402
TEMMUZ-AĞUSTOS 2018
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

YAYINLAR



KÜNYE
KENTSEL PLANLAMA

Kentsel Planlamanın İşitsel Boyutu: Eskişehir

Konca Şaher; Yrd. Doç., Kadir Has Üniversitesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü

Duygu Karaca, Harita Mühendisi, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü

Esin Türkel, Ziraat Mühendisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Çevresel Gürültü ve Titreşim Yönetimi Şube Müdürlüğü

Kent planlaması yapılırken gözden kaçırılması muhtemel parametrelerden biri ses ve gürültü katmanları olabiliyor. Makale Eskişehir’de seçilen bir bölgedeki durumu analiz ederek, tasarım sürecinde bu duyusal girdinin nasıl ele alınması gerektiğini örnekliyor.

 

KENT PLANLAMASINDA SES VE GÜRÜLTÜ UNSURU

Kentsel planlama her dönem çok disiplinli bir olgu olmakla birlikte şehir plancıları ve mimarlar tarafından yönlendirilen bir kollektif çalışma olagelmiştir. Kentsel yaşama etki eden (iklimsel veriler, ulaşım verileri, yerleşim yoğunlukları, işlevsel ayrışmalar ve benzeri gibi) pek çok faktör tasarım girdisi olarak ilgili uzmanlarca aktarılır, şehir plancısı ve mimarlar tarafından da (yol, bina, açık alan gibi) mimarlık ve şehircilik enstrümanları aracılığıyla planimetrik düzlemde planlama dilinin gerekliliklerine tercüme edilir.

Bu girdilerden, daha önceleri büyük ölçüde göz ardı edilmiş (veya plancının / mimarın şahsi deneyim, duyarlılık ve özel ilgisine bağlı olarak kişisel müdahale düzeyinde kalmış) olan ‘ses’ ögesi, günümüzde kent planlamasına daha sistematik ve ölçülebilir biçimde planlamanın asal unsurlardan biri olarak entegre edilmektedir. Ülkemizde de Avrupa Birliği uyum süreci kapsamında bu tür uygulamalar kentsel planlamaya yönetmelikler çerçevesinde dahil olmaya başlamıştır.(1) Bu bağlamda, ses ve gürültü ölçümleri ve modellemeleri üzerine uzmanlaşan mühendislerin yanı sıra, akustik ve gürültü üzerine uzmanlaşmış mimar ve şehir plancılarının bu süreçte doğrudan dahil olmaları günümüzdeki uygulamaların farkını sergilemektedir. Sadece teknik verilerin dolaylı olarak hesaba katılmasının ötesinde, ses ve gürültü girdilerinin bölgeyi nasıl etkilediği, mimar kökenli profesyoneller tarafından detaylı olarak incelenmeli ve kentsel tasarımın biçimlenişi üzerinde etkili olmalıdır. Sesin bir planlama katmanı olarak ele alınmasına yönelik bir analiz kapsamı belirlemenin yanı sıra belirli standartlar getirmek ve bu çok disiplinli süreçte farklı uzman aktörlerin yer alış modelinde belirleyici olmak üzere yürürlüğe konulan “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, bu metinde ele alınan pilot haritalama çalışmasının da çerçevesini oluşturmaktadır.

Bu ilgili yönetmeliğin başlıca hedefleri, yerel gürültü sorunlarının belirlenmesi, uzun vadeli stratejilerin geliştirilmesi ve kamuoyunun bilgilendirilmesidir. Bu hedefler doğrultusunda yönetmelik, stratejik gürültü haritalama yoluyla çevresel gürültüye maruz kalınan seviyelerin belirlenmesini, gözlemleme ve veri toplama yöntemiyle gürültü sorununun izlenmesini, kamuoyunun bilgilendirilmesini ve çevresel gürültünün problem olduğu yerlerde gürültü azaltım eylem planlarının hazırlanmasını amaçlamaktadır.

Yönetmeliğe göre, her beş yılda bir stratejik gürültü haritası hazırlanması (nüfusu 100.000’den fazla olan yerleşim alanları için 2018 yılının Haziran ayı sonuna kadar stratejik gürültü haritalarının hazırlanması) ve gürültü eylem planlarının yapılması zorunludur. Makaleye konu olan “Çevresel Gürültü Direktifinin Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Projesi” EuropeAid/131352/D/SER/TR(2) Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finansmanla uygulanmaktadır ve ana proje faydalanıcısı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır. Projenin başlıca hedeflerinden biri Çevresel Gürültü Direktifi (Environmental Noise Directive-END) ve ulusal mevzuat doğrultusunda karayolu ve demiryolu altyapısı ve araçları, uçaklar, sanayi işletmeleri, limanlar ve eğlence yerleri olmak üzere başlıca gürültü kaynaklarından yayılan gürültünün azaltılmasında teknik destek sağlanmasıdır. Bir diğer hedef ise paydaşların (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, diğer bakanlıklar, ilgili kamu kurumları ve belediyeler), gürültü yönetimi alanındaki kapasitesinin artırılmasıdır. Projenin süresi 30 ay olup Aralık 2015’te tamamlanmıştır. Bu proje kapsamında İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara ve Kocaeli’nin yerleşim alanları dâhilinde bulunan karayolu, demiryolu, havaalanı ve ticari işletme kaynaklı gürültü değerlendirilmiş ve nihai stratejik gürültü haritaları oluşturulmuştur.

Her biri en az 5 km²’lik olan bu pilot alanların seçiminde bu alanların, ilgili belediyedeki gürültü kaynaklarını “temsil eder nitelikte” olması esastır.

Stratejik gürültü haritaları, belirli kaynaklardan yayılan sesin belirli noktalarda yarattığı gürültü seviyesini hesaplayan bilgisayar modelleme teknikleri ile hazırlanır. Modelleme yazılımı trafik akışı, kara yolu ve demir yolu türü, araç türü ve endüstriyel faaliyetlerin özelliklerini kaynak olarak kullanır. Bu kaynak verileri, değerlendirilecek alanın üç boyutlu bilgisayar modeline aktarılır. Bu üç boyutlu model, bariyerler, binalar, topografya, hava koşulları ve muhtelif yüzeylerin yansıtıcılığı ve yutuculuğu gibi sesin yayılımını doğrudan etkileyen özellikleri içermektedir. Hesaplamalar, bina cephelerinde konumlandırılan alıcı noktalarındaki veya 10 metrelik ızgara üzerinde yerden 4 metre yükseklikte tanımlanmış (her 1 km2 alan için yaklaşık 10,000 adet) alıcı noktalarındaki gürültü seviyesini belirlemektedir.

Bu proje kapsamında Eskişehir Büyükşehir Belediyesi sınırlarında yer alan pilot alanda demir yolu gürültüsünün değerlendirilmesi amacıyla stratejik gürültü haritası hazırlanmıştır. Bu doğrultuda Eskişehir Büyükşehir Belediyesi proje temsilcileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Teknik Yardım Projesi temsilcileri, yabancı ve yerel uzmanlar (akustik mühendisleri, planlama ve mimarlık kökenli akustik uzmanları, çevre mühendisleri ve harita mühendisleri), Devlet Demir Yolları Genel Müdürlüğü temsilcilerinin gerçekleştirdiği ortak çalışmayla Eskişehir pilot alanında stratejik gürültü haritaları hazırlanmıştır.

Eskişehir pilot alanı demiryolu gürültü haritalaması dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Bu makalede; gürültü haritalaması için gerekli verinin toplanması ve düzenlenmesi, pilot alandaki gürültü haritalaması için gerekli modelin hazırlanması, gürültü hesaplamalarının gerçekleştirilmesi, demir yolu gürültüsü için stratejik gürültü haritalamasının ardından haritalama sonuçlarının analiz edilerek pilot alan dâhilinde demir yolu gürültüsüne maruz kalma seviyelerinin değerlendirilmesi aşamaları irdelenmekte ve gürültü haritalaması sonuçlarının kentsel planlama sürecine nasıl katılabileceğine dair öngörüler tartışılmaktadır.

ESKİŞEHİR PİLOT ALANI: KENTSEL DÖNÜŞÜMDE “SES” ÖGESİNİN ROLÜNE DAİR YENİLİKÇİ BİR SÜREÇ

Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti ortak projesi kapsamında ses haritalaması için pilot alan olarak Eskişehir seçilmiştir. Günümüzün önemli dinamiklerinden olan kentsel dönüşümde “ses ve gürültü” unsurunun nasıl yer alacağına dair öncül bir çalışma olması sadece ses ve akustik mühendisliği alanlarının değil, mimarlık ve kent planlama disiplinlerinin de bu öncül süreçte yer almaları adına önemli bir deneyim olarak görülebilir.

Bir ön alan ziyaretiyle Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, TCDD temsilcileri ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Teknik Yardım Projesi temsilcileriyle yapılan fikir alışverişinin sonunda, şehir merkezinin batısındaki bir alanı kapsayan pilot alan sınırları belirlenmiştir. Belirlenen bu pilot alan İstanbul-Ankara yüksek hızlı tren hattının tünel çıkışını ve güneye giden mevcut demiryoluyla olan kesişim noktasını içine almaktadır. Yapılaşmış bu alan yüksek bir nüfusa sahiptir. Bu alanın gelecekte önemli bir kentsel gelişme yaşaması ve bu nedenle gürültü eylem planının olması beklenmektedir.

Pilot alanda konutlar, hassas kullanımların olduğu yapı alanları (okul, hastane ve benzeri), parklar ve bazı endüstri alanları bulunmaktadır. Pilot alan içinde yer alan 18 okul, 5 hastane ve 1 otel hassas kullanımlı alanlardır. Demir yolu boyunca çoğunlukla dört ve üzeri katlı yüksek binalar bulunmaktadır. Pilot alan içinde toplam bina sayısı 9086, toplam nüfus ise 43.391’dir. Pilot alan yaklaşık 9,8 km2’lik bir alanı kaplamakta ve Merkez Odunpazarı ile Merkez Tepebaşı İlçe Belediyelerinin ilgili bölgelerini kapsamaktadır. (Şekil 1)

CBS TABANLI STRATEJİK GÜRÜLTÜ HARİTALAMASI-KENT MODELLEMESİNDE GÜRÜLTÜ PEYZAJI KATMANI

Pilot alanın sınırları ve demiryolu gürültüsü hesaplama yöntemi belirlendikten sonra her bir aşaması önceki aşamalardan gelen veri setleri tarafından tanımlanan bir süreç izlenmiştir. Veri setlerinin hazırlanma işlemi Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında gerçekleştirilmiş ve gürültü seviyelerinin değerlendirilmesi için gürültü haritalama yazılımına aktarılmıştır. Gürültü hesaplamalarının sonuçları daha sonra tekrar CBS ortamına aktarılıp, burada işlenerek (postprocessing), analiz ve haritalama gerçekleştirilmiştir.

Gürültü Haritalamasında Demiryolu Gürültüsü Hesaplama Yöntemi

Demiryolu gürültüsü kaynaklarının değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem, Çevresel Gürültü Direktifi (END) ve Yönetmelik kapsamında tanımlanmıştır. Buna göre demiryolu gürültüsü hesaplamakta Hollanda ulusal hesaplama yöntemi “Reken-Meervoorscrift Railverkeer slawaai”(RMR)(3) kullanılmıştır. Demiryolu gürültüsünün hesaplanmasında aşağıdaki zaman dilimleri kullanılmıştır:

  • Gündüz: 07.00-19.00
  • Akşam: 19.00-23.00
  • Gece: 23.00-07.00

Gürültü Haritalamasında Gürültü Modeli Veri İşleme Süreci

Proje kapsamında veri temini Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi denetiminde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Müdürlüğü tarafından sağlanmıştır. Veri toplama süreci, alan ziyaretleri ve stratejik gürültü haritalaması için gerekli verinin mevcut durumu ve kullanılabilirliği üzerine yapılan görüşmelerle başlamış ve daha sonra ilgili veri setleri belediye tarafından belirlenmiş pilot alan sınırları için sağlanmıştır. Öncelikle arazinin yükseklik ve profilini tanımlayan sayısal zemin modeli veri seti sağlanmıştır. Daha sonra bina katmanına ilişkin veriler (bina izdüşümü, bina türü, bina yüksekliği, bina sakin sayısı ve bina hane sayısı) toplanmıştır. Üzerinde gürültünün kaynaktan alıcıya yayıldığı zeminin akustik yutumunu tanımlayan zemin kaplamasıyla ilgili Corine (Coordination of Information on the Environment) Land Cover 2006 verisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sağlanmıştır.

Demiryolu merkez hatları verisi TCDD’den alınmıştır. Demiryolu geometrisi mevcut duruma göre düzenlenmiş olup, bina izdüşümü verisi ile karşılaştırılmış ve raylarla kesişen binalar belediyenin onayıyla silinmiştir. Trenler ve demiryollarıyla ilgili diğer tüm veriler (azami hat hızı bilgisi, demiryolu hattını kullanan trenlerin hız bilgisi, tren tipleri ve tren kompozisyon bilgisi, orta çizgi boyunca gündüz, akşam ve gece olmak üzere trafik hacmi, makaslar, fren aktivasyon tipi ve ray tipleri), TCDD tarafından sağlanmıştır.

Demiryolu gürültüsü kaynak verileri içerisinde tren tiplerinin belirlenmesi sırasında TCDD uzmanının sağladığı bilgiye göre, yüksek hızlı trenler Hollanda standartlarında tanımlanan kategoriler dâhilinde ele alınabilmiş fakat konvansiyonel trenler bu standartlarda tanımlanan kategorilerle eşleştirilememiştir. Elde edilen teknik tanımlamalara dikkat edilerek kullanılan taşıt tipleri Hollanda hesaplama yöntemi (RMR) üzerine yayınlanmış kılavuzlarla(4) karşılaştırılarak konvansiyonel tren tipleri için eşleştirilme yapılmıştır.

Kentsel Gürültü Modelinin Hazırlanması ve Gürültü Hesaplarının Yapılması

Gürültü haritalamasında DataKustik tarafından geliştirilen ve uluslararası testlerin (END) esaslarını karşılayan bir çevresel gürültü modelleme, hesaplama ve değerlendirme yazılımı olan CadnaA - Bilgisayar Destekli Gürültü Azaltımı(5) yazılımı kullanılmıştır. Gürültü modelinin

hazırlanmasında ve gürültü hesaplarının yapılmasında toplanan girdi veri setleri, model veri setlerini geliştirmek üzere işlenmiştir. Bu model veri setleri gürültü seviyelerinin değerlendirilmesi öncesi kontrol ve test edilmiştir. Bu süreçte öncelikle CBS dosyaları üzerinde veri bütünlüğü kontrolü yapılmıştır ve sonrasında gürültü seviyelerinin değerlendirilmesi için CadnaA gürültü haritalama yazılımına aktarılmıştır. Şekil 2’de Eskişehir gürültü hesaplama modelinin CadnaA ortamında 3 boyutlu görünümü verilmiştir.

Asıl gürültü hesaplamaları öncesinde, düşük çözünürlüklü bir ızgara (100 x 100 m) hesaplaması yapılmıştır. (Şekil 3’te örnek bir hesaplama gösterilmiştir.) Bu sonuçlar CadnaA ortamında haritalandırılmış, topografya ve engellerin gürültü seviyelerine etkileri görsel olarak kontrol edilmiş, uzmanlar ve faydalanıcılar tarafından tutarlı bulunmuştur. Sonrasında, asıl gürültü hesaplamaları başlatılmış ve sonrasında elde edilen sonuçlar tekrar CBS ortamına aktarılmıştır. Dışa aktarılan sonuç dosyaları burada işlenerek (postprocessing), analiz ve haritaların oluşturulmasında kullanılmıştır. Gürültü hesaplamalarında iki ana hesaplama yapılmıştır:

  • 10 m ızgara ile gürültü hesapları.
  • Cephe hesaplamaları.

Şekil 4’te hesaplanan gürültü seviyelerinin CadnaA ortamında üç boyutlu görünümü verilmiştir.

Eskişehir’in Stratejik Gürültü Haritalaması

Eskişehir pilot bölgesi için aşağıdaki stratejik gürültü haritaları geliştirilmiştir.

  • Demir Yolu Gürültü Seviyesi Haritaları (Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Lgag)(6)
  • Demir Yolu Cephe Gürültü Seviyesi Haritaları (Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Lgag)
  • Demir Yolu Gürültü Seviyesi Aşım Haritaları (Lgündüz, Lakşam ve Lgece)

Demiryolu gürültü seviyesi haritaları, 10 m ızgara gürültü seviyesi sonuç dosyalarından elde edilmiştir. Bu dosyalar yönetmeliğe uygun olarak Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Lgag olmak üzere dört dosyadan oluşmaktadır. (Şekil 5)

Demiryolu cephe gürültü seviyesi haritaları, hassas kullanım içeren binalar için cephe gürültü seviyesi sonuçlarını içerir. Bu hesaplamalarda cephede belli aralıklarla ve cepheden 0,1 m

mesafede konumlanmış alıcı noktaları ve bina konum noktaları kullanılmıştır. Bu hesaplama sonuçları da yönetmeliğe uygun olarak Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Lgag olmak üzere dört dosyadan oluşmaktadır. (Şekil 6)

Demiryolu gürültüsü aşım haritaları da Lgündüz, Lakşam ve Lgece için hesaplanmıştır. Yönetmelikte tanımlanan gürültü sınır değerleri, cephe alıcı konumlarına dayanmakla birlikte cepheden yansıyan sesi dikkate almamaktadır. Bu doğrultuda, gürültü sınırları aşımı cephe alıcı noktaları kullanılarak belirlenmiştir. Her bir cephe alıcı noktasında, hesaplanan Lgündüz, Lakşam ve Lgece gösterge değerleri, ilgili gürültü sınır değeriyle karşılaştırılmış ve değerlendirilen alıcı noktasının zaman dilimlerine göre sınır değerleri aşıp aşmadığı tespit edilmiştir. (Şekil 7) Gürültü aşım haritalarının hazırlanmasında kullanılan, Yönetmeliğin belirlediği gürültü sınır değerleri Tablo 1’de listelenmektedir. Arazi kullanım alanları Yönetmelikte Ek-VII dâhilinde tanımlanmıştır. Bu alanlar belediyeler tarafından belirlenmektedir.

Eskişehir’deki Durumun Değerlendirilmesi

Gürültüye maruz kalan hassas kullanım içeren binaları ve kişi sayısını değerlendirmek için belirtilen bu üç tip stratejik gürültü haritası sonuçları kullanılarak ikincil analizler gerçekleştirilmiştir. Cephe gürültü seviyelerini hesaplamak için atanan cephe alıcı noktalarının her biri, VBEB(7) / CNOSSOS-EU(8) yöntemine uygun olarak temsil ettikleri hane ve sakin sayılarını öznitelik olarak taşımaktadır.

Konut olarak tanımlanmış binalarda, ayrı ayrı her bir gürültü göstergesi için 5 dB’lik değer aralıklarının her birine maruz kalan toplam sakin sayıları belirlenmiş ve bu sakin sayıları en yakın yüz rakamına yuvarlanmıştır. Tek hane içeren veya kat başına bir hane düşen (örneğin, kat alanı<100 m2) konut kullanımlı binalarda, en fazla gürültüye maruz kalan cephede hesaplanan gürültü seviyesi doğrudan ilgili sakin sayısı istatistiklerinde kullanılmıştır. Birden çok hane içeren veya kat başına birden fazla hane düşen (örneğin, kat alanı>100 m2) konut kullanımlı binalarda ise, cephe alıcı noktalarının temsil ettikleri sakin sayıları kullanılmıştır. Daha sonra, ayrı ayrı her bir gürültü göstergesi için 5 dB’lik değer aralıklarının her birine maruz kalan toplam sakin sayıları belirlenmiştir.

En yakın yüz rakamına yuvarlama işlemi Yönetmelik’te Ek-VI’nın 1.5 sayılı maddesinde aşağıdaki gibi örneklendirilmiştir:

5.200 = 5.150 ile 5.249 arası; 100 = 50 ile 149 arası; 0 = 50 den daha az

Tablo 2’de Eskişehir pilot alanında demiryolu gürültüsüne maruz kalan nüfus analizinin sonuçlar görülmektedir.

SONUÇ: Ses Ögesini Kentsel Planlama Katmanlarına Katmaya Yönelik Alternatif Modeller Üzerine

Bu makalede aktarılan alan çalışması, kentin sadece fiziki elemanlarının veya işlevsel unsurlarının değil, kentin (özellikle de fenomenolojik açıdan bakıldığında) algılanması, deneyimlenmesi ve özellikle de duyumsanmasında görsel kriterlere ek olarak “işitsel” unsurların da planlama aşamasında yer almasına yönelik yeni modelleme süreçlerine dair bir vaka çalışması niteliğindedir. Burada seçilmiş olan pilot alan üzerinden yürütülen bu öncül çalışma, pek yakında ses ve gürültü ögelerini de planlama sürecine (işlevsel bölgelere ayırma, ulaşım ve yoğunluk girdileri, ışık, rüzgar ve diğer iklim verileri gibi) asal katmanlardan biri olarak katmak üzere çıkılan yolda bir temel taşı olarak görülebilir.

Kentsel planlama kararlarında gürültü haritalarının kullanımıyla yeni yapıların işlevlerine uygun olarak kent içindeki yerlerinin gürültü açısından uygunluğu değerlendirilebilir. Planlama sırasında özellikle ses açısından hassas yapıların (hastane, okul ve benzeri) yerlerinin belirlenmesinde ve yeni yapılacak yapıların özellikle dış kabuk yalıtım sınır değerlerinin hesaplanmasında gürültü haritasından gelen veriler kullanılabilir. Ayrıca mevcut veya yeni yapılar için gürültü kaynağı ile yapı arasında gürültü azaltım tedbirleri önerilebilir. Gürültü haritalarından çıkan sonuçlar baz alınarak çevresel gürültüye maruz kalma düzeylerinin insan sağlığını olumsuz etkilemesinin mümkün olduğu durumlar ya da mevcut ses seviyesinin korunması gerektiği durumlar için gürültüyü önleme ve azaltım tedbirleri içeren eylem planları hazırlanarak bu eylem planlarının kentsel planlama sürecinin “işitsel katmanı” olabileceği öngörülmektedir.

Bu makalede Eskişehir pilot alanı demiryolu gürültü haritalaması kapsamında gerçekleştirilen işler aktarılmış ve pilot alan dâhilinde gürültüye maruz kalınan tahmini değerleri içeren Çevresel Gürültü Direktifi (END) ve Yönetmelik esasları doğrultusunda gerçekleştirilmiş demiryolu trafiğinin gürültü haritalaması sonuçlarının bir özeti sunulmuştur. Seçilen pilot alanın ileride önemli bir kentsel dönüşüme uğrama ihtimali ve mevcut hızlı tren hattının sefer sayılarının artmasıyla birlikte bölge için gürültü eylem planının yapılma gerekliliğinin doğacağı beklenmektedir.

Görülmektedir ki, mimarlık ve özellikle de kentsel planlama ve kentsel tasarım sadece fiziki formların belirli yoğunluk ve trafik hesaplarıyla sayısallaştırılmasının monoton bir sonucu olmayıp kentlinin deneyiminin her düzeyde planlandığı ve güncel dijital teknolojiler sayesinde sanal ortamda modellenerek önden değerlendirilerek kentsel karar süreçlerinin yönlendirildiği kapsamlı bir disiplinler bütünüdür. Bu bağlamda ses ve özellikle de gürültü artık sadece ölçülebilir bir yan öge değil, çeşitli mecralarda somutlaştırılabilir (görselleştirilebilir) bir mimari tasarım kriteri haline gelmektedir.

* Makale içeriğinin bir kısmı, 19-20 Ekim 2015 tarihlerinde İTÜ’de düzenlenmiş olan 11. Ulusal Akustik Kongresi’nde “Eskişehir Pilot Alanı Stratejik Gürültü Haritalaması” başlıklı bildiride sunulmuştur.

* Bu makale, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen ve İspanyol Mühendislik ve Danışmanlık INERCO Firmasının da konsorsiyumda proje yöneticisi olduğu “Çevresel Gürültü Direktifinin Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Projesi” EuropeAid / 131352 / D / SER / TR kapsamında Eskişehir pilot bölgesinde yapılan stratejik gürültü haritalaması ve eylem planlarının hazırlanması sırasındaki çalışmalardan geliştirilmiştir. Makalenin birinci yazarı projede üç pilot bölge için (Eskişehir, Adana ve Erzurum) proje kapsamında gerçekleştirilecek “Gürültü Haritalarının Hesaplanması” ve “Problem Alanlarının ve Gürültü Azaltımı Önlemlerinin Belirlenmesi Dahil Uygulama Planlarının Geliştirilmesi” faaliyetlerinde kıdemli yerel “Gürültü Modelleme ve Planlama Uzmanı” olarak bilimsel danışmanlık hizmeti sağlamıştır.

* Eskişehir stratejik gürültü haritalaması çalışmasında emeği geçen Alan Stimac, Simon Shilton, Saul Davies, Seçkin Baştürk, Volker Imer, Esther Valdivia, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcileri, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi proje temsilcileri ve Inerco Proje Yöneticisi Maria Risco Nardiz’e teşekkür ederiz.

NOTLAR

1. Avrupa Komisyonu’nun 2002/49/EC sayılı Çevresel Gürültü Direktifi-ÇGD (Directive 2002/49/EC of the European Parliament and of the Council of 25 June 2002 relating to the Assessment and Management of Environmental Noise-END] ile tam uyumlu hale getirilmiş (metinde “Yönetmelik” olarak adı geçen) “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği” (ÇGDYY, 2010) 4 Haziran 2010 tarih ve 27601 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

2. “Çevresel Gürültü Direktifinin Uygulama Kapasitesi için Teknik Yardım Projesi” ile ilgili detaylı bilgiler için: www.noiseproject.gen.tr [Erişim:18.01.2016]

3. ‘Reken-en Meetvoorschrift Railverkeerslawaai ’96 (RMR), 20 Kasım 1996, Ministerie

Volkshuisvesting”, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

4. AR-INTERIM-CM (Adaptation and Revision of The Interim Noise Computation Methods for The Purpose of Strategic Noise Mapping - WP 3.2.1: Railway Noise - Description of the Calculation Method), 2003, www.schiu.com/utilidades/artigos/GTEuropeu-AdaptacaoMInterinos.pdf [Erişim:18.01.2016]

5. Gürültü yazılım programıyla ilgili detaylı bilgi için: “CadnaA - State-of-the-art Noise Prediction Software”, www.datakustik.com/en/products/cadnaa [Erişim:18.01.2016]

6. Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Lgag, A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, toplam rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyelerini ifade eder. (Lgag = Gündüz, akşam, gece gürültü göstergesi)

7. “Vorläufige Berechnungsmethode zur Ermittlung der Belastetenzahlen durch Umgebungslärm-VBEB (Calculation Method for Determining the Exposure Figures Caused by Environmental Noise)”, 2007, Federal German Gazette, sayı:154 (20.04.2007).

8. Common Noise Assessment Methods in Europe (CNOSSOS-EU), EUR 25379 EN, 2012, S. Kephalopoulos, M. Paviotti ve F. Anfosso-Lédée, Publications Office of the European Union, Lüksemburg.

 

 

Bu icerik 4186 defa görüntülenmiştir.