Mesleğimizle övünebiliriz, övünmeliyiz. Övünmeliyiz, övünebiliriz, çünkü mimarlık yararlı bir meslektir, olmazsa olmaz bir meslektir. Öyle ya, eğer binalar olmasaydı, eğer evler, kütüphaneler, fabrikalar, konser salonları olmasaydı, nerede yatıp kalkardı, nerede çalışırdı, nerede üretim yapardı, nerede konser dinlerdi insan? Mimarlık olmasaydı, perişan olurduk. Yağmur yağdığında yatağımız ıslanırdı, rüzgâr estiğinde çizim kağıtlarımız savrulurdu ve yakıcı güneş altında kalan kitaplarımızın rengârenk kapları solardı. Mimarlık, işte bunun için bu kadar yararlı bir uğraş dalıdır.

Peki acaba, “yararsız mimarlık” tan da sözedilebilir mi?

“Yararlı”, “yararsız” kavramlarına yüklenen anlamların farklılığı nedeniyle, birtakım anlaşmazlıklar sözkonusu olabilir ve fanatik fonksiyonalistler tarafından kıyamet koparılabilir ama, bence yine de böyle bir mimarlıktan sözedilebilir; dahası edilmiştir de.

Örneğin, Fransız yazarı Guillaume Apollinaire, geçen yüzyılın başında, 1913’de yayınlanan “Les peintres cubistes” (Kübist Ressamlar) adlı kitabının bir yerinde şöyle der:

“Bir yarar gözetmekten [...] müzik kadar uzak olan bir mimarlık, pekâlâ düşünülebilir [...] Dünya yararsız anıtlarla doludur. Böyle olduğu halde, mimarlık duygumuzu o kadar yitirmiş durumdayız ki, bir anıtın yararsızlığı, bize bir tuhaflık, neredeyse korkunç bir canavarlık gibi gelmektedir”.

Apollinaire’e göre, yeryüzünde, zafer tâklarından daha yararsız bir şey yoktur. Yine aynı yazara göre, Mısır Piramitleri ve Eiffel Kulesi de yararsız yapılardır.

Kimileri ise, ütopyacı mimarların, gerçekleştirilmesi olanaksız olan, bu nedenle de, kağıt üzerinde kalan mimari taslaklarını, örneğin Boullée’nin Newton’un anıt-mezarı için yaptığı çizimi, yararsız mimarlıktan sayarlar. Bu gibiler, Chernichov’un eskizlerini de aynı sınıfa sokarlar.

Ben böyle düşünenlere katılmıyorum. Benim yararsız mimarlık anlayışım başka. Örneğin, bence, kabzımal Bay X ‘in yaptırdığı 550 metrekarelik 3 katlı villa, bu tür mimarlığın başarılı bir temsilcisidir. Milyarlar harcanarak temeli atılan, sonra da yüzüstü bırakılan fabrika binaları da öyledir.

Yararsız mimarlık üzerine düşünün, Apollinaire’in haksız olmadığını göreceksiniz.