başlaması ve ilk betonunun bizim şantiyemizde kullanılması ise aksayan programı yoluna koyan güzel bir tesadüf oldu.

Gerekli uygulama izinlerinin alınması ve ilgili anıtlar kurulunun projeyi onayının ardından birinci ekip çalışmalarına başlamak üzere 29 Haziran akşamı bölgeye hareket etti. Aynı zamanda, rektörlüğümüz tarafından proje için sağlanan inşaat aletleri ve yapı ürünlerinin bir kısmı da tıra yüklenerek yola çıktı.

1 Temmuz – 30 Temmuz tarihleri arasında çalışan 23 öğrenciden oluşan birinci ekip; hafriyat aplikasyonu ve hafriyatın yapılması, reglaj çalışması, yapı aplikasyonu, temel altı betonunun dökülmesi, ip iskelesi kurulması, temel kalıplarının kurulması, temel demir donatısının hazırlanması (etriye ve çubuk donatılarının hazırlanması) ve donatının temel kalıbı içine yerleştirilmesi, perde ve kolon filizlerinin konulması, temel betonunun dökülmesi, perde kalıplarının hazırlanması, perde demir donatılarının montajı ve kalıpların kapatılması, uygulamalarını gerçekleştirdi.

1 Ağustos – 31 Ağustos tarihleri arasında çalışan 21 öğrenciden oluşan ikinci ekip; perde betonunun dökülmesi, kalıpların sökülmesi ve bina iç dolgusunun yapılması, kompaktör ile dolgu sıkıştırılması, blokaj yapılması, grobeton dökülmesi, kolon aplikasyonu ve kolonların üretilmesi, kirişlerin üretilmesi, çelik konstrüksiyon için ankraj blonlarının kiriş kalıpları içine yerleştirilmesi, hazır beton ile kiriş betonunun dökülmesi, çalışmalarını tamamladı.

Kiriş betonunun priz alması süresinin beklemek için verilen aranın ardından çalışmaya başlayan 7 öğrenciden oluşan üçüncü ekip ise; kalıpların sökülmesi, dış duvarların örülmesi, çelik çatının monte edilmesi ve üst örtünün kapatılması çalışmalarını tamamladı. Yapı bir protokol ile Gediz Kaymakamlığı’na teslim edildi.

Uygulamanın Ardından

Mayıs ayında proje tanıtım afişleri asıldığında başvuran ve seçilerek projeye katılan 45 öğrenci Eskigediz’e geldikleri ilk haftalarda bulundukları çevreye, yaşam koşullarına, çekiç, keser, testere, betoniyer gibi inşaat aletlerine karşı olan yabancılıklarını kısa sürede atarak ortama uyum sağladılar. Kağıt üzerindeki her çizginin üç boyuta dönüşmesi ve takım çalışması ile binanın yavaş yavaş yükselmesi, üretim sırasında ortaya çıkan problemler ve bunların çözümüne yönelik yaklaşımların mesleki deneyim ile üstesinden nasıl gelinebileceğini birebir görmeleri meslek hayatlarının ilk ve belki de en unutulmaz deneyimi oldu.

Yakıcı sıcakta kazma kürek sallayan, ertiye büken ekibin su ihtiyacını minik sürahileriyle taşıdıkları soğuk sularla karşılamaya çalışan ve inşaa edilmekte olan yapının gelecek seneki kullanıcıları küçük Ahmet ve arkadaşları, dolgu çalışmalarının sonsuza kadar sürecekmiş gibi göründüğü bir sırada hafta sonu çarşı izinlerini şantiyemizde geçirerek dolguyu hızla bitirmemize yardım eden Eskigediz Jandarma Karakolu erleri, komutanları Sadık Yavuz ve Güçler Şen, ekibin motivasyonunu arttıran olaylardan bazılarının kahramanıydılar.

“Acil kompaktör ihtiyacımız var” telefonundan kısa bir süre sonra yerleşimin tek ambulansıyla inşaata ulaştırılan kompaktör, ineğinin ilk doğumunu yapacağı haberini alınca metal çatı makaslarının yerine konulma işlemini yarıda bırakmak isteyen ve bunun neden daha önemli olduğunu anlayamayan bizlere tek geçim kaynağının inekleri olduğunu hatırlatan, daha sonra bulunan veterinerin doğuma yetişmesi sayesinde montaja devam eden vinç operatörümüz ise, önceliklerin zaman ve koşullara göre nasıl değişebileceği üzerinde yeniden düşünmemize sebep oldular.

Eskigediz Fahrettin Altay İlköğretim Okulu Ek Binası’nın açılışı, 29 Ekim 2006 tarihinde projeye emeği geçenlerle birlikte yapılacak ve zaman geçirmeden bundan sonraki projeler için çalışmalara başlanacak.

Proje Ekibi

Proje Yürütücüsü : Yard. Doç.Dr. Z.Gül Karslıgil Ünal

Proje Müdürü : Perçin Ünal

Proje Koordinasyon-Tasarım Ekibi: Can Pamukçu, Esma Ağırman, Gülhan Kılınç, Ömer Aloğlu, Burak Dolu

Proje ve Uygulama Danışmanları: Prof. Dr. Emre Aysu, Prof. Dr. Füsun Alioğlu, Prof. Dr. Zekiye Yenen, Prof. Dr. Müjgan Şerefhanoğlu, Prof. Dr. Hakkı Önel, Prof. Dr. Ayşe Balanlı, Doç.Dr. Muhteşem Tanrıöver, Yard.Doç.Dr. Z.Gül Ünal, Yard.Doç.Dr. Müjdem Vural, Yard.Doç.Dr. Ebru Erdönmez, Yard.Doç. Dr.Sevgül Limoncu, Öğr.Gör. Dr. Ali Parsa, Öğr. Gör. Mehmet Ünal, Dr.Gökçe Tuna Taygun, Dr. Mustafa Bilge

Projeye Katılan Öğrenciler: Alper Karabulut, Ayça Önem, Burak Dolu, Burak Özcivan, Burcu Demirbaş, Burcu Kaya, Büşra Barutçu, Can Pamukçu, Cihan Altıok, Çiler Kirtil, Emine Sarıkaya, Esma Ağırman, Esra Sert, Gizem Esmer,Gözde Zeyrek Gözde Gümüşayak, Gülhan Kılınç, Handan Durukan, H. Büşra Al, Hatice Güngör, Hilal Harputlu, Kağan Erel, Kenan Akifoğlou, M.Ali Ak, Merve Dönmez, Mustafa Atılgan, Ömer Aloğlu, Özlem Aydın, Perihan Baybatur, Seçil Candoğan, Sedef Zorbozan, Sezgin Bilgin, Sibel Şenyücel, Şenel Muhrizoğlu, Tunay Akarsu,Tümcihan Zafer, Umut Ayanoğlu, Zeynep Çınar

Projeyi Destekleyen Kişi, Kurum ve Kuruluşlar: Arkitera, Casper Bilgisayar, Ekrem ve Füsun Bulgur, Eskigediz Belediyesi, Dow Türkiye, Gediz Kaymakamlığı, Gediz Hazır Beton, Işıklar Holding, Kütahya Valiliği, Kütahya Manyezit İşletmeleri, Marshall Boya, Mecon Endüstriyel Mühendislik, Meliha-Mürüvet Tanrıöver, Nazlı Lojistik, Polo Sigorta, USKON, Urtim A.Ş., Uluoba İnşaat, YEM / Yapı Endüsrti Merkezi, Ümit Sırdaş, Yıldız Teknik Üniversitesi Vakfı, YTONG, Zekiye Talayer

RESİMLER

1.Kazı sonrasında inşaat alanı.

2.Perde ve kolon demirlerinin donatı montajı aşaması.

3. Perde kalıpları tamamlanıyor.

4. Ekip gönüllü gece çalışmasında.

5. Blokaj döşeniyor. Ama neden taşlar üçgen değil?

6. Kiriş ve kolon kalıpları tamamlandıktan sonra.

7. Metal çatı konstrüksiyonu yerine konduktan sonra.

8. Ekip bir sonraki gün yapılacaklar hakkında bilgi alıyor.

9. Reglaj çalışması.

10. Demir bükme tezgahında imalat tarifini dinleyen ekip elemanları ve küçük Yasin.

11. Hazır beton gelemeyince iş başa düşüyor.

12. Beton dökülüyor.

13. Kiriş demir donatısı hazırlanıyor

14. Sonunda hazır beton geliyor ve kiriş betonları dökülüyor.

15. beton dökümü öncesinde kolon kalıplarının sağlamlığı son kez kontrol ediliyor.

16. Eskigediz Jandarma Karakolu askerleri ekibe yardım ederken.

17. İki katmanlı dış duvarların birinci katmanı örülüyor.

18. Dış duvarların dış yüzeyi örülüyor.