Tarihi Kentler Birliği’nce (TKB), üye belediyeler arasında koruma çabalarının özendirilmesi ve başarılı olanların kutlanması için düzenlenen koruma uygulamaları ve projeleri ödüllerinin, önemli ve anlamlı kuralları var.

2000 yılında kuruluş sürecini tamamladıktan sonra, bu ödüllendirmenin ilkini 2001 yılında düzenleyen TKB, o yıl sadece Encümen kararıyla belirlenen ve aynı zamanda seçici kurulu da oluşturan Danışma Kurulu değerlendirmeleriyle saptanan bazı kuralları esas aldı.

Bunlar arasında, örneğin encümendeki belediyelerin “katılmamaları”; (encümen, aynı zamanda sonuçların da belirlendiği süreçte karar erkine sahip olduğundan) ödüle aday uygulama ve projelerin öncelikle “belediye öncülüğü ve sahipliliğinde” gerçekleşmesi; tescilli yapılar ya da sitlerde ise projeler hakkında Koruma Kurulu izninin bulunması; diğer imar ve çevre mevzuatına uygunluk ve seçici kurulun meslek ve bilimsel kurallar açısından yeterli görmesi vb. ilkeler önemliydi.

2001’de bu kurallara göre ancak 6 belediyenin başvurusuyla gerçekleşen ödüllendirmede, 2002’deki başvuru sayısının 16’ya çıkmış olması, bu etkinlik ve genelde TKB örgütlülüğü için olumlu bir gelişmedir. Çünkü, başvuru sayısındaki bu artış, aynı zamanda oldukça sınırlayıcı “yeni kurallara” rağmen gerçekleşmiştir. Yani katılım koşulları bir anlamda –ve elbette ülkemiz ortamında- “zorlaşmasına” rağmen ve yine Encümendeki 6 belediyenin “ödüle değer çalışmaları” da dışarıda tutularak, 16 katılımcıya ulaşılmıştır…

Bu yeni kurallar ise, Encümenin isteği ile Danışma Kurulu’nca hazırlanarak, Birlik Meclisi’nin de onayından sonra resmen yürürlüğe konulan özel bir “ödüllendirme yönetmeliği”nde yer almaktadır.

2001 etkinliğinin deneyimleri ışığında ve ilgili yasal ilkeler gözetilerek düzenlenip, 2002 ödüllendirmeleriyle birlikte devreye sokulan yönetmelikteki, “ödüle aday olabilecek” uygulama ve projeler için kimi yeni kurallar ise özetle şöyledir:

-2001’de Encümence belirlenen kurallar aynen yönetmeliğe de geçmiştir. Ancak, sunum dosyalarına, ilgili yasal belgeler de konacaktır. (Ruhsat, Koruma Kurulu Kararı vb.)

-Proje ve uygulamalardaki müellif mimar, plancı, mühendis gibi meslek mensuplarıyla, uygulamayı denetleyen meslek mensuplarının, ilgili meslek odalarına kayıtlı ve üyelik koşullarını aynı yıl yerine getirmiş oldukları belgelenecek; ayrıca bu projeler hakkında yine ilgili odaların “çekinceleri” varsa, müellifler bu konudaki belgeleri de kendi görüşlerini içeren raporlarıyla birlikte seçici kurula sunacaklardır…

-TKB’ne ödenti borcu olan belediyelerin çalışmaları, ödül değerlendirmesine alınamazlar, ancak o yılın sergisinde ve ödül yayınlarında seçici kurul kararıyla yer alabilirler.

-Bu koşullara (ve yönetmelikteki diğer kurallarla) uygun başvuruları olan uygulama ve projeler arasından, seçici kurulun “mesleki ve bilimsel düzey ve koruma ilkeleri -hukuksal durum- amaç ve amaca uygunluk” vb. kriterleri gözetmesiyle en çok 3 “Başarı Ödülü”, 3 “Özendirme Ödülü” verilebilir. Ayrıca tüm katılanlara da “teşekkür” belgesi verilecek, yine tüm projelerin müellifleri ile katkısı bulunan kişi ve kuruluşlara da TKB’nin yine teşekkür belgeleri sunulacaktır…

İşte, bu gibi kurallara uymayanların değerlendirmeye alınmadığı 2002 ödüllerinde, aynı nedenle ödül dışı kalan kimi çalışmaların özgün ve başarılı nitelikleri sergi ve yayınlarla belgeleniyor. Encümeni oluşturan Bursa, Antalya, Kars, Edirne, Şanlıurfa ve Talas (Kayseri) belediyelerinin övgü toplayan kimi çalışmalarının sergide ve ödül yayınlarında bile yer almaması ise, üye belediyelerce “gözden geçirilmesi istenen bir hassasiyet” olarak, yarışma etiğinde yerini alıyor…

Bu ödüllendirmenin, belki de en önemli yanı ise, bugüne dek hep Kültür Bakanlığı’nca gerçekleştirilmesine alışılan tarihi yapı koruması ve kültürel çevre düzenlemesi projelerinin, artık yerel yönetimlerce de benimsenip sahiplenildiğinin kanıtını ve coşkusunu oluşturmasıdır… Bu bağlamda zaten, TKB’nin kuruluş ve varlık nedenini de destekleyen ve güçlendiren, en önemli çalışmaları arasındadır….