“Kantarma” Kilis kırsal mimarisinde, hatta Suriye tarafındaki köylerde kullanılan bir deyim. Bir duvar aksı üzerinde kemer açıklıklarının olduğu, bazen bu kemerlerin bir ayak üzerine oturarak geniş açıklık oluşmasını sağladığı bir mimari düzenleme. Evlerin yanı sıra dini yapılar ve üretim yapılarında da kullanılmıştır, “Kantarmalı cami” gibi. “Kantarmalı ev” mimari bir form olarak bölgedeki diğer köylerde çeşitlenerek devam etmektedir. Bu ev tipinde yapı, plan düzleminde iki yönde maksimum açıklığa ulaşan açık mekân özelliği taşımaktadır. Dikdörtgen plan, dar yönde ahşap kirişin açıklık geçme kapasitesi, uzun yönde taş yapının kemer aracılığıyla açıklık geçme kapasitesinin değerlendirilmesi ile oluşturulmuştur. Elde edilen tek hacim 6 x 12 metreye kadar ulaşmaktadır. Söz konusu tek hacim kendi içinde kademelenerek nişler, köşeler oluşturmaktadır. Aynı mekâna daha özel oda mekânları eklenebilmektedir. Ana mekân çok fonksiyonlu yaşam mekânıdır. Burada oturma nişi, ocak, yemek, depolama fonksiyonları yer almaktadır. Üç kuşaktan (dede-nine, anne-baba, çocuk) aile bireylerinin biraraya gelmesinin yanı sıra sosyal buluşmalara da olanak vermektedir. Misafirlikler, kış günleri toplantı, düğün, nişanlar bu mekânda yapılmaktadır. 65-70 m2 alana sahip olan ana mekândan dar yönde iki küçük odaya (ebeveyn odasına) geçilmektedir. İki katlı olan evin alt katında samanlık ve ahır bölümleri bulunmaktadır. Arazinin eğiminden yararlanarak konumlanan yapıda, alt katın bir kısmı kayalara gömülüdür. Avludan birkaç basamak yüksekte bulunan teras kotundan ana mekâna girilmektedir. Ana mekânda bir ocak olmasına karşın, asıl mutfak ve ocaklık dışarıdadır. Doluluk-boşluk, ışık-gölge, yön, fonksiyonlar, süslemeler, formlar zengin bir bütünlük ve uyum içinde düzenlenmiştir. Mimarinin biçimlenmesinde, kullanılan malzeme ve yapı tekniğinin en son olanakları değerlendirilmiş, her düzlemde mükemmel bir sonuca ulaşılmıştır. “Kantarmalı ev” örneğinde, ahşap kirişleme iki modül tekrarlanmıştır. Dikdörtgeni oluşturan dış duvarlar 60-70 cm. kalınlıkta olup, üzerinde kapı pencere açıklıkları yer almaktadır. Mekânı ortadan bölen uzun taş duvar aksı üzerinde iki kemer açıklığını ortada taş ayak, sonlarda dolu duvar taşımaktadır. Yapının üst örtüsü iklim ve coğrafyaya uygun olarak teras çatı, yani düz toprak damdır. Bu çatı, yuvarlak kesitli ahşap (doğadan alındığı formda) kirişlerin yan yana aralıklı olarak dizilişi ile taşınmaktadır. Yapı ustaları genellikle bu aralıkları kendi ellerinin yumruk ölçüsü ile ayarlamaktadırlar. Ahşap kirişleme üzerine ahşap kaplama veya bu örnekte olduğu gibi küçük dal parçaları balıksırtı düzende yerleştirilmiştir. Bunun üzerine toprak katmanları ile yalıtımlı bir teras çatı düzenlenmiştir. Ahşap kirişlerin boyları ağacın taşıma kapasitesine bağlı olarak 2.50 metreden başlayıp, zengin yapılarda 3.50 metreye kadar uzamaktadır. Kavak ve sedir (kamalak) ağaçları kiriş olarak kullanılmaktadır. Kavak yakın çevreden, sedir ise Toros'lardan getirilmektedir.

Çerçili Köyü, Kilis kent merkezinin 32 km batısında, Suriye sınırında yer almaktadır.

* Sıdka Bebekoğlu ve Mehmet Tektuna, 2008, Kilis Kültür Envanteri, Fersa Matbaa, Ankara.