375
OCAK-ŞUBAT 2014
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

YAYINLAR



KÜNYE
ENDÜSTRİYEL TASARIM

Küreselleşmenin Türkiye’de Endüstriyel Tasarımın Gelişimine Etkileri

F. Esen Taylor, Yrd. Doç. Dr., Yaşar Üniversitesi, Endüstriyel Tasarım Bölümü

Açık pazar anlayışıyla küreselleşen ekonomide ayakta kalabilmek için şirketlerin endüstriyel tasarıma verdiği önem 1980’li yıllardan bugüne giderek arttı. Yazarlar, endüstriyel tasarım mesleğinin gelişimini etkilemekte olan en son dinamiklere; Türkiye’nin devlet destekli sistemden açık pazar ekonomisine geçişi kapsamında yapılan yasal düzenlemelerin ve küresel pazarda kazanmak isteyen Türk firmalarının endüstriyel tasarımına yaklaşımlarına ve yerel tasarım çalışmalarının uluslararası platformda desteklenmesi için hazırlanan projelere değiniyorlar.

1980’li yıllardan günümüze küreselleşmenin çok yönlü etkileri Türkiye’nin sosyo-ekonomik, politik ve kültürel alanlarına yapısal değişiklikler getirmiştir. 1983 yılı sonrasında küreselleşmenin ekonomik boyutundaki gelişmelere uyum sağlamak ve küresel üretim ağı ile bütünleşebilmek amacı ile Türkiye ekonomisinde yapısal reformlar gerçekleştirilmiş, devlet destekli sistemden açık pazar ekonomisine geçişi ve ihracatı teşvik eden yasal düzenlemeler getirilmiştir. Türkiye’de neoliberal ekonomi politikalarının uygulamaya alınması, ülkenin küresel ekonomi ile bütünleşmesini hızlandırmış, Türk ve çok uluslu şirketler arasında oluşturulan işbirlikleri yoluyla Türk sanayisinin uluslararası üretim ağları ile bağlantılarını arttırmıştır. Bu dönemde Türkiye pazarına uluslararası firmaların küresel markaları girmeye başlamış ve beyaz eşya, mobilya ve tekstil gibi pek çok sektörün ürünlerini tüketicilerin ilgisine sunmuştur. Türkiye’nin 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne üyeliği ve Avrupa Birliği ile imzalanan Gümrük Birliği Antlaşması gibi uluslararası antlaşmalar, çok uluslu firmaların Türkiye’de ve Türk firmalarının uluslararası pazarda yatırım yapmalarına ivme kazandırmıştır.

Türkiye ekonomisinin küresel üretim ağı ile olan bağlantılarının gittikçe kuvvetlenmesi ve AB ile olan üyelik görüşmeleri sürecinde gerçekleştirilen yasal düzenlemeler ülkede endüstriyel tasarımın öne çıkmasına katkı sağlamıştır. Son otuz yıllık dönemde gelişen eğilimler bazında küreselleşme sürecinin, Türkiye’de endüstriyel tasarım mesleği üzerindeki etkilerini “Ekonomik Düzenlemeler”, “Türkiye-AB İlişkileri”, “Kurumsallaşma”, “Tasarım Tanıtım Yaklaşımları” ve “Tasarım Girişimleri” başlıkları altında irdelememiz yerinde olacaktır.

EKONOMİK DÜZENLEMELER

1980’li yıllarda Türk ekonomisinin küresel ekonomide rekabetini artırabilmek amacı ile ülkede üretimin teknoloji ve kalite niteliğinin desteklenmesi için yeni bir ekonomik yapılanma programının uygulamaya alınması zorunlu hale gelmiştir. Ekonomik alandaki yeni düzenlemeler, uluslararası firmalar ile işbirliklerini ve yurtdışındaki yatırımlarını artırmakta olan Türk şirketlerinin, endüstriyel tasarım mesleğinin üretim sürecine getirdiği katkıları değerlendirmesi yönünde olumlu bir adım olmuştur. Bu düzenlemeler, farklı sanayi sektörlerinden üretici firmaları küresel pazarda varlıklarını sürdürebilmeleri için endüstriyel tasarıma dayalı ürün geliştirmeleri konusunda teşvik etmiştir.

1990’lı yıllara gelindiğinde, Türkiye’de açık pazar ekonomisi egemenlik kazanırken dönemin ekonomisinde de büyüme yaşanmıştır. Sonuç olarak, uluslararası firmaların ürünleri de Türk pazarına girmeye başlamış ve Türk firmaları da yurtdışından gelen katma değerli ürünler ile yerel pazarda yarışmak zorunda kalmışlardır. 1990’lı yıllarda, devlet Türkiye’nin açık pazar ekonomisi zorunluluklarını aşabilmesi için endüstriyel tasarımı desteklemiş ve Türk Patent Enstitüsü tarafından ürün tasarımlarının tescilini yasallaştırmıştır.(1) Bu dönemde endüstriyel tasarım, ülkenin 1990 ve 1994 yıllarını kapsayan Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda ele alınmış, imalat sanayisinin gelişmesi ve küresel pazardaki rekabet gücünün artırılmasına katkıda bulunmak amacı ile tasarımın desteklenmesi hedeflenmiştir.(2)

2000 yılından bu güne devlet endüstriyel tasarımı Türkiye’nin kalkınma planları kapsamında ele almaya devam etmekte ve tasarımcıların üretim sürecinin bir parçası olarak değerlendirilebilmesi için stratejiler geliştirmektedir. Devlet kurumları, sanayi sektörlerinin katma değerli yenilikçi ürünler geliştirmeleri yoluyla ülkenin ihracat kapasitesinin artırılabilmesi için finansal olarak endüstriyel tasarımın üretim sürecine katıldığı proje ve uygulamaları teşvik etmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından verilen ödenekler ile de tasarımcıların ve tasarım stüdyolarının üretim süreci kapsamında görevlendirilmeleri desteklenmektedir.

AB-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ

2005 yılında başlatılan AB sistemine uyum ve AB üyelik programı kapsamında, Türkiye’nin işletmeler ve sanayi politikası, gümrük birliği, fikri mülkiyet hukuku ve üretim sektörlerini de kapsayan birçok alanında reformlar gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin 2001 ile 2005 yıllarını kapsayan Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, ülkenin küreselleşme sürecine başarı ile ayak uydurabilmesi, uluslararası normlara ve standartlara erişebilmesi için AB mevzuatına göre yeni düzenlemelerin yapılması hedeflenmiştir.(3)

Sanayi sektörlerine getirilen yeni düzenlemelere bağlı olarak endüstriyel tasarım bu reformlardan etkilenen alanlar arasında yer almaktadır. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı kapsamında, yenilikçi endüstriyel tasarımlara devlet desteği getirilerek küreselleşme sürecinde başarılı olmak ve toplumun yaşam kalitesini artırmak amacı ile özgün tasarımların ve markaların yaratılması, teknoloji ve üretim metotlarının geliştirilmesi planlanmıştır.(4) Plan kapsamında, Türk sanayi sektörünü Ar-Ge faaliyetlerine önem vermesi konusunda cesaretlendirecek bir yapının sağlaması; küresel pazarda başarılı olacak özgün tasarımlar ve markaların yaratılması; endüstriyel tasarımların tescili için sanayi sektörlerine devlet desteği sağlanması amaçlarıyla yeni düzenlemeler getirilmiştir.(5) 2007 ile 2013 yılları arasını kapsayan Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda ise devletin özgün tasarıma yönelik yatırımlarını artırması için sanayiye verdiği destek yükseltilmiştir. Plan kapsamında otomotiv, beyaz eşya ve elektrik-elektronik gibi tüketim ürünlerine yönelik sanayi sektörlerinde özgün ürün tasarım faaliyetlerini destekleyen yeni düzenlemeler getirilmiştir.(6)

AB ilişkileri kapsamında, Türkiye’de endüstriyel tasarımın gelişmesi adına başka bir olumlu atılımın duyurusu 2012 yılında Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından yapılmıştır. Delegasyon, Türkiye’nin bölgesel ekonomik gelişimini canlandırmak ve Batı Karadeniz ile Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yatırımcılığı teşvik etmek amacı ile Gaziantep’te, Gaziantep Endüstriyel Tasarım ve Modelleme Merkezi’nin (GETAM) kurulacağını duyurmuştur.(7) Gaziantep KOSGEB İşletme Geliştirme Merkezi ve Ticaret Merkezi tarafından geliştirilen bu proje, AB’nin katılım öncesi fonları ve devlet fonları ile desteklenmektedir. Merkezin faaliyete geçmesi ile birlikte, bölgedeki sanayicilerin küresel pazarda rekabet gücünü büyütecek özgün ürün tasarımı ile Ar-Ge yatırımlarında artışın teşvik edilmesi ve endüstriyel tasarım alanında yeni girişim ve girişimcilerin yetiştirilebilmesi için bir platform sağlanması hedeflenmektedir.(8) GETAM, bünyesindeki uzmanların bilgilerini ve teknolojik olanaklarını farklı alanlardan üretim sektörlerine sunmayı amaçlamaktadır. GETAM’ın tasarımcılar için genellikle İstanbul’da yoğunlaşan çalışma olanaklarını da Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne taşıması beklenmektedir.

KURUMSALLAŞMA

Endüstriyel tasarım mesleğinin kurumsallaşması doğrultusunda ilk adımlar 1970’li yıllarda atılmış ve “tasarımcı” terimi ilk defa 1973 ile 1977 yılları arasındaki dönemi kapsayan Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda uzun dönemde öngörülen eğitim sistemi kapsamında ele alınarak tasarımcıların yetiştirilmesi için yükseköğretim programlarının yeniden düzenlenmesi hedeflenmiştir.(9) Plan doğrultusunda, Türkiye’de ilk Endüstri Ürünleri Tasarımı Akademik Programı 1971 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’ne bağlı İç Mimarlık Bölümü bünyesinde, ikincisi ise 1979 yılında Ankara’da ODTÜ Mimarlık Fakültesi bünyesinde kurulan Endüstri Ürünleri Bölümü’nde başlatılmıştır.(10) Endüstriyel tasarım eğitimi ilk yıllarında, her iki kurumda da mimarlık ya da iç mimarlık eğitimi almış ve bu alanlarda uzmanlaşmış akademisyenlerin katkıları ile verilmiştir.(11)

1978 yılında İstanbul’da kurulan ve Türkiye’de bir ilk olan Endüstri Tasarımı Derneği (ETD) mesleğin sivil toplum kuruluşu olarak kurumlaşması adına önemli bir adım olmuştur. ETD dönemin dernekler kanununun getirdiği zorluklar karşısında faaliyetlerini sürdürememiş ve 1984 yılında kendisini feshetmiştir.(12) 1988 yılında Ankara’da kurulan Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu (ETMK) ise bu güne değin endüstriyel tasarımcılar için tek meslek kuruluşu olma özelliğini korumuştur. 1998 yılında İstanbul, 2011 yılında İzmir ve 2012 yılında Ankara şubelerini açan kuruluş, Türkiye’de endüstriyel tasarımcıların mesleki bir çatı altında toplanma ve endüstriyel tasarımın kurumsallaşması gereksinimlerine cevap vermektedir. Arasında Mimarlar Odası’na kayıtlı olan üyelerinin de bulunduğu ETMK’nın amacı, Türkiye’de öncelikle mesleğin profesyonel kapsamının belirlenmesi, toplumda tanıtılması ve tasarımcıların haklarının korunması için faaliyetlerde bulunmaktadır.

ETMK, endüstriyel tasarım mesleğinin üreticiler ve kullanıcılar tarafından tanınırlığını sağlamak amacı ile yirmi yılı aşan bir süredir birçok etkinliğin düzenlenmesinde ve yayınların hazırlanmasında aktif roller üstlenmiştir. ETMK tarafından organizasyonu gerçekleştirilen aktiviteler arasında, 1994 ve 1998 yıllarında düzenlenen “Designers Odyssey-Türk Tasarımcısının Serüveni” sergileri, 2004 yılında Frankfurt Tendence Lifestyle Fuarı kapsamında yer alan “Doğudan Batıya Tasarım-Türkiye’den Tasarımcılar Sergisi” ve 2003 yılında İstanbul’da Adesign Fair kapsamında düzenlenen “Sınırların Ötesine Ürün Tasarımı” sergisini sayabiliriz. ETMK, Türkiye Tasarım Ödülleri ve Türk Tasarım Danışma Konseyi organizasyonlarına da destek veriyor.

Türkiye’de endüstriyel tasarımın gelişmesi yönünde bir diğer önemli adım da, Bakanlar Kurulu kararı ile Türk Tasarım Danışma Konseyi’nin 2009 yılında kurulmasıdır. Üyeleri arasında ETMK, TMMOB Başkanlarının da bulunduğu ve çalışmalarını Sanayi ve Ticaret Bakanlığı başkanlığında yürüten konsey, ülkenin küresel rekabet gücünü arttırmak için tasarım politikalarının oluşturulması, tasarımcı-sanayi işbirliğinin sağlanması ve Türk tasarımı imajının yerleştirilmesine yönelik önerilerde bulunmayı amaçlamaktadır.(13)

Bu doğrultuda Konsey, Türkiye’de sınai mülkiyet haklarını geliştirmek, küresel pazarda bilinirliği olan Türk markalarının açınımını güçlendirmek ve küresel marketin güncelliği içinde daha rekabetçi olmalarını teşvik edebilmek için Türk tasarımcıları ile sanayi sektörlerine finans ve servis desteği sağlamaktır.(14) Genel olarak, Konsey kurulduğu 2009 yılından günümüze, yaratıcı tasarımların ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel gelişimine katkılarının topluma ve sanayi sektörlerine tanıtılmasında ve dolayısıyla Türkiye’de endüstriyel tasarımın gelişmesinde umut verici bir adım olmuştur.

TASARIM TANITIM YAKLAŞIMLARI

1990’lı yıllarda düzenlenen etkinlikler, örneğin “Designers’ Odyssey-Türk Tasarımcısının Serüveni” sergileri ve Designex’99 Endüstriyel Tasarım Fuarı, Türkiye’deki çağdaş tasarım uygulamalarının yerel ve uluslararası izleyici kitlesinin ilgisine sunulmasında öncü olmuşlardır.

Genel olarak, tasarım mesleğini tanıtmak için gerçekleştirilen etkinlikler, Türk endüstriyel tasarımcıların küresel pazarda da faaliyet gösteren çeşitli sanayi sektörlerinden birçok firmanın bünyesinde görev aldığını ve küresel pazar için de tasarım çalışmaları yaptıklarını açığa çıkarmıştır. Tasarım tanıtım etkinlikleri kapsamında sergilenen ürünler ve düzenlenen konferans, sempozyum ve workshoplarda irdelenen temalar ile küreselleşmenin Türkiye ve diğer ülkelerinin sosyo-ekonomik, siyasi ve kültürel dönüşümleri üzerindeki etkileri izleyenlerin dikkatine sunulmuştur.

1994 yılında Altınpark Expo Center’da ETMK girişimi ile düzenlenen Türkiye’nin ilk yerel endüstriyel tasarım sergisi “Designers’ Odyssey-Türk Tasarımcısının Serüveni” ülkede endüstriyel tasarım mesleğini tanıtmayı ve Türk tasarımcıları ile sanayicilerini biraraya getirecek ortak bir platform yaratmayı amaçlamıştır. Etkinlikte üretime girmiş ya da prototip aşamasında olan 130’un üzerinde ürün tasarımı sergilenmiştir. “Designers’ Odyssey - Türk Tasarımcısının Serüveni” sergisinin katalogunda yer alan makaleler ile de küreselleşmekte olan pazarda yarışabilmek ve kazanabilmek için endüstriyel tasarımın önemi vurgulanmış, Türk sanayisi endüstriyel tasarımın getirilerinden faydalanmaya davet edilmiştir.

2000 yılından bugüne ise, Türkiye’yi küresel ekonomik ve üretim ağları ile bütünleştirebilmek için uluslararası tasarım fuarlarına verilen önem artış göstermiştir. Örneğin, 2003 yılında düzenlenen ve Türkiye’nin ilk uluslararası endüstriyel tasarım fuarı olan Adesign Fair-İstanbul Uluslararası Tasarım Toplantıları, 2000’li yıllarda tasarımın etkisinin artacağını ve en önemli kavramlardan birisi olacağını vurgulamış, İstanbul’un uluslararası bir tasarım merkezine dönüştürülebilmesi için çaba harcamıştır. Buna karşın, 2006 yılında düzenlenen FESorient Uluslararası Etnik Yaşam Kültürü, Moda ve Tasarım Etkinlikleri ile küresel pazarda faaliyet gösteren firmaların temsilcileri, Türk tasarımlarını ve Türk üretimine ilgisi olan trend belirleyicileri aynı platformda buluşturmuştur. “Şark” kavramı ile yerel kültürün yaşam tarzına ait ürün ve moda tasarımlarından örnekleri bir araya getiren etkinlik,(15) Türk endüstri ürünleri tasarımında küresel ve yerel kültür ilişkisinin sorgulanması adına önemli bir adım olmuştur.

2005 yılından bugüne her yıl İstanbul’da düzenlenen ve Türkiye’nin önde gelen tasarım etkinliklerinden olan İstanbul Tasarım Haftası ise İstanbul’u uluslararası tasarım merkezi olarak tanıtmak yolu ile Türkiye’yi küresel ekonomik ağa bağlamayı hedefleyen projenin bir parçası olmuştur. Sergi, seminer, konferans, panel ve atölye gibi pek çok paralel etkinliği şehrin çeşitli çevrelerinde gerçekleştirerek, tasarım nosyonu aracılığı ile İstanbul’un kültürel katmanlarını tanıtmayı hedefleyen İstanbul Tasarım Haftası, 25 ülkeden tasarım kuruluşları ile Türk tasarımcıları arasında bilgi paylaşımı ve uluslararası network ilişkileri kurulması adına önemli bir platform yaratmıştır.

Ülkedeki yaratıcı potansiyeli ortaya çıkartmayı, tasarım politikalarının oluşumuna katkı sağlayacak bir platform oluşturmayı ve İstanbul’u küresel tasarım problemlerine çözümler sunan bir merkeze dönüştürmeyi hedefleyen İstanbul Tasarım Bienali de ilk kez geçtiğimiz yıl düzenlenmiştir. Bienalde, 46 ülkeden etkinliğe katılan toplam 300’e yakın tasarımcı ve mimarın kavramsal çalışmaları sergilenmiş, seminer, tasarım yürüyüşleri, atölye ve konferans gibi paralel etkinlikler de kentin farklı noktalarına taşınarak İstanbul’un potansiyel yapısı yurtiçi ve yurtdışından yüz binden fazla ziyaretçinin ilgisine sunulmuştur.(16)

Bununla birlikte, 2008 yılından bugüne her iki yılda bir düzenlenmekte olan Türkiye Tasarım Ödülleri’nin organizasyonu, ülkede ilk defa devlet, sanayi ve tasarımcıları biraraya getirmiştir. Türkiye İhracatçılar Birliği, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu’nun katkılarıyla gerçekleştirilen organizasyonun amacı, kullanıcı ihtiyaçlarına cevap veren, katma değeri yüksek, rekabetçi ve kaliteli ürün tasarımlarının ödüllendirilmesi aracılığıyla Türkiye’nin ihracat kapasitesini yükseltmektir.(17)

TASARIM GİRİŞİMLERİ

Türkiye’de son yirmi yılı aşan dönemde sayısı hızla artan tasarım danışmanlıklarının oluşumları ve çalışmaları, endüstriyel tasarımın gelişiminde umut verici olmuştur. Tasarım danışmanlıkları, bir firmanın bünyesinde kurumsal kimliğin sürdürülmesine yönelik çalışmaları zorunlu kılan kurumsal çerçeveden özgür olarak bireysel tasarım uygulamalarının gelişimini desteklemektedir. Genel olarak, tasarım danışmanlıkları bünyesinde Ar-Ge faaliyetlerine yatırım yapmayı tercih etmeyen ve ihtiyaç bazında tasarım danışmanlığı talep eden firmalar için çoğunlukla kavram geliştirme, proje geliştirme, proje çizimi, tasarım stratejisi ve trend danışmanlığı konularında hizmetler vermektedirler.(18) Gerçekleştirdikleri projeler ile Türkiye’de önplana çıkan tasarım danışmanlık firmalarının faaliyet alanları incelediğinde ise bu firmaların endüstriyel tasarımın yanı sıra yerel ve uluslararası pazar için grafik tasarımı, iç dekorasyon ve mimarlık alanlarında da danışmanlık servisi sundukları görülmektedir.

Endüstriyel tasarım danışmanlıklarından yoğun olarak servis alan sanayi sektörleri arasında, uluslararası pazarda kazanımlarını arttırmayı amaçlayan cam ev eşyası, beyaz eşya, vitrifiye, tıbbi cihazlar ve mobilya sektörleri yer almaktadır. Son dönemlerde ise, üretim süreçlerinde yer alan endüstriyel tasarımın katkılarını vurgulayarak yerel ve küresel pazarda saygın bir imaj kazanmak isteyen firmaların sayısında artış gözlenmektedir. Özellikle son on yıllık dönemde, pek çok üretici firma markalarına saygın bir imaj kazandırmak amacı ile tasarım sürecinden geçmiş ürünlerini ve birlikte çalıştıkları tasarım danışmanlık firmalarını medya aracılığıyla geniş kitlelere tanıtma eğilimi göstermişlerdir.(19)

SONUÇ

Türkiye’de 1983 yılı sonrasında gerçekleştirilen reformlara bağlı olarak değişen ekonomik çevre, endüstriyel tasarım mesleğinin üretim sürecindeki işlevinin sanayi ve devlet kuruluşları tarafından daha iyi anlaşılması ve desteklenmesi için bir platform yaratmıştır. Türk ekonomisinin neo-liberal ekonomiye geçişinden sonra devlet ülkenin ihracat kapasitesini yükseltmek amacı ile yenilikçi ve katma değeri yüksek ürün tasarımlarını destekleyen stratejiler geliştirmiştir. Özellikle son on yıllık dönemde küresel pazarın zorunlulukları karşısında endüstriyel tasarımın getirilerinden faydalanmayı hedefleyen elektrik-elektronikten otomotive farklı sektörlerden pek çok üretici firma tasarım danışmanlıklarının servislerinden faydalanma eğilimi göstermişlerdir.

Türkiye ve AB arasındaki uyum sürecinde yapılan düzenlemeler ile devletin yeni bir endüstriyel gelişim gündemi oluşturması ve beş yıllık kalkınma planları ile endüstriyel tasarım mesleğinin üretim süreci içinde değerlendirilmesi teşvik edilmiştir. Mesleğin kurumsallaşması ile Türkiye’nin küresel pazarda rekabet gücünü arttırmak için tasarım politikalarının belirlenmesi, tasarımcılarla sanayicileri biraraya getiren ortak platformların yaratılması ve küresel pazarda güçlü bir “Türk Tasarımı” imajının yerleştirilmesine katkıda bulunan faaliyetler gerçekleştirilmiştir. Uluslararası endüstriyel tasarım sergileri ve etkinlikleri, İstanbul’u dünyanın tasarım merkezlerinden birine dönüştürerek Türkiye’nin küresel ekonomideki payını büyütmeyi amaçlayan küresel bir kültür projesinin kapsamında ele alınmaya başlamıştır. Son yirmi yıllık süreçte tasarım tanıtım faaliyetleri genel olarak küreselleşme sürecinin Türkiye’de sosyo-ekonomik, politik ve kültürel değişimleri üzerindeki etkilerini gözler önüne sermiştir.

NOTLAR

1. URL3.

2. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 1990, s.220; Tezel, 2011, s.101.

3. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2001, s.53.

4. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2001, ss.26-27.

5. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2001, ss.146-147.

6. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2007, ss.79-80.

7. URL4.

8. URL5.

9. TC Devlet Planlama Teşkilatı, 1973, s.723; Tezel, 2011, s.101.

10. 1980’li yıllarda endüstriyel tasarım eğitimi, yüksek lisans seviyesinde İTÜ Mimarlık Fakültesi ve lisans seviyesinde de Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi bünyelerinde kurulan bölümler ile daha geniş kitlelere aktarılmıştır. 2000 yılından bu güne ise endüstriyel tasarım eğitiminin üniversitelerin akademik programları kapsamına alınışında artış olmuş, 2012 yılı itibari ile devlet ve vakıf üniversitelerinde aktif olarak faaliyet gösteren endüstriyel tasarım bölümü sayısı 23’e yükselmiştir.

11. Er, 1993, s.34.

12. Hasdoğan, 2009, s.312.

13. URL6.

14. Şık, 2011, s.9.

15. Vision Agency, 2006.

16. URL7.

17. URL8.

18. Alparslan ve Börekçi, 2011, ss.136-137.

19. Alparslan ve Börekçi, 2011, s.143.

 

KAYNAKÇA

Alparslan, Müzeyyen ve Börekçi, Naz, 2011, “Areas of Expertise, Types of Services Given and Client Industries of Design Consultancy Firms in Turkey” (Türkiye’de Tasarım Danışmanlık Firmalarının Uzmanlık Alanları, Verdikleri Servis Çeşitleri ve Müşteri Sanayiler), METU JFA, sayı:2011/1 (28:1), ss.131-146.

Er, Alpay, 1993, “The State of Design: Towards An Assessment of the Development of Industrial Design in Turkey” (Tasarımın Durumu: Türkiye’de Endüstriyel Tasarımın Gelişiminin Bir Değerlendirmesi), METU JFA, sayı:1993 (13:1-2), ss.31-51.

Hasdoğan, Gülay, 2009, “An Overview of the Early Foundations and Development of Contemporary Industrial Design in Turkey” (Türkiye’de Çağdaş Endüstriyel Tasarımın Gelişmesi ve İlk Kurumları), Design Journal, cilt:12, sayı:3, s.312.

Şık, Neslihan, 2011, “Turkey”, See Bulletin, sayı:5, s.9.

Tezel, Elçin, 2011, “Industrial Design in Turkey: A Historical Segmentation in Policy, Industry and Design” (Türkiye’de Endüstriyel Tasarım:Politika, Sanayi ve Tasarımda Tarihsel Bir Bölümleme), Intercultural Understanding, cilt:1, ss.99-103.

TC Devlet Planlama Teşkilatı, 1973, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977, DPT, Ankara.

TC Devlet Planlama Teşkilatı, 1990, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 1990-1994, DPT, Ankara.

TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2001, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkıma Planı 2001-2005, DPT, Ankara.

TC Devlet Planlama Teşkilatı, 2007, Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı 2007-2013, DPT, Ankara.

Vision Agency, 2006, Catalogue of FESorient 2006, Mart Matbaacılık, İstanbul.

URL1. http://www.jumbo.com.tr/tr/ [Erişim: 10.06.2013]

URL2. http://www.charterworld.com/news/international-yacht-

aviation-awards-2013-winners/fusion-yacht-tender-

concept-by-red-design [Erişim: 10.06.2013]

URL3. www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod

=4.5.554&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= [Erişim: 02.06.2013]

URL4. www.avrupa.info.tr/uploads/media/PR-2012-

PressRelease-13.doc [Erişim: 27.10.2012]

URL5. http://www.invest.gov.tr/en-US/infocenter/news/

Pages/gaziantep.industrial.design.center.aspx [Erişim: 04.12.2013]

URL6. www.radikal.com.tr/kultur/ulusal_tasarim_

programi_yolunda_resmi_adim_atildi-953118 [Erişim: 06.06.2013]

URL7. gundem.milliyet.com.tr/ilktasarimbienalimizsonaerdi/gundem/

gundemdetay/14.12.2012/1641510/default.htm [Erişim: 09.06.2013]

URL8. www.designturkey.org.tr/en/about/aim/ [Erişim: 30.10.2012]

Bu icerik 10682 defa görüntülenmiştir.