Geçtiğimiz yıl temmuz ayında Kopenhag’da düzenlenen 29. Uluslararası Mimarlar Birliği (Union of International Architects-UIA) Genel Kuruluna katılan üye kesimlerin UIA’nın yönetişiminin ve çalışmalarının yeniden yapılandırmasını talep ettiğini ve bu bağlamda on iki adet öneride bulunduğunu okuyucularımıza Mimarlık dergisi sayfalarından duyurmuştuk. Bunlardan biri de “Kuruluşun her düzeyindeki faaliyetlerine genç kuşak mimarların katılımını cesaretlendirmek ve teşvik etmek için mevcut yapının gözden geçirilmesi”ydi. Bu bağlamda 2023-2026 yıllarını kapsayan dönemde çalışmak üzere Genç Mimarlar Düşünce Takımı kurulmuş ve bu grubun koordinasyonu görevi özellikle ülkemizde genç mimarların sayıca fazla olması, genç mimarlarımızın uluslararası başarıları ve genç mimarlara yönelik etkinliklerimiz nedeniyle tarafıma verilmişti. UIA’nın içinde bulunduğumuz dönemdeki genç mimarlara ve öğrencilere yönelik çalışmalarının düşünsel altyapısını bu grup oluşturuyor.

Bu kapsamındaki çalışmalar sürerken, Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Habitat Günü teması “Daha iyi bir kentsel gelecek için gençleri dahil etmek” olarak açıklandı. BM, yerel liderlik fırsatları ve katılım süreçleri yoluyla kentlerin bugünü ve geleceğini planlamada genç kuşakların sürece dahil edilmesini önemsiyor. Ayrıca, kentsel karar verme süreçlerine gençlerin katılımının kapsayıcı ve dirençli kentler için öneminin altı çiziliyor. Bu konu, Uluslararası Mimarlar Birliği’nin 2023-2026 yıllarını kapsayan aralıktaki hedefleriyle de oldukça uyumlu. Bu bağlamda, UIA konseyi, her yıl Dünya Habitat günü paralelinde belirlenen Dünya Mimarlık günü için “Katılımcı Kentsel Tasarımda Genç Kuşağı Güçlendirmek” temasını seçti. UIA tema açıklama metninde, sonraki kuşaklar için daha iyi bir gelecek vurgusunun açılımını, toplumun ve çevrenin iyi halinin altını çizerek, toplumsal adalet ve etik yaklaşımlara vurgu yaparak gerçekleştirdi. Bu yıl dünya mimarlık gününün dünyada olduğu gibi ülkemizde de oldukça yaygın bir şekilde, kapsamlı ve nitelikli etkinliklerle kutlandığını görmenin isabetli tema seçimi konusunda bizi mutlandırdığını ve mimarlık ortamının geleceği açısından umut verdiğini de anmadan geçmemek gerekir.

UIA Ekim ayında Dünya Mimarlık gününü kutlamak için yayımladığı mesajında Genç Mimarlar Yarışmasını da duyurdu. Bu yarışma mimarlık mesleğinin geleceğini genç kuşak mimarların görüşleriyle şekillendirmek ve yeni bakış açılarını serimlemek açısından yaşamsal. Önemli tartışma eksenlerini içereceğini umduğumuz katkılar, 2025 yılında düzenlenecek olan Venedik Mimarlık Bienali’nde UIA Pavyonunda sergilenecek. Bu sergi, UIA’nın Venedik Mimarlık Bienali’ne ilk resmi katkısını oluşturması bağlamında da tarihsel öneme sahip. Bu takvim yılında genç mimarlara yönelik düzenlenlenen ve kazanan projelerin 2026’da inşa edileceği Barselona’nın “Kör Duvarlar” yarışması ve 2025 yılında düzenlenecek olan afetlerle ilgili iki yarışma da UIA’nın gençlerle temas alanlarını artıracak verimli platformları oluşturuyor. Sonuçlanan yarışmalarda ülkemiz genç mimarlarının isimlerini de sıklıkla görmekteyiz. Bu ülkemiz ve mesleğimizin geleceği adına oldukça sevindirici.

Öte yandan, UIA Konseyi önümüzdeki Kasım ayında düzenlenecek olan UIA Genel Kurulunda birlik amaçlarına, genç mimarlarla ilgili iki yeni madde eklenmesini önerecek. Kabul edilirse bu ek maddeler “mimarlık öğrencilerinin ve genç mimarların gereksinim ve ilgilerini gözetmek ve genç mimarların mesleki kariyerlerini geliştirmelerine olanak sağlayacak uygun koşulları teşvik etmek” ve “üye kesimleri, genç mimarların kendi kuruluşlarının yönetimine katılımına izin vermeye ve UIA misyonlarının yürütülmesinde genç mimarlarla işbirliği yapmaya teşvik etmek” olarak tüzükte yerini alacak.

Tüm bu çalışmaların arka planında UIA Genç Mimarlar Düşünce Takımının Türkiye’deki öğrenciler ve genç mimarlarla yaptığı araştırmanın çıktıları yer alıyor. Bu çalışma anket ve çalıştaylarla öğrenciler ve genç mimarların meslek kuruluşlarından ve özellikle UIA’dan beklentilerini anlamak üzerine Ekim 2023’te gerçekleştirildi. Katılımcılara öncelikle UIA'yı ne kadar tanıdığı, ne ölçüde takip ettiği ve etkinliklerine katılımları soruldu. İlk izlenim genç mimarlar ve öğrencilerin çoğunluğunun UIA’yı tanımadığı, takip etmediği ve etkinliklerine katılmadığı yönündeydi. Açık uçlu sorularla öğrenci ve genç mimarların meslek örgütlerinden ve özellikle UIA’dan beklentileri araştırıldı. Bu bağlamda, mesleki uygulama / düzenlemeler, eğitim, sürekli mesleki destek / kariyer gelişimi, iletişim, etkinlikler (bölgesel etkinlikler), vizyon, saygınlık ve sosyal sorumluluk üzerinde konuşulan konu başlıklarını oluşturdu. Katılımcıların çoğunluğu başlangıçta UIA'dan habersiz olsalar da, zamanlarını UIA etkinliklerine ayırmaya istekli olduklarını belirttiler. Bu etkinlikler arasında yarışmalar, çalıştaylar, kariyer destek, ödül ve danışmanlık programları yer aldı.

Önerilen konu başlıklarında uygun stratejileri belirlemek için öğrenci ve genç mimarlarla çalıştaylar Nisan 2024’te gerçekleştirildi. Anket sonuçlarının analiziyle bir dizi potansiyel strateji katılımcılara önerildi. Bunlar şu alanlarda geliştirmeleri içeriyordu: sürekli mesleki destek, iletişim, etkinlikler, içerik, ağ, eğitim, mesleki uygulama, vizyon. Öğrenci geri bildirimleri, eğitimin sürekliliğine vurgu yaptı, kuram ve uygulamanın iç içe geçtiği enformel eğitim ortamlarının altını çizdi, öğrenciler arasında iletişim ağı oluşturmanın yararlarına değindi, etkileşim platformlarının önemini aktardı, meslek etiği ve mesleki hizmet bedelleri farkındalığı için yapılacak çalışmalara gereksinim olduğunu iletti ve öğrencilere yönelik kaynakların yaygınlaşmasının önem taşıdığını belirtti. Açık erişimli bir kitaplığa duyulan gereksinim bu bağlamda öne çıktı. Genç mimarların görüşleri ise iletişimin, etkinliklerin, içerik ve uygulamaların büyük önem taşıdığını gösterdi. Bu stratejiler bağlamında genç mimarlar eşitlik, çeşitlilik, kapsayıcılık ve şeffaflık kavramlarına odaklandılar. Ayrıca etkileşimi artırmak için ekonomik eşitsizlikleri ortadan kaldıracak bir finansman sisteminin gerekliliği vurgulandı.

Uluslararası ölçekte yürütülecek araştırmanın bir ön çalışması niteliğinde tasarlanan bu çalışmanın sonuçları değerlendirilerek UIA konseyine olası stratejiler önerildi. Bunlar genç mimarlara özel yeni bir ödül programı, kongre temalarına atıf yapan öğrenci yarışmasının sürekliliğinin sağlanması, sürekli mesleki gelişim programları, kariyer geliştirme, staj ve danışmanlık programları, iletişim araçlarının geliştirilmesi, genç kuşaklar açısından ilgi çekici içeriklerin gündeme getirilmesi, gençleri temasta tutacak bir ağın oluşturulması, kütüphane ve veritabanı çalışmaları, dezavantajlı coğrafyalarda genç mimarlara yönelik olanakların geliştirilmesi, üye kesimleri etkinliklerinde öğrenci ve genç mimarları dahil etmeye teşvik etmek, yönetimlerinde geç mimarları dahil etmeye teşvik etmek ve sonuç olarak UIA yönetişiminde genç mimarları aday göstermeye teşvik etmek olarak belirlendi.

Yukarıda sıralanan öneri eylem ve ilgi alanları geçtiğimiz mayıs ayında Tunus’ta gerçekleşen UIA konsey toplantısında sunuldu ve oybirliğiyle kabul edildi. Bu öneriler araştırmanın uluslararası ayağıyla olgunlaştırılarak kasım ayında Kuala Lumpur’da yapılacak olan olağanüstü genel kurulda üye kesimlerle paylaşılacak ve tartışılacak. Böylelikle UIA’nın genç mimarlara yönelik gelecek planı da belirlenmiş olacak.

Önümüzdeki birkaç yıl genç mimarları daha çok dinleyeceğiz. Böylelikle mesleğimize, kentlere ve kurumlara yeni bir soluk getirerek çalışmalarımızı daha anlamlı ve yaygın kılabilecek etkinlikleri başlatabileceğiz. Bu kısa yazıda aktarmaya çalıştığım gelişmelere ülkemizin katkısı önemli ölçekte oldu. Çalışmanın parçası olan ve devam eden çalışmalara katkı sağlayacak tüm genç mimarlar ve öğrenciler peşinen büyük bir teşekkürü hak ediyor.