Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrili olması ve kara toprakları içerisinden geçen nehir, akarsu ve göl kıyıları gibi toplamda 8.333 km kıyıya sahip olması kıyıların ülkenin planlama pratiğinde kayda değer oranda yer edinmesini gerektirmektedir. Ancak, kıyı şeridinde yer alan çok az yerleşimde kıyı odaklı planlama anlayışı pratiğe geçirilebilmiş, yerleşimlerin birçoğunda kıyı, yalnızca peyzaj öğesi olarak değerlendirilen bir yaklaşımla kullanıma sunulmuştur. Kıyı kullanım kültürü ve kıyı-kent entegrasyonu henüz karar vericilerin ilgisini yeteri kadar çekmeyi başaramamıştır.

Kıyı alanlarında tasarımla üretilen kentsel çevrelerde, çoğunlukla kıyıya erişimde fiziksel ve psikolojik eşikler bulunmakta, kıyı varlığı algısı ilk cepheden sonra kesilmekte, kıyı bandında süreklilik oluşturulamamakta ve kıyının peyzaj niteliğinde beklentileri karşılayamamaktadır.[1] Kıyı alanlarının planlama ve tasarımı söz konusu olduğunda, iç kesimlerdeki planlama ve tasarım yaklaşımları ile bütünleşen şekilde ele alınmaması, kıyı-kent ilişkisinin sağlanamamasına,[2] uygulama süreçlerinde kıyı alanlarını turizm için değerlendirirken, kentsel yaşamın ikinci planda kalmasına ve kentin su varlığı zenginliğini değerlendirememesine neden olmuştur.[3] Kıyı planlamasında temel kılavuz olan 3.621 sayılı Kıyı Kanunu ile Uygulama Yönetmeliği içerisinde planlamaya dair pek çok ilke sunulmasına karşın, kıyı ve kentsel iç kesimleri bütünleştiren bir kriter bulunmayışı bu sorunun temel nedenlerinden biri durumundadır.[4] Ülkemizde, kıyı planlamasında, mekânın analizi ve sentezi üzerine kurgulanmış bir tasarım anlayışının yeteri kadar ön planda olmaması, su varlığı ve kentsel yaşam alanları arasındaki entegrasyonun yakalanmasında açmazlar oluşturmaktadır.

Çalışmanın temel amacı, kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki entegrasyonun değerlendirilmesi ve bu entegrasyonun güçlendirilmesine yönelik tasarım stratejilerinin geliştirilmesidir. Kıyı-kent ilişkisinin analiz edilerek ve kıyının kentle bütünleşmesine ilişkin temel gereklilikler tartışılmıştır. Bu doğrultuda çalışma kapsamında, göl kıyısında yer alan Beyşehir kenti özelinde kıyı ve kentsel iç kesim arasındaki entegrasyon değerlendirilerek tasarım kriterleri oluşturulmuştur. Beyşehir kent merkezi kıyısının örneklem olanak belirlenmesinde; kıyı kent ilişkinin geliştirilmesi bakımından tasarım çalışmalarına açık olması, su varlığına dayalı üretim ve turizm faaliyetlerine yönelik gelişim sürecinde olması, kıyı kavramının deniz kıyısı dışındaki yerleşmelerin tasarım ve planlama sürecindeki önemini vurgulama noktasında önemli bir örnek oluşturabileceği düşüncesi etkili olmuştur.

KIYI VE KENTSEL İÇ KESİM ENTEGRASYONUNDA BEKLENTİLER

Kıyı ve kentsel iç kesimlerin entegrasyonu için bir değerlendirme sistematiğinin kurulabilmesi, öncelikle mekânsal analizleri belirleyen parametrelerin oluşturulmasını gerektirmektedir. Bu şekilde mevcut durum değerlendirilirken mekânsal sorun alanları tespit edilerek, tasarım için somut çözüm önerileri geliştirmek mümkün olacaktır.

Kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki entegrasyonunun sağlanmasında, kamusal kullanım ve erişim, su ile ilgili faaliyetler, sürdürülebilirlik, özgünlük ve kimlik, doğal çevre ile uyum, süreklilik, okunabilirlik, konfor, çeşitlilik, güvenlik, yaşanabilirlik, esneklik, peyzaj kalitesi öne çıkan konulardır.[5]

Kıyı ve kent ilişkisinin güçlendirilmesi bağlamında kıyı planlamasında ele alınması gereken temel ilkeler Public Access Design Guidelines [1985] içerisinde sıralanmıştır:

• Deniz ve kıyısındaki alanlar, tüm insanların serbest ve yasaksız kullanımına açık kamusal alanlar olarak kabul edilmeli ve koşulsuz uygulanmalıdır.
• Kentsel [konut, ticari, vb.] alanlar arasında yeşil tampon alanlar planlamalıdır.
• Doğal arazi yapıları [kayalıklar, falezler, mağaralar, vb.] ve görsel açıklıklar korunarak planlama alanının karakteristik özelliği durumuna getirilmelidir.
• Kıyı ile yerleşim alanları arasındaki direkt ilişkiyi bölmemek için ana yol gelişimi iç kısımlara alınmalıdır.
• Kıyıda, yerleşme ve tesislerin şerit şeklinde gelişiminden kaçınılmalı ve büyüklükleri sınırlandırılmalıdır.
• Kıyı alanlarında görsel açıklığın sağlanması için kullanımların denetimli olarak yerleştirilmesi, yüksekliğin belirlenmesi, peyzaj elemanlarının uygun konumlandırılması, manzara ve vistaların belirlenmesi gereklidir.[6]

Bir kıyı kentinin tasarımında, katılımcı ve deneysel bir yol izlenmelidir. Kıyının bugünkü kullanım türü ve yoğunluğu, talepler ve alt ve üst yapıya ilişkin donanımların yeterliliği araştırılarak, değişen koşullar göz önüne alındığında kıyı kullanımını daha verimli ve etkin hale getirecek düzenlemeler oluşturulmalıdır. Kıyı alanlarının fiziki çevre kalitesi değerlendirilerek, kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki entegrasyonu güçlendirecek, erişilebilirliği artıracak ulaşım kurgusu oluşturulmalıdır.[7]

Kıyı ve kentsel iç kesimlerin entegrasyonunda genel hedefler: hareket özgürlüğü, görüş sürekliliği ve kaliteli kamusal alanlar olarak özetlenebilir.[8]

Hareket özgürlüğü: yaya ve taşıt yollarının sürekliliğini sağlayarak hareketlilik ve erişilebilirliğin sağlanması; sürdürülebilir ve sağlıklı hareketliliğin (bisikletler ve yayalar) teşvik edilmesi ve yeni ulaşım türlerinin geliştirilmesi olarak düşünülebilir.[9]

Görüş sürekliliği: kent ve kıyı manzaraları arasındaki uzun mesafeli görüntülerin dikkate alınması; iç kesimden ufkun devamlılığının korunması ve kıyı cephesinin tanımlanması ve kıyıdan iç kesim görünüşünü sağlayan açık geçişlerin varlığını içerir.[10]

Kaliteli kamusal alanlar her sınıftan farklı özelliklerdeki insanların her birisi için hem barınma hem de eğlence amacıyla kıyıya eşit-evrensel erişim kapasitesine sahip olması, kamusal etkinlik alanlarının yeterli, kullanım amacına uygun, birbiri ile ilişkili ve nitelikli peyzaj düzenlemelerini içermesini gerektirir.[11] Amaç, tamamen fiziksel ve görsel bakımdan erişilebilir kıyı olmalıdır.[12]

Kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki bağlantının güçlendirilmesi; kıyı potansiyelinin değerlendirilmesinin, peyzaj kalitesinin yükseltilmesinin, çevre duyarlı planlama ve tasarım çalışmalarının geliştirilmesinin bir ön koşuludur.

Kıyı şeridinin kentsel iç kesimlerdeki alanlara kısa ve güvenli bir mesafe ile erişebilecek kıyı-kent bağlantılarını sağlaması ve kıyıdaki kamusal alanların diğer kamusal alanlarla bağlantılı olması gerekmektedir.[13] Açık alan sistemi ile yaya ve bisiklet sistemini kurgulamak, bağlantılı, iyi konumlandırılmış ve tasarlanmış peyzaj alanları oluşturmak entegrasyon sağlanmasında önemli önceliklerdir. Yaya sistemi ile birleştirilmiş kamusal aktiviteler, kıyı bölgesini daha uyarıcı ve enerjik hale getirebilir ve böylece alanın güvenliğini de destekleyebilir.[14] Algılanabilir ve etkin bir kıyı tasarımı benimsenirken, okunabilirliği artırmak için yeni mekânlar ve nirengi noktaları oluşturulması, meydanların ve kamusal alanların kıyıların odak noktaları olarak tasarlanması ve bu referans noktalarının ulaşım sistemleriyle bütünleştirilmesi önem taşımaktadır.[15]

Genel olarak bu tasarım hedefleri, kıyı boyunca devam eden lineer altyapıların sürekliliği, kıyı ve iç kesimler arasında geçişlerin varlığı ve kıyı peyzaj alanlarının kalitesini içerdiği söylenebilir. Bu noktada; kıyı ve kentsel iç kesim ilişkisinin güçlendirilmesinde bahsedilen tasarım temel hedeflerini gerçekleştirebilmek için somut çıktılar sunabilecek değerlendirme sistematiğini kıyı bandındaki boyuna süreklilik, enine geçirgenlik ve kentsel peyzaj olarak üçlü bir çerçevede kurgulamak mümkündür.[16] Bu değerlendirmeler, tüm farklı bölgelerde herhangi bir kentsel proje için başlangıç noktasını belirleyen bir adım olabilecektir.  Böyle bir yaklaşımla tasarlanan alanlarda kıyının okunabilirliği, etkin ve verimli kullanımı sağlanırken, kıyı ve kentsel iç kesim entegrasyonu güçlenerek ve kıyı varlığı kentin her bölgesinde etkisini hissettirebilecektir.[17]

BEYŞEHİR’DE KIYI KENTSEL İÇ KESİM ENTEGRASYONU NE DURUMDA?

Beyşehir’in 2020 itibariyle nüfusu 75 bin 532[18] olup 651 km² göl alanı ve 45 km kıyı şeridine sahiptir. Kent merkezi kıyı şeridinin uzunluğu 3 km’dir. Beyşehir, Konya il sınırları içindedir. Beyşehir Gölü ülkemizin en büyük tatlı su kaynağıdır.[19] (Resim 1) Beyşehir’in kentsel gelişiminde bu kıyı alanının beklenilen şekilde değerlendirilemediği ve özellikle kıyı kent ilişkisinin sağlanması noktasında taşıdığı problemler ile örnek bir alan olduğu düşünülmektedir. Çalışma süreci analiz, sentez ve değerlendirmeler üzerinden kıyı ve kentsel iç kesim entegrasyonunun güçlendirilmesine yönelik tasarım stratejilerinin geliştirilmesini içermektedir.

Beyşehir kenti kıyı bölgesinin kimliğini ve mekânsal kurgusunu anlamak için yapılan Lynch analizine göre, göl kıyısında bulunan yeşil alan bölgesinin kentsel iç kesimler ile kıyı arasında geçiş niteliği taşıyan kenar ve iz oluşturduğu, taşıt yolunun bu alanları birbirinden net olarak ayırarak kenar oluşturduğu görülmektedir. Ayrıca kentsel iç kesimde yer alan ticaret ve konut bölgeleri görülmektedir, bu durum kıyıya paralel durumdaki yapılaşmış alandaki çeşitliliği göstermektedir. Nirengiler kent belleğinde yer edinen; Eşrefoğlu Camisi, kent ve sahil meydanı, Taşköprü ve Aşıklar Adası’dır. Düğümler ana ulaşım hatlarının kesiştiği, kıyı şeridinden iç kesime erişimin en net okunduğu alanlardır. (Resim 2) Lynch analizine göre kıyı ve iç kesimler arasında dinamik bir hareket bulunmakla birlikte, kıyıya paralel konumlanmış taşıt yolu bu hareketi bölerek önemli bir yapay eşik oluşturmaktadır.

Konya ili Beyşehir gölü kıyısının kentsel iç kesimler ile entegrasyonunun değerlendirilmesi kapsamında alanda incelemelerde bulunulmuş, fotoğraf, plan, harita ve uydu görüntüleri üzerinden mekânsal analizler ve tematik haritalar oluşturulmuştur. (Tablo 1) Bu analizlere dayalı olarak üretilen sentez çalışmaları boyuna süreklilik, enine geçirgenlik ve kentsel peyzaj parametrelerinin mevcut durumunu tartışmaya açmıştır. Bu üç parametrenin kriterleri aracılığıyla, tüm farklı problemleri belirlemek ve çözmek için farklı alanlara uyarlanabilir bir değerlendirme sunmuştur.

Beyşehir kıyı ve kentsel iç kesim entegrasyonunu değerlendirilme sistematiğinde belirlenen parametreler ise aşağıdaki gibidir.

Boyuna Süreklilik: Kıyı boyunca bir yeşil yolun varlığı, sürekliliği olan ana taşıt, yaya ve bisiklet yolları ile kaldırım genişliği, sahil koruma bariyerleri, ışıklandırma gibi devamlılığı sağlanan altyapıların incelenmesini de içermektedir.[20]

Enine Geçirgenlik: İç kesimler ve kıyı arasındaki, yaya geçitleri, alt ve üst geçitler, yaya yolları, kaldırımlar, trafik ışıkları, kıyıya dik olan yaya, taşıt ve bisiklet yolları, gibi enine geçirgenliği sağlayan altyapıların incelenmesini içermektedir.[21]

Kentsel Peyzaj: Kıyı ve karşı cephesinde bulunan kullanımlar, kültürel yapı ve değerler, peyzaj alanlarındaki kent mobilyaları, yeşil alanlar, yaya promenadları, atıl alanlar ve kullanışsız yapılar, düğümler [otopark, kavşak, durak], iskele, tekne depolama alanı, ikonik yapılar, park ve çocuk oyun alanları, güvenlik, görüşü engelleyen bitki varlığı, tabelalar gibi peyzaj niteliğini tanımlayan öğelerin değerlendirilmesini içermektedir.[22]

Boyuna [Lineer] Süreklilik

Beyşehir kıyı şeridindeki D687 devlet yolu, Beyşehir (Konya) ile Serik (Antalya) yerleşimlerini birbirine bağlayan merkezî bir taşıt yoludur.[23] Bu bağlamda yol kesintiye uğramamakta, kıyı hattı boyunca devamlılığını korumakta, kıyı ile yapılı çevrenin sınırını belirler niteliktedir. Taşıt yoluna karşın yaya ve bisiklet yolları ise sık bölünmektedir. Beyşehir kıyı ve kentsel iç kesim ilişkisinde boyuna süreklilik için yapılan tespitler Harita 3 ve Harita 4’te yer almaktadır.

Saha analizleri, altyapı ve tesislerin genellikle kıyı şeridine paralel bir güzergahla birbirine bağlandığını göstermiştir. (Resim 4) Ayrıca, kıyıya yapılan biçimsiz yaya platformları ve yetersiz sahil koruma bariyerleri kıyı boyunca kullanıcıların güvenliğini riske atmakta, sürekliliği bozmaktadır. [B5, B6, B8] (Resim 3) Işıklandırma elemanları incelendiğinde genel olarak problem olmadığı söylenebilir. Düzensiz ve kaldırımı olmayan yollar mekânın tasarımında estetik görünümü ve kullanım sürekliliğini de olumsuz etkilemektedir. [B3, B4] (Resim 3) Sahil boyunca yaya ve bisiklet yolları kesintili ve parçalıdır, ancak sürekliliği sağlandığı takdirde kentin rekreatif alanlarının verimliliği açısından bir potansiyel oluşturmaktadır. [B1, B2] (Resim 3, 4)

Enine Geçirgenlik

Beyşehir kıyı ve kentsel iç kesim entegrasyonunda enine geçirgenlik için yapılan tespitler Harita 5 ve 6’da yer almaktadır. Bu analiz ile kentin kıyısının iç kesimlerden gelen akslarla bağlantılarının durumu ve geçiş kalitesi değerlendirilmiştir. (Resim 5)

Kentin iç kesimindeki taşıt yolunda engelli tasarımına yer verilmemesi engelli bireylerin konforlu ve güvenli bir geçiş sağlayamamasına neden olmaktadır. [E1, E2] (Resim 5) Kentin kıyıya erişimi sağlayan yaya geçitlerinde ışıklandırma, yaya güvenliği ve yaya önceliğinin tam olarak sağlanamaması kıyı ile kentsel iç kesimler arasında net bir ayrım oluşturmaktadır. [E5, E6, E9] (Resim 6) Farklı noktalarda sık sık kesilen yaya yolları da geçirgenliği güçleştirmektedir. Yaya altgeçitlerindeki güvensiz ve tehlikeli alanlar mekândaki güven duygusunu azaltmakta ve kıyıya erişimi kullanıcılar tarafından kısıtlamaktadır. [E10] Kıyı boyunca farklı noktalarda bulunan kıyıya iniş sağlayan merdivenlerin güvensiz ve korunaksız olması, [E8] aynı zamanda “Aşk Adası” adıyla bilinen küçük adaya geçişi sağlayan köprünün de korunaksız olması kullanıcılar için tehlike oluşturmaktadır. [E12] Kentsel yerleşim alanından göle akan ancak mevcut durumda kurumuş olan 1 adet çay (Beyşehir Çayı) ve kentsel iç kesimlerle dikey bağlantı sağlayan 16 adet sokak tespit edilmiştir.

Kentsel Peyzaj

Bu analiz ile açık alanları sınırlayan yapıların çevreleri ve açık alanlardaki  peyzaj tasarımlarının kente sağladığı kalite ve konfor değerlendirilmektedir. (Resim 8) Beyşehir kıyı ve kentsel iç kesim entegrasyonunda enine geçirgenlik için yapılan tespitler Harita 7 ve 8’de yer almaktadır.

Farklı büyüklükteki izole edilmiş yapılar ve ayrıca kıyıda önemli süreksizlikler oluşturan kentsel boşluklar göze çarpmaktadır. Bunlar, kıyı ve kentsel iç kesimlerde ulaşım akslarının her iki tarafında eşit olarak bulunmaktadır. Bu yapılara örnek olarak; Kullanılmayan binalar [K1, K2], kullanım amacı anlaşılmayan kent mobilyaları [K7], tanımsız alanlar [K3, K4], iskele [K8], ticari alanlar ve otoparklar [K10] verilebilir. (Resim 7) Görüşü engelleyen bitki düzenlemeleri bulunmaktadır. [K5, K6] Peyzaj düzenlemesi olmasına rağmen kıyıdaki bakımsızlık ve kirlilik kentte kıyı boyunca konforsuz ve fiziki çevre kalitesi düşük bir alan hissi vermektedir. [K12] (Resim 7) Bu geçitler için mekân ve konfor kalitesinin sağlanması, kamusal alanların birbirleri ile dinamik bir kentsel aktivite ilişkisi kurulmasını sağlamak bakımından oldukça önem arz etmektedir. Eski binaların yenilenmesi ve kentsel boşluklar ile açık alanlar arasındaki bağlantıların tanımlanması daha kaliteli peyzaj koşulları sağlar. Gerektiğinde bu peyzaj alanları boyuna ve enine dolaşımları organize etmek için büyük bir fırsat sağlayabilecektir. [K9]

SONUÇ ve ÖNERİLER

Kıyı kentleri, mekânsal yapılanma anlamında su varlığının görsel, çevresel, psikolojik bağlamda çok çeşitli potansiyelini bünyesinde barındırmaktadır.[24] Bu potansiyelin kullanılması ve kentsel yaşama dahil edilmesi, kıyı kentlerinde yaşanabilirliği artırma, kent ve kıyı ekosistemlerini sürdürülebilir şekilde entegre hale getirme noktasında önem taşımaktadır. Su varlığının kentsel yaşama bütüncül bir yaklaşımla dahil edilmesi sistematik kentsel planlama ve tasarım yaklaşımlarıyla mümkün olmaktadır. Kıyı boyunca devam eden altyapıların sürekliliğinin sağlanması, kentsel iç kesimler ve kıyı arasındaki bağlantının güçlendirilmesi, kentsel boşluklar ile açık alanlar arasındaki bağlantıların tanımlanması, kullanılmayan yapı ve alanların yeniden değerlendirilmesi, kıyı şeridinde yer alan peyzaj öğelerinin kalitesinin artırılması gibi su varlığını kentsel yaşama dahil etme stratejileri, mekânın kurgusuna bağlı olarak kentsel tasarım uygulamalarıyla gerçekleştirilebilmektedir.

Kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki ilişkinin güçlendirilebilmesinde somut çıktılar sunan değerlendirme sistematiği bu çalışmada kıyı bandındaki boyuna süreklilik, enine geçirgenlik ve kentsel peyzaj parametreleri ile kurgulanmıştır. Bu çalışmadaki örnek değerlendirme kıyı gelişimine ilişkin farklı boyutlarda, fırsatları ve sorunları göstermektedir. Belirlenen parametrelerin mekânsal analizlerle irdelenmesiyle tespit edilen bu fırsat ve sorunlara dayalı olarak Beyşehir gölü kıyısının kentsel iç kesimlerle ilişkisine yönelik stratejiler tanımlanmıştır.

Boyuna süreklilik stratejileri:

• Kıyı bandında yer alan yaya ve bisiklet yollarının sürekliliği, tüm hat boyunca sağlanmalı,
• Kaldırım ve taşıt yolunun sürekliliğinin sağlanması amacıyla altyapı çalışmaları yürütülmeli,
• Kıyı boyunca sürekli olmayan sahil koruma bariyerleri iyileştirilmeli,
• Kıyı ile göl arasında bağlantı sağlayan yaya platformlarında iyileştirme çalışmaları yürütülmelidir.

Enine geçirgenlik stratejileri:

• Kentsel iç kesimler ve kıyı arasında yer alarak sınır niteliği taşıyan D687 devlet yolu taşıma kapasitesi hesaplamaları ile yeniden değerlendirilerek mümkün olduğu düzeyde daraltılmalı, ya da geçişler yeniden belirlenmeli,
• Karayolu çevresi evrensel tasarım ilkeleri kapsamında yeniden düzenlenmeli,
• Taşıt yolu ve kavşak noktalarında yaya geçişini kolaylaştırma amacıyla yaya geçitleri güçlendirilmeli, yenileri planlanmalı,
• Mevcut durumda kullanılmayan yaya alt geçitlerinin canlandırılması için iyileştirme çalışmaları yürütülmeli,
• Kıyı bandında taşıt girişini sağlayan toprak yol, altyapı ve yol kaplama çalışmaları ile sağlıklaştırılmalı,
• Kıyı bandı ile ada arasında geçişi sağlayan yaya köprüsünde, malzeme kullanımı, bariyer gibi unsurlar yeniden gözden geçirilmelidir.

Kentsel peyzaj stratejileri:

• Kıyıya cephesi olan yapılarda siluet analiz edilerek sorunlu yapılarda yenileme ve sağlıklaştırma yapılmalı,
• Kıyı bandındaki tanımsız ve atıl alanlar eksik donatılar belirlenerek yeniden işlevlendirilmeli,
• Kıyı ile kentsel iç kesimler arasındaki görüşü engelleyen ağaç ve bitki varlıkları algılanabilirliği artıracak şekilde tasarlanmalı,
• Kullanışsız ve estetik olmayan kent mobilyaları değiştirilmeli,
• İskele ve tekne depolama alanında sağlıklaştırma çalışmaları yürütülerek görsel ve çevresel kalitesi artırılmalı,
• Otopark ve sirkülasyon alanları düzensizlik ve karmaşıklığın önüne geçilmesi amacıyla yönetmeliğe uygun olarak kapasite hesaplaması yapılarak yeniden planlanmalı,
• Göl içerisinde suların çekilmesiyle oluşan ve görsel anlamda sorunlu olan sazlık alanlarda bakım ve temizlik çalışmaları yürütülmeli,
• Göl içerisinde kötü koku ve görüntünün önüne geçilmesi amacıyla renovasyon çalışmaları yürütülmelidir.

Çalışma bünyesinde belirlenen parametreler aracılığıyla ortaya koyulan sorunlara yönelik çözüm önerileri her ne kadar Beyşehir kenti özelinde olsa da çalışma yöntemi ve yönteme bağlı değerlendirmelerin daha sonraki çalışmalara ışık tutacağı düşünülmektedir. Kıyı kentlerinde su varlığı ve kentsel iç kesimlerin bağlantısının sağlanması noktasında lineer altyapıların, kent ile kıyı arasındaki geçirgenliğin ve kıyı peyzaj altyapılarının incelenerek iyileştirilmesine dayalı stratejiler ekseninde geliştirilecek kentsel planlama ve tasarım yaklaşımlarında kayda değer oranda olumlu etki yaratacaktır.

Kıyı yerleşimleri, konaklama, dinlenme ve istihdam olanakları açısından çok çeşitli yaşam tarzı seçenekleri sunma potansiyeline sahiptir. Gelişme baskısının yüksek olduğu kıyı kentlerinde özellikle tüm alanlar için gelişim potansiyelinde eşitliği sağlamak ve kıyının herkes tarafından rahat kullanımı sağlamak önemlidir. Kıyı yerleşimlerinin karakterini ve kalitesini korumanın anahtarı, kamusal ve özel kullanım alanlarını dengelemek ve üstün tasarım niteliklerine kavuşturmaktır. Özellikle yaşayanlar ve çevre için kıyı kullanımında en iyi sonuç, kıyı alanlarının yerleşimin kimliğine ve kalitesine katkıda bulunduğunda elde edilir. Kaliteli tasarım gereksinimlerini göz önünde bulunduran uzun vadeli, bütüncül ve alan odaklı yaklaşımların geliştirilmesi, kıyı ve kentsel iç kesimler arasındaki entegrasyonun güçlendirilmesi için önem taşımaktadır.

NOTLAR

[1] Yıldız, Reyhan; Şenlier, Nihal; Güzel, Burcu İmren, 2015, “Sustainable Urban Desing Guidelines for Waterfront Developments”, Gazi Üniversitesi II. International Sustainable Buildings Symposium, s.487. https://smartnet.niua.org/sites/default/files/resources/487-494.pdf [Erişim: 20.04.2023]

Ragheb, Ameny; El-Ashmawy, Rasha, 2020, “Urban Waterfront Development for Designing Space in Coastal Cities”, International Journal of Sustainable Development and Planning, cilt:13, sayı:3, ss.345-352.

[2] Mishra, Himansu; Bell, Simon; Vassiljev, Peeter; Kuhlmann, Friedrich; Niin, Gloria; Grellier, James, 2020, “The Development of a Tool for Assessing the Environmental Qualities of Urban Blue Spaces”, Urban Forestry & Urban Greening, cilt:49, sayı:126575, s.6.

[3] İnan, A. Derin, 2007, “Mimarlık ve Kent Buluşmaları’nın Dördüncüsü Muğla’da Gerçekleşti: “‘Kıyı Planlaması ve Mimarlık’”, Mimarlık, sayı:335. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&RecID=1315 [Erişim: 20.04.2023]

[4] Öksüz, Aysun Aydın; Karakaş, Bahar; Seymen, Gizem; Yazıcı, Büşra, 2020, “Kent ve Kıyı İlişkisi: Trabzon Kenti Yüzme Alanları Düzenleme Kriterleri”, İdealkent, cilt:11, sayı:3, s.1252.

[5] Aksoy, Cenk Osman, 2006, “Kent Plajları ve Tasarım Kriterlerinin Belirlenmesi”, Ankara Üniversitesi FBE, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.

[6] İlhan, Tekeli, 2012, “İzmirlilerin Denizle İlişkisini Güçlendirme Projesi Tasarım Stratejisi”, İzmir Akdeniz Akademisi, İzmir Büyükşehir Belediyesi, s.12.

[7] Avni, Nufar; Na’ama, Teschner, 2019, “Urban Waterfronts: Contemporary Streams of Planning Conflicts”, Journal of Planning Literature, cilt:34, sayı:4, ss.408-420/6-13, s.7.

[8] Martinez, Anna; Martin, Xavier; Gordon, Jordi, 2021, “Matrix of Architectural Solutions for the Conflict between Transport Infrastructures, Landscape and Urban Habitat along the Mediterranean Coastline: The Case of the Maresme Region in Barcelona, Spain”, International Journal of Environmental Research and Public Health, cilt:18, sayı:9750, ss.1-27.

[9] Martinez, Martin, Gordon, 2021, ss.1-5.

[10] Yıldız, Şenlier, Güzel, 2015, s.488.

[11] Avni, Teschner, 2019, s.6.

[12] 2003, “The Coastal Design Guidelines for NSW”, developed jointly by the NSW Coastal Council, Planning NSW's Urban Design Advisory Service and Tourism NSW, ISBN 0-7347-2052-1, ss.2-8.

Avni, Teschner, 2019, s.7.

[13] 2003, The Coastal Design Guidelines for NSW, ss.2-8.

[14] Avni, Teschner, 2019, s.7.

2003, The Coastal Design Guidelines for NSW, ss.27-28.

[15] Yıldız, Şenlier, Güzel, 2015, ss.488-494.

[16] Mishra, Simon, Peeter, Friedrich, Niin, Grellier, 2020. Martinez, Martin, Gordon, 2021, ss.6-10.

[17] Martinez, Martin, Gordon, 2021, ss.6-10.

[18] TÜİK, 2021, https://www.tuik.gov.tr/ [Erişim: 20.04.2023]

[19] Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013, “Beyşehir Gölü – Konya”, Türkiye Kültür Portalı, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/konya/gezilecekyer/beysehir-golu [Erişim: 20.04.2023]

[20] Güngör, Sertaç; Arslan, Mükerrem, 2004, “Turizm ve Rekreasyon Stratejileri için SWOT Analizi, Görsel Kalite Değerlendirmesi, Turizm Tesislerinin Beğenilirliği ve Turizm Tesisleri Durum Analizi Uygulaması: Beyşehir İlçesi Örneği”, S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt:18, sayı:33, s.68.

Yıldız, Şenlier, Güzel, 2015, s.488. Aksoy, 2006. Tekeli, 2012, s.16.

[21] Avni, Teschner, 2019, s.6. Martinez, Martin, Gordon, 2021, ss.1, 22-27. 2003, The Coastal Design Guidelines for NSW, ss.40-70.

[22] 2003, The Coastal Design Guidelines for NSW, ss.40-70. Avni, Teschner, 2019, s.6. Yıldız, Şenlier, Güzel, 2015, s.493. Avni, Teschner, 2019, s.7.

[23] Güngör, Arslan, 2004, s.72.

[24] Dutta, Soumyadeep; Sarkar, Sanghamitra, 2020, “Contextualizing and Analyzing the Urban Design Parameters for a Successful Canal-Oriented Development in an Urban Contex”, High Technology Letters, cilt:26, sayı:6, ss.122-129.