392
KASIM-ARALIK 2016
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

YAYINLAR



KÜNYE
MİMARLIK HİZMETİ

Yapı Mevzuatına Genel Bakış ve Türkiye için Mevzuat Önerisi

Sedat Altındaş, Yrd. Doç. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi Mimarlık Bölümü

Mimarlık hizmetini gerçekleştirmek için birçok farklı bileşenin biraraya gelmesi gerekiyor. Bu biraraya gelişleri düzenleyen mevzuatlar ise farklı yetkilerdeki farklı kurumlar tarafından belirleniyor ve düzenleniyor. Yürürlükteki yapı mevzuatını ele alan yazar, Yapı Kanunu hazırlanmasının gerekliliğini savunuyor.

İnsanların can ve mal güvenliklerinin gözetildiği, teknik, estetik ve sağlık bakımından kaliteli yapılarda yaşama hakları vardır. Bunun için yapı tasarım ve uygulamasına yönelik kurallara gerek duyulur. Sözkonusu kurallar, yapı ve yapım ile ilgili kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve benzeri mevzuat ile düzenlenmektedir.

Türkiye’de yapılarla ilişkili olarak yayımlanmış kanun, yönetmelik ve tebliğler bulunmaktadır. Ancak bu mevzuatın birbirleriyle ilgisi bulunmayan kurumlar ya da aynı kurumun değişik birimleri tarafından farklı amaçlar doğrultusunda hazırlandığı görülmektedir. Bu durum, yapı tasarımı, üretimi, kullanımı ve denetimi aşamalarında çeşitli sıkıntılar ortaya çıkarmaktadır. Mevzuat hükümleri birbirleriyle çelişebilmekte, bazı alanlarda birden fazla mevzuat bulunurken kurumların görev alanına girmediği ya da sorumluluğun diğer kurumlarda olduğu düşünülen alanlarda ise yeterli mevzuat bulunmamaktadır. Örneğin, binalarda engellilerin kullanımına yönelik oluşturulan proje komisyonları, Kat Mülkiyeti Kanunu’nu dayanak alan bir yönetmelik(1) ile düzenlenmektedir. Bu yönetmelik, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanmıştır. Engelliler için bina tasarım kuralları ise, İmar Kanunu’nu dayanak alan Tip İmar Yönetmeliği’nde belirtilen standart(2) ile düzenlenmektedir. Bu standart ise TSE İnşaat İhtisas Grubu tarafından hazırlanmıştır.

Bu nedenlerden dolayı, Türkiye’de güvenli ve kaliteli yapılaşma için var olan yasal düzenlemelerin, oluşturulacak bir yapı mevzuatı çatısı altında toplanmasına, eksiklik bulunan alanlardaki yasal düzenlemelerin ise yine bu çatı altında hazırlanarak yayımlanmasına ihtiyaç vardır. Benzer düzenlemelerin dünyanın pek çok bölgesinde yapıldığı görülmektedir. (Şekil 1)

GÜVENLİ VE KALİTELİ YAPI

Dünyadaki yapı mevzuatının çoğu hem yapı endüstrisi çalışanlarını hem de bina kullanıcıları için sağlık ve güvenlik koşullarını sağlamak amacıyla düzenlenmekte ve yapının tüm yönlerini kapsamaktadır.(3) Örneğin İngiliz bina yönetmeliğinde(4) yapının karşılaması gereken özellikler “Gereksinimler” başlığı altında A’dan Q’ya bölümlere ayrılmış ve her bir bölüme ait performans kriterleri tanımlanmıştır. Bu gereksinimlere uygun yapı tasarımları için, ilgili performans kriterlerini karşılayan tasarım rehberleri (onaylanmış doküman) hazırlanmıştır. (Resim 1)

Güvenli kaliteli yapılar için istenen gereksinimler ülkelere ve bölgelere göre farklılıklar gösterebilmektedir. Bu farklılıklar, yapılarla ilgili teknik şartnamelerin de farklılaşmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda Avrupa Birliği (AB) tarafından yapı ile ilgili teknik şartnamelerin uyumlu hale getirilmesi amacıyla bina performans kriterleri tanımlanmıştır. Bu performans kriterleri, AB tarafından hazırlanan Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR 305/2011/EU)(5) ekinde “Yapılar için Temel Gerekler” başlığı altında yer almaktadır. (Tablo 1) AB tarafından hazırlanan Eurocodes gibi yapısal tasarım standartları ile yapı malzemelerine ait ürün standartları ilgili temel gerekleri karşılayacak şekilde hazırlanmakta, üye ülkeler ise bu teknik şartnameleri kendi yapı mevzuatı kapsamında kullanmaktadır. (Şekil 2)

Temel Gerekler

Performans Kriterleri

Mekanik Dayanım ve Stabilite

  • Yapının tamamı veya bir kısmı göçmemelidir.
  • Büyük boyutta deformasyonlar oluşmamalıdır.
  • Taşıyıcı sistemde deformasyon oluşması sonucunda yapının diğer kısımlarında veya donanım ya da ekipmanlarda hasarlar oluşmamalıdır.
  • Neden olan olayın boyutlarına oranla çok büyük hasarlar oluşmamalıdır.

Yangın Güvenliği

  • Yangın durumunda yapının yük taşıma kapasitesi, belirli bir süre boyunca korunmalıdır.
  • Yapı içinde alevin ve dumanın oluşması ve yayılması sınırlı olmalıdır.
  • Yangının etraftaki yapı işlerine yayılması sınırlı olmalıdır.
  • Kullanıcılar binayı güvenli bir şekilde boşaltmalıdır.
  • Kurtarma ekiplerinin emniyeti göz önüne alınmalıdır.

Hijyen, Sağlık ve Çevre

Yapılar, yapımı sırasında çalışan işçilerin, kullanıcılarının veya çevresindekilerin hijyen veya sağlığını, güvenliğini tehdit etmeyecek, tüm yaşam döngüsü ve sonrasında yapımı, kullanımı, yıkımı süresince iklime ve çevre kalitesine önemli derecede etkisi olmayacak şekilde tasarlanmalı ve bu doğrultuda yapılmalıdır. Bunun için;

  • Zehirli gaz salımı, iç ortama veya dış havaya tehlikeli parçacık, uçucu organik bileşikler, sera gazları ve tehlikeli madde salınımı olmamalıdır. Tehlikeli radyasyon yayılmamalıdır.
  • Yer altı sularına, deniz sularına, yeryüzü sularına ve toprağa tehlikeli maddelerin sızması önlenmelidir.
  • İçme sularına tehlikeli maddeler veya başka olumsuz etki yaratabilecek maddelerin sızması önlenmelidir.
  • Atık su boşaltmada, baca gazlarının salınımında, katı veya sıvı atıkların uzaklaştırılmasında hata olmamalıdır.
  • Yapının bazı kısımlarında veya iç mahallerin yüzeylerinde rutubet oluşmamalıdır.

Kullanım Güvenliği

  • Yapılar, kullanma veya çalışma sırasında kayma, düşme, çarpma, yanma, elektrik çarpması ve patlama sonucu yaralanma ve hırsızlık gibi kabul edilebilir düzeyde olmayan kaza ve hasar risklerine meydan vermeyecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
  • Yapılar engelli bireyler için erişilebilir, rahat ve güvenli bir şekilde kullanımını göz önüne alınarak tasarlanmalı ve yapılmalıdır.

Gürültüye Karşı Koruma

Yapılar, gürültünün binadaki kullanıcıların ve çevresindeki insanların sağlığını tehdit etmeyecek, onların yeterli koşullarda uyuma, dinlenme ve çalışmalarına izin verecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.

Enerjiden Tasarruf ve

Isı Korunumu

  • Yapılar ve bunlara ait ısıtma, soğutma, aydınlatma ve havalandırma tesisatları, yerel iklim koşulları ve ikamet şartları dikkate alınarak daha az enerji kullanımı gerektirecek şekilde tasarlanıp, yapılmalıdır.
  • Yapıların yapımı ve sökümü sırasında mümkün olduğunca az enerji kullanılmak suretiyle enerji verimliliği sağlanmalıdır.

Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı

Yapılar, doğal kaynakların kullanımının sürdürülebilirliği ve aşağıdaki koşullar göz önünde bulundurularak tasarlanmalı, yapılmalı ve yıkılmalıdır:

  • Yapıların malzemeleri ve bölümleri yıkımdan sonra yeniden kullanılabilir veya geri dönüştürülebilir olmalıdır.
  • Yapılar dayanıklı olmalıdır.
  • Yapılarda çevreye uyumlu ham madde ve ikincil maddeler kullanılmalıdır.

Tablo 1. Yapılar için Temel Gerekler

TÜRKİYE’DE YAPI MEVZUATI

Türkiye’de yapılar ile ilgili olarak İmar Kanunu ve Yapı Denetimi Kanunu yürürlüktedir. İmar Kanunu ile yerleşme yerleri ve buralardaki yapılaşmaların plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun olması amaçlanmıştır. İmar planları ve parselasyon çalışmalarına ait düzenlemeler içeren Kanun’da, yapılar ile ilgili ruhsat, yapı kullanma izni gibi konular düzenlenmiştir. Diğer mevzuat olan Yapı Denetimi Kanunu ise İmar Kanunu’na uygun yapılar için proje ve yapı denetimini sağlamaya yönelik düzenlemeleri içermektedir. Ancak, her iki Kanun ile bunlara ait uygulama yönetmeliklerinde güvenli ve kaliteli bir yapının tasarım ve uygulamasına yönelik kapsamlı düzenlemeler bulunmamaktadır. (Resim 2)

Türkiye’de yapı sektörünü oluşturan dernekler ve birlikler tarafından bina tasarım ve yapımına yönelik olarak teknik düzenlemelerin eksikliği hissedilmiştir. Çeşitli toplantı ve kongrelerde, yapı mevzuatının yetersizliği ve kargaşası nedeniyle ülkedeki binaların yapısal güvenliğinin yeterli olmadığı ifade edilmiştir.(6) (Resim 3) Yapı sektörü tarafından aşağıdaki işlevlere sahip olacak ulusal bir bina yönetmeliğinin hazırlanması önerilmiştir:(7)

  • Mevcut standart, şartname ve yönetmelik arasındaki karışıklığı ortadan kaldırmak, bunlar arasındaki ilişki ve hiyerarşiyi düzenlemek,
  • Birbirleriyle ve / veya standartlarla çelişen yönetmelikler arasındaki çelişkileri bilimsel yöntemlerle ortadan kaldırmak, eksik yönetmelikleri tamamlamak, Yönetmeliklerde atıfta bulunulacak standartların geliştirilmesi için gerekli koordinasyonu yürütmek ve destelemek.

Yapılar ile ilişkili yönetmelikler

Türkiye’de doğrudan veya dolaylı olarak yapılar ile ilişkilendirilen pek çok yönetmelik yürürlüktedir. Bu yönetmelikler güvenli ve kaliteli yapı tasarımı ve uygulaması kapsamında, sistematik bir biçimde incelenmiştir. Bu incelemede yönetmelikler Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nde yer alan temel gerekler bağlamında gruplandırılmıştır. Her yönetmelik ilgili temel gereğe ait performans kriterlerini karşılaması durumuna göre değerlendirilmiştir. (Tablo 2)

Değerlendirme sonucunda, üç yönetmeliğin doğrudan tasarım ve yapım ile ilgili olduğu ve performans kriterlerini büyük ölçüde karşıladığı görülmüştür. Bunlardan ilki, yapıların mekanik dayanım ve stabilite temel gereğini karşılayan Deprem Yönetmeliği’dir.(8) Bu yönetmeliğin betonarme ve çelik yapılar olarak dar bir kapsamı bulunmaktadır.(9) Bu bağlamda Avrupa Yapısal Kodlarında (Eurocodes)(10), ahşap, kagir, kompozit (çelik ve beton) ve benzeri strüktürler ile geoteknik konularının ayrı birer başlık altında ayrıntılı olarak yer aldığı görülmektedir. İkinci mevzuat ise, yangın durumunda emniyet temel gereğini karşılayan Yangın Yönetmeliği’dir.(11) Yönetmeliğin iki Bakanlık tarafından ortak hazırlanması ve amacının çok geniş tutulması, içeriğinde tehlikeli maddelerin depolanması ve kullanılması gibi bina tasarımı dışındaki düzenlemelerin de yer almasına neden olmuştur. Sonuncu mevzuat ise enerjiden tasarruf ve ısı korunumu temel gereğini karşılayan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği’dir.(12)

Bunların dışında kalan yönetmeliklerin farklı kurumlar tarafından değişik amaçlar doğrultusunda hazırlanmış olduğu ve yapıları dolaylı yönden etkilediği görülmektedir. Örneğin, hijyen, sağlık ve çevre kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çevre alanında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışanların sağlıkları alanında yönetmelikler yayımlanmıştır. Gürültüye karşı koruma kapsamında, çevresel gürültüye yönelik Gürültü Yönetmeliği(13) yayımlanmıştır. Bu yönetmeliklerin içerisinde doğrudan tasarım ve yapım ile ilgili düzenlemeler bulunmamaktadır.

TEMEL GEREKLER

İLGİLİ MEVZUAT

YASAL DAYANAK

HAZIRLAYAN

Mekanik Dayanım ve Stabilite

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik

Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun

(a)

Yangın Durumunda Emniyet

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik

  • Sivil Savunma Kanunu
  • İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hk. Kanun
  • Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hk. KHK.

(a), (b)

Hijyen, Sağlık ve Çevre

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine ilişkin Yönetmelik

  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Avrupa Konseyi Direktifleri

(c)

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Çalışma ve Sosyal Güv. Bak. Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
  • Avrupa Konseyi Direktifleri

(c)

Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

  • Çevre Kanunu
  • Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun

(a)

Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği

Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik

  • Çevre Kanunu
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK

(a)

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği

Çevre Kanunu

(a)

Atık Yönetimi Yönetmeliği

  • Çevre Kanunu
  • Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Haz. ve Uyg. Dair Kanun
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK

(a)

Kullanım Emniyeti

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Avrupa Konseyi Direktifleri

(c)

Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
  • Avrupa Konseyi Direktifleri

(c)

Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
  • Avrupa Konseyi Direktifleri

(c)

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

Yapılarda Özürlülerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonların Teşkili, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Kat Mülkiyeti Kanunu

(a), (b), (d)

Gürültüye Karşı Koruma

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği

  • Çevre Kanunu
  • Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun

(a)

Enerjiden Tasarruf ve

Isı Muhafazası

Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği

  • Enerji Verimliliği Kanunu
  • Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK.

(a)

Sürdürülebilir Yeşil Binalar ile Sürdürülebilir Yerleşmelerin Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik

  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK

(a)

(a)

Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı

Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

  • Çevre Kanunu
  • Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun

(a)

Atık Yönetimi Yönetmeliği

  • Çevre Kanunu
  • Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Haz. ve Uyg. Dair Kanun
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK

(a)

(a) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

(b) İçişleri Bakanlığı

(c) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

(d) Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı

Tablo 2. Türkiye’de Yapılar ile İlişkili Yönetmelikler

TÜRKİYE İÇİN YAPI MEVZUATI ÖNERİSİ

Bu bölümde, Türkiye’deki mevzuat yaklaşımı, yürütme organları dikkate alınarak bir yapı mevzuatı önerisinde bulunulmuştur. Mevzuat önerisi, çatı düzenleme olarak Yapı Kanunu, binalar ile ilgili temel gerekler ve performans kriterlerinin yer aldığı Bina Yönetmeliği ve her bir temel gereğin yapıda uygulanmasına yönelik hazırlanacak Bina Uygulama Yönetmelikleri olmak üzere üç ayrı yasal düzenleme üzerine kurgulanmıştır.

Yapı Kanunu

Çevre ile ilgili yönetmeliklerin Çevre Kanunu çatısı altında düzenlenmesine benzer biçimde yapıyı doğrudan etkileyen tüm yönetmelikler, hazırlanacak bir Yapı Kanunu çatısı altında toplanmalıdır. Bu Kanun, İmar ve Yapı Denetim Kanunları arasındaki boşluğu doldurarak, güvenli ve kaliteli bir yapılaşma için gerekli kuralları düzenleyecektir. Yapıyı dolaylı etkileyen yönetmelikler Yapı Kanunu’na da yasal olarak dayandırılarak tüm yapı mevzuatının kontrolü sağlanacaktır. (Şekil 3)

Yapı Kanunu’nda genel hükümler, kısa ve öz bir biçimde ifade edilmelidir. Kanunda, kapsam, tanımlar, yapı ile ilgili teknik kurullar ve yetkilendirmeler, eğitim çalışmaları, yaptırımlar ve benzeri başlıklar yer almalıdır. Yapıların, bir bütün ve ayrı ayrı bölümler halinde, yaşam döngüsü boyunca insanların sağlığını ve güvenliğini göz önüne alınarak kullanıma uygun olarak yapılması amaçlanmalıdır.

Bina Yönetmeliği

Teknolojik gelişmeler ve ülke politikaları doğrultusunda binalar ile ilgili kararların düzenli olarak revize edilmesi gerekmektedir. Mevzuatın en üst basamağında yer alan kanunların hazırlanması, revize edilmesi ve yayımlanması, yönetmelik gibi diğer alt mevzuata göre daha uzun bir süreç gerektirmektedir.(14) Bu nedenle, güvenli ve kaliteli yapılar için temel gerekler ve bunlara ait performans kriterleri, Kanun altında yayımlanacak bir Bina Yönetmeliği’nde ele alınmalıdır. (Şekil 3)

Yönetmeliğin hazırlanmasında, Uluslararası Bina Yönetmeliği (IBC)(15) gibi yüzlerce sayfadan ve binlerce paragraftan oluşan ayrıntılı bir düzenlemeden kaçınılmalıdır. Ayrıntılı bir bina yönetmeliğinde, kamu ya da özel sektörden tasarım, üretim, denetim aşamalarında yer alan pek çok paydaş bulunacaktır. Yönetmelik ve revizyon maddelerinin hazırlanması, görüşlerin alınması, onaylanması ve yayımlanması aşamaları paydaşların çokluğundan dolayı yavaş ilerleyecektir. Bir temel gerekteki anlaşmazlık diğer temel gereklerdeki revizyonları geciktirecektir. Bu durum yönetmeliğin zamanla hantal bir yapıya bürünmesine neden olacaktır.

Hazırlanacak yönetmelikte, binaların ekonomik açıdan uygun bir kullanım süresinde, düzenli bakımları yapılarak kendinden beklenen gereksinimleri sağlaması amaçlanmalıdır. Yönetmeliğin ilgili AB teknik mevzuatı ile uyumu(16) için, bina gereksinimleri olarak Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ndeki 7 temel gerek esas alınmalıdır. Yönetmelik, her bir temel gereğe ait performans kriterleri ile bunlara ait uygulama yönetmeliklerinin hazırlanmasına yönelik görev, yetki ve sorumlulukları içermelidir.


Bina Uygulama Yönetmelikleri

Bina Yönetmeliği’nde yer alan temel gereklere ait performans kriterleri yapılar tarafından karşılanmalıdır. Kriterleri karşılamak üzere gerekli teknik düzenlemeler bina uygulama yönetmeliklerinde yer almalıdır. (Şekil 3) Bu teknik düzenlemeler, binalara ait performans seviye ve sınıfları, tasarım ve hesap kuralları, yapısal düzenlemeleri, deney metotları, bakım kuralları, ilgili tasarım ve malzeme standartları gibi konuları içermelidir. Türkiye’de mekanik dayanım ve stabilite, yangın durumunda emniyet ile enerjiden tasarruf ve ısı muhafazası temel gereklerine karşılık gelen uygulama yönetmelikleri değişik adlarda ve farklı mevzuat başlığı altında yürürlüktedir. (Tablo 2) Öncelikle bu yönetmelikler, yayımlanacak Yapı Kanunu çatısı altında yer almalıdır. Eksik olan uygulama yönetmelikleri ise, Bina Yönetmeliği’ndeki ilgili temel gereğe ait performans kriterlerini karşılayacak bir biçimde düzenlenmelidir.

Hazırlayan Birimler

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görevleri(17) arasında “yapı ve yapım mevzuatını hazırlamak, uygulamaları izlemek ve denetlemek” yer almaktadır. Bu bağlamda, Yapı Kanunu ve Bina Yönetmeliği Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmalıdır. Bina uygulama yönetmeliklerinin hazırlanması ve revize edilmesinde, Bakanlık ile birlikte temel gereklerle ilişkili diğer kurumlar görev almalıdır.

Mevzuatın hazırlık aşamasında ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş alınmalı, yönetmeliklerin birbirleriyle uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. Kurumların koordineli bir şekilde çalışmasını sağlamak üzere bir çatı örgütlenmeye ihtiyaç vardır. Bu örgütlenme, Yapı Kanunu’nda yasal alt yapısı düzenlenecek bağımsız bir yapı enstitüsü, kurulu ya da ilgili Bakanlığa bağlı bir Başkanlık şeklinde olmalıdır.

Diğer Mevzuatlar

Yapı, yapı işlerini ve alt bileşenlerini de kapsamaktadır. Yapıları meydana getiren otopark, sığınak ve benzeri mekânlar ile sıhhi tesisat, elektrik ve mekanik tesisat ve benzeri düzenlemeler Yapı Kanunu kapsamında değerlendirilmelidir. Mevzuatın hazırlanmasında, uygulanmasında Yapı Kanunu’na, Bina Yönetmeliği’ne ve gerekiyorsa uygulama yönetmeliklerine referans verilmelidir. Mevzuat, Yapı Kanunu hazırlayan birim tarafından incelenmeli, birbirleriyle çelişen düzenlemeler ile kullanılmayan, güncelliğini kaybetmiş yönetmelik, genelge ve standartlar yürürlükten kaldırılmalıdır.

SONUÇ

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından daha önce çeşitli çalışmalar yapılmış olmasına rağmen şu ana kadar yayımlanmış bir “Yapı Kanunu” bulunmamaktadır. Bu çalışmada Yapı Kanunu gereksinimi ortaya konarak bir mevzuat önerisi yapılmıştır. Önerilen Yapı Kanunu ve Bina Yönetmelikleri ile Türkiye’de aşağıdaki kazanımlar elde edilecektir:

  • Güvenli ve kaliteli yapıların yapılması sağlanacak ve bir yapı politikasına sahip olunacaktır.
  • Yapı alanındaki araştırma ve geliştirme çalışmaları, Türkiye’nin genel politikaları ile uyumlu bir şekilde yönlendirilecektir.
  • Yapıların karşılaması gereken temel gereklere ait ancak henüz yayımlanmamış uygulama yönetmelikleri hazırlanacaktır. Bunlar sırasıyla;
    • Hijyen, sağlık ve çevrenin performans kriterlerini karşılayan “Binaların Çevresel Etkilerinin Kontrolü Hakkında Yönetmelik” ile “Binalarda Kullanıcıların Hijyen ve Sağlığının Korunması Hakkında Yönetmelik”,
    •  Kullanım Emniyeti performans kriterlerini karşılayan “Binalarda Kullanıcıların Güvenliği Hakkında Yönetmelik” ile “Engelliler İçin Erişilebilir Binalar Yönetmeliği”,
    • Gürültüye Karşı Koruma performans kriterlerini karşılayan “Binalarda Gürültünün Kontrolü Hakkında Yönetmelik”,(18)
    • Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı performans kriterlerini karşılayan “Sürdürülebilir Binalar Yönetmeliği”.

  • Güncel mevzuatın hazırlanması ile yapı tasarımı, üretimi ve kontrolü kolaylaşacak, geçerliliğini yitirmiş mevzuatlar kaldırılacak, yürürlükte mevzuat sayısı azalacaktır.

NOTLAR

1. “Yapılarda Özürlülerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonları Teşkili, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”, Resmî Gazete, Sayı: 26147, 22.04.2006.

2. “TS 9111, Özürlüler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Kişiler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri”, TSE, Ankara, 22.11.2011.

3. Silver, Pete; McLean, Will, 2014, Mimarlık Teknolojisine Giriş, YEM Yayın, İstanbul, s.189.

4. “The Building Regulations 2010, (2010 No. 2214, BUILDING AND BUILDINGS, ENGLAND AND WALES) Bu yönetmelikte binalar ile ilgili gerekler sırasıyla; “(A)Taşıyıcı Sistem, (B)Yangın Güvenliği, (C) Arazi Hazırlığı, Kirleticilere ve Neme Karşı Koruma, (D) Zehirli Maddeler, (E) Ses geçişine direnç, (F) Havalandırma, (G) Tesisat, (H) Drenaj ve katı atıkların uzaklaştırılması, (J) Yanma Cihazları ve Yakıt Depolama Sistemleri, (K) Düşme, çarpma ve darbeden korunma, (L) Yakıt ve elektrik tasarrufu, (M) Engelliler için erişim ve hizmetleri, (N) Darbe, açılma ve temizlenmeyle ilgili cam güvenliği, (P) Elektrik Güvenliği, (Q) Güvenlik” başlıkları altında yer almaktadır.

5. Construction Products Regulation CPR (305/2011/EU), OJEU L 88, p:5-43, 4.4.2011. Bu yönetmelik “Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB)” adı altında uyumlaştırılarak 10.07.2013 tarih ve 28703 saylı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

6. “6. Uluslararası İnşaatta Kalite Zirvesi ve Ulusal Bina Yönetmeliği Platformu”, www.tucsa.org/Tr/Haber_Detay.Aspx?Haber=547 [Erişim: 10.11.2015]

7. Ulusal Bina Yönetmeliği Platformu (UBYP) Kuruluş ve Çalışma Esasları, Türkiye İMSAD, 2014, İstanbul.

8. “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”, 06.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmî Gazete.

9. Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından, yapısal çelik ve çelik-betonarme kompozit yapı elemanlarının ve yapı sistemlerinin, kullanım amaçlarına uygun olarak, yeterli bir güvenlikle tasarımına ve yapımına ilişkin yeni bir yönetmelik yayımlanmıştır. (“Çelik Yapıların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik”, Resmî Gazete, Sayı: 29614, 04.02.2016)

10. TS EN 1990, Eurocode-Yapı tasarımının temelleri, TSE, 11.11.2002.

11. “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”, Resmî Gazete, Sayı: 26735, 19.12.2007.

12. “Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği”, Resmî Gazete, Sayı: 27075, 05.12.2008.

13. “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”, Resmî Gazete, Sayı: 27601, 04.06.2010.

14. “Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”, Resmî Gazete, Sayı: 26083, 17.2.2006.

15. International Building Code 2015, International Code Conceil, Inc, 2014, USA.

16. “Türkiye-AB İlişkileri Kapsamında Teknik Mevzuat Uyumu”, www.ekonomi.gov.tr, 2015.

17. “Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Resmî Gazete, Sayı: 27984, 04.07.2011.

18. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İstanbul Teknik Üniversitesi işbirliğinde “Binaların Gürültüye Karşı Korunması ve Ses Yalıtımı Yönetmeliği Taslağı” hazırlanmıştır. Bakanlık Taslakla ilgili görüş alma sürecini tamamlayarak, kamu kurumları, sektör temsilcileri, meslek odaları ve akademik kesimden katılımcılarla birlikte son bir çalıştay düzenleyecektir. “Binalarda Gürültünün Kontrolu ve Ses Yalitimi Konusu Hakkinda Toplanti Gerçekleştilimiştir”, www.csb.gov.tr/gm/meslekihizmetler/index.php?Sayfa=haberdetay&Id=42709 [Erişim: 04.05.2016]

Bu icerik 5405 defa görüntülenmiştir.