330
TEMMUZ-AĞUSTOS 2006
 

İNGİLİZCE ÖZET / ENGLISH SUMMARY

TÜRKÇE ÖZET

MİMARLIK DÜNYASINDAN

DOSYA: X. Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri, 2006

MİMARLIK’tan 330



KÜNYE
ÖDÜL

2006 Yılı Pritzker Ödülü’nün Sahibi Da Rocha

Derleyen: A. Derin İnan

Mimarlık dünyasının en prestijli ödülü, Pritzker Ödülü’nün bu seneki sahibi Brezilyalı mimar Mendes Da Rocha oldu. 9 Nisan 2006 tarihinde The Hyatt Foundation Başkanı Thomas J. Priztker tarafından açıklanan Pritzker Ödülü, Oscar Niemeyer’den sonra ikinci kez Brezilyalı bir mimara verildi. Yapıtlarında, mekân ve ölçek kavramlarını ustaca kullanması nedeniyle jüri tarafından pek çok övgü toplayan Da Rocha, konut kompleksleri, müze, kilise, kamusal alan tasarımlarından, kentsel planlamaya ve mobilya tasarımına kadar pek çok ölçekte tasarıma imza atmış bir mimar. Brezilya dışında az sayıda uygulanmış projesi olmakla birlikte, hem profesyonel hayatı ile hem de São Paulo Üniversitesi’nde uzun seneler yürütmüş olduğu akademik yaşamı ile uluslararası düzeyde örnek bir mimar kimliği sergileyen La Rocha, aynı zamanda uzun bir dönem de Brezilya Mimarlık Enstitüsü’nün başkanlığını yaptı.

São Paulo Mackenzie Üniversitesi’nin 1940’ların sonlarına doğru yeni kurulan mimarlık fakültesinin ilk mezunlarından olan Da Rocha, profesyonel mimarlık hayatına hemen atılarak, iki sene içinde Paulistano Athletics Club yarışma projesiyle de profesyonel anlamda ilk ödülünü aldı. Mimarın dilinde ve mimari forma yaklaşımında Oscar Niemeyer, Affonso Eduardo Reidy ve Artigas gibi ünlü Brezilyalı mimarların yansımalarını bulmak mümkün. Kullandığı basit malzeme ve form önermeleri ile mimarinin etik gücünü vurgulayan zengin mekânların yaratıcısı olarak görülen Da Rocha projeleri, Brutalist akımın sade ve çarpıcı örneklerini oluşturuyor. Pritzker jüri üyelerinin Da Rocha projeleri için sıkça vurguladıkları bir olgu da, projelerde yakalanan mekânsal şiirsellik. Profesyonel hayatının en başından beri strüktürel kalıpların sınırlarını sürekli zorlayarak mimari mekânda şaşırtıcı ve şiirsel etkiler ortaya çıkarabilen ve bu nedenle de mimarlığın sanatsallığını her zaman ön planda tutabilen Da Rocha, tam da bu anlamda deneysel mimarlık pratiğini destekleyen Prtizker Ödülü’nü hak eden bir mimar olarak değerlendiriliyor.

Ana vatanı Brezilya’nın São Paulo kentinde, pek çok mekânda imzası bulunan mimarın bu kentte gerçekleştirdiği Brezilya Heykel Müzesi ise, Da Rocha portfolyosunun önemli bir örneğini oluşturuyor. Geleneksel müze kavramı tanımlamalarından uzakta, toprağın altında gelişen sergi mekânı, dış yüzeyde kendine serbest bir çerçeve çizen betonarme perdeler ve kirişlerle çevrelenerek, binanın mimari formu ve strüktürünü gizlerken, bir yandan da bunların ipuçlarını veriyor. Müze kavramına daha farklı bir yaklaşımını ise, yine São Paulo’da gerçekleştirdiği kentin en eski Güzel Sanatlar Müzesi olan Pinacoteca do Estado restorasyonunda gözlemlemek mümkün. Burada ise Brezilya kültürüne ve tarihine has bir 19. yüzyıl yapısı içinde alçak gönüllü bir mimari tutumla barınan strüktürel uygulamalarla karşılaşılıyor. Prtizker Jürisi’nin de dikkat çektiği Da Rocha mimarlığının en önemli özelliklerinden biri, mimarın içinde bulunduğu ortamı sentezleyerek yakaladığı tasarım anlayışı ve bunun mimari forma bir estetik duyarlılık, teknik zarafet ve mükemmeliyetçilik çerçevesinden yansıtılması. Mimari estetiğin, strüktürel ve teknik bilgi birikimiyle kurduğu bu uyumlu birlikteliğin yansımalarını, mimarın Guaimbê Konut Apartmanı gibi ilk projelerinden, Paulistano Atlet Kulübü, Serra Dourada Stadyumu projelerinde, tasarladığı mobilyalarda ya da Patriarch Plaza ve do Cha Viyadüğü gibi kentsel ölçekli projelerde bulmak mümkün.

Uluslararası platformda adını ilk olarak Pompidou Merkezi tasarım yarışmasında (Paris 1972) finale kalarak ve 1970’lerde Osaka’da düzenlenen Expo’da Brazilya Pavilyonu’nun tasarımını gerçekleştirerek duyuran Mendes Da Rocha, en son 2000 yılında aldığı Mies van der Roche Latin Amerika Mimarlık Ödülü ile tekrar gündeme gelmişti. Halen aktif biçimde sürdürmekte olduğu mimarlık pratiğinde ise bugünlerde İspanya’nın Galicia bölgesinde Vigo Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilecek olan ‘Teknoloji Kenti’ planlama projelerinin geliştirilmesi ile ilgileniyor.

Modern bir mimari dilden yola çıkarak mimarinin tektonik özelliklerini vurgulayan, bunu yaparken mimari malzemenin ağırlığından ve bunun sonucunda doğabilecek yapısal çıkmazlardan kaçmak yerine bunun üzerine giderek çözümler üretebilen tutumu Jüri tarafından övgüyle karşılandı. Ödülün idari yöneticisi Martha Throne, bunu şu sözlerle vurguluyor: “Modernizmin ilkeleri ve dilinden esinlenerek, basit malzemeleri cesurca kullanmakta ve derin bir mekânsal şiirsellik anlayışıyla projelerinin her birinde farklı bir güç sağlamaktadır.”

Dünyanın önemli tarihi ve modern mimarlık yapılarına gereken önemi göstermek için her yıl farklı bir ülkede gerçekleştirilen Pritzker Mimarlık Ödülü resmî seremonisi, bu yıl 30 Mayıs tarihinde Dolmabahçe Sarayı’nda gerçekleştirildi ve bu törenle Mendes Da Rocha Pritzker Ödülü’nü İstanbul’da almış oldu. Başbakan Erdoğan’ın da katıldığı törende ödülünü alan mimar, İstanbul’un yüzyıllara dayanan tarihine ve Dolmabahçe Sarayı’nın etkileyici mekânına vurgu yaparak şunları söyledi: "Hepimizin içinde derin duygular uyandırıyor. Amerika kıtasını yeniden inşa etmek istiyoruz. Bu gördüğümüz yerler bizim için birer örnek." Yaşadığımız çağda, insanların birarada yaşama ve buluşma zorlukları yaşadığına dikkate çekerek, “iki kıtanın buluşması” ve “kültürlerin birarada yaşaması”na dikkat çekti.

Bu icerik 4015 defa görüntülenmiştir.