Mimarlar Odası, 2006 yılından başlayarak, Türkiye’nin mimarlık kültürüne katkıda bulunmuş ve bugün hayatta olmayan mimar(lar)ın anısını yaşatmak üzere bir “Anma Programı” kurumsallaştırılmıştı. 2006-2008 yılları arasında ilk kez Mimar Kemalettin için düzenlediği Anma Programı’nı, 2008-2010 döneminde Seyfi Arkan’ı anılmaya değer bularak gerçekleştirdi. Mimar Kemalettin için düzenlenen sempozyum ve arşiv çalışmaları, üç kitapla kalıcılaşırken, onun eserlerini ve yaşamını tanıtan sergi, gezici sergi niteliğinde hâlâ Türkiye kentlerini dolaşıyor. Seyfi Arkan için yapılan çalışmalar ise, kitaba dönüşme aşamasında; onunla ilgili tanıtım ve gezici sergi çalışmalarının da sürdüğünü belirtebiliriz.

Anma Programı’nın 2010-2012 dönemi için seçilen mimar Zeki Sayar ve başyapıtı Arkitekt dergisi hakkındaki çalışmalar da, Zafer Akay, Afife Batur, Ali Cengizkan, N. Müge Cengizkan, Derin İnan, Bülend Tuna’dan oluşan Mimarlar Odası Anma Programı Komitesi tarafından yürütülüyor.

SEMPOZYUM . SERGİ . KİTAP . FİLM

Zeki Sayar ve Arkitekt: Tasarlamak. Örgütlemek . Belgelemek

1931-1980 yılları arasında, büyük ölçüde tek başına yayınladığı ve arkasında durduğu Mimar / Arkitekt dergisi ile Cumhuriyet dönemi mimarlık yayıncılığımızın adeta belgeliğini oluşturan, mimar kimliği ile tasarladığı yapıların yanı sıra, doğrudan mesleğin örgütlenmesinde çalışarak, ayrıca Arkitekt dergisinin yayını yolu ile de, mimarlık pratiğinin biçimlenmesine katkıda bulunan Zeki Sayar’ın yaşamı ve mesleki pratiğinin inceleme, araştırma ve değerlendirme konuşmalarıyla ele alınacağı iki günlük bir sempozyum düzenleniyor. Mimarlar Odası Anma Programı Komitesi tarafından düzenlenen, 2-3 Aralık 2011 tarihlerinde İstanbul’da yapılacak olan sempozyumun yürütücülüğünü komite adına Ali Cengizkan yapıyor.

Altı ayrı oturumda üçer konuşmacının yer alacağı sempozyumda, Birinci Oturum

“Zeki Sayar ve Arkitekt (1931-1980): Ayrılmaz İkili ve Dönemin Düşün Dünyası”; İkinci Oturum

“Zeki Sayar: Yaşamı, Yapıtları, Arkadaşları”; Üçüncü Oturum “Zeki Sayar ve bir Örgütlenme Olarak Arkitekt; Dördüncü Oturum “Zeki Sayar Dönemi Mimarlığı ve Arkitekt’in Katkısı” ve Beşinci Oturum “Zeki Sayar ve Arkitekt’te Temalar” başlığını taşıyor. İkinci günün sonunda yer alacak olan Altıncı Oturum’da, “Mimar / Arkitekt Dergisi ve Günümüz Mimarlık Yayıncılığı” konusunun ele alınıp değerlendirileceği bir panel tartışma yer alacak.

Haziran 2011 tarihinden beri toplantılar yapmakta ve Zeki Sayar üzerinde çalışmakta olan Anma Programı Komitesi, Arkitekt dergisindeki etkinliği çerçevesinde, Türkiye’de 50 yıl boyunca yayıncı, mimarlık düşünürü ve eleştirmeni kimliği ile öne çıkan ve belirleyici olan; yine yayıncılığı yoluyla ve doğrudan mesleki örgütlenme içinde çalışmalarıyla anımsanan; bunların yanı sıra hatırı sayılır sayıda yapıyı tasarlayıp inşa eden bir mimar olarak Zeki Sayar’ın varlığını daha net olarak ortaya çıkarmak, yaşamını, yapıtlarını, arkadaş ve dostlarını, etkinlik çevresini, mimarlık düşüncesini açığa çıkarmak için kapsamlı bir çalışma yürüttü ve yürütüyor.

Bu çerçevede kendi başına, Türk mimarlık dergiciliğinin tarihini öğrenmek için bir fırsat olarak görülebilecek olan Mimar/Arkitekt dergisi koleksiyonunun varlığının gelecek kuşaklara daha iyi kalabilmesi, daha kolay ulaşılabilirliği ve izlerçevresinin genişlemesi amaçlarıyla, derginin tümünün sayısal ortama aktarılması gerçekleştirildi. Koleksiyonunun dizini hazırlandı; bu dizin içinde istenilen konulara göre rahatlıkla dolaşabilmek amacıyla bir veritabanı hazırlandı.

Öte yandan çıkarılan Zeki Sayar Bibliyografyası’nın ve Zeki Sayar Yapı-Proje Listesi’nin sağlamasının yapılabilmesi için gerek arşiv ve kütüphanelerde, gerekse kentsel mekânlarda araştırma ve inceleme çalışmaları yapıldı; listeler ve görsel malzeme hazırlandı. Çıkan malzemenin okunabilirliği ve mimarlık-kent tarihçileri tarafından daha kolay ulaşılabilirliği için çalışmalar yapıldı.

Önceden yapılmış olan Arkitekt dergisi odaklı, Arkitekt başyazıları, Zeki Sayar eleştiri yazıları ve Arkitekt dergisinin mimarları, temaları ve benzeri konu bağlamları üzerine çalışmalar kapsamlı biçimde genişletildi ve detaylandırıldı.

Arkitekt gibi kült bir derginin sahibi ve kurucusu olan Zeki Sayar’ın, belli bir süre ile sağ kolu olan kuruculardan mimar Abidin Mortaş’ın Sayar’a yazdığı mektuplar, Sayar’ın ailesinden temin edilerek Osmanlıcadan Türkçeye çevrildi ve değerlendirildi.

Ayrıca ailesinden kızının sağladığı olanaklarla, sempozyum tarihlerinde açılacak sergide kullanılmak üzere, Arkitekt dergisi özgün kopyaları, klişe ve özgün fotoğraf malzemeleri, Sayar’ın kendi çalışma masası ve sandalyesi ile kendi tasarladığı mobilyalar gibi malzeme ve eşyaların değerlendirilmesi tamamlandı.

Akademi’nin (GSA) efsanevi sınıfı 1928’lilarden olan Sayar’ın etkinlik ve katkılarının kapsamlı biçimde değerlendirilebilmesi için bir sözlü tarih çalışması yapılmaya başlandı; çalışma henüz sürüyor.

2- 3 Aralık 2011 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenecek olan Zeki Sayar ve Arkitekt: Tasarlamak. Örgütlemek . Belgelemek Sempozyumu’nun, Sayar’ın mimarlık ortamı ve mesleğine tasarladıkları, belgeledikleri ve yayınladıkları yoluyla yaptığı katkıların incelenmesi ve değerlendirilmesi açısından önemli olduğunu düşünüyoruz. Mesleğe, mesleki pratiğe ve örgütlenmeye, Türkiye’de mimarlık tarih yazımı ve mimarlık eleştirisi alanlarının kurulmasına verdiği alçakgönüllü destek ve katkılar nedeniyle Zeki Sayar’a ne denli teşekkür edilse azdır. Genç mimarlarımızı, bilim insanlarımızı, Türkiye mimarlık ortamının gelişmesini izleyen farklı meslek ve disiplinlerden izleyicileri sempozyuma ve sergiye bekliyoruz.

Zeki Sayar’ın yaşamı, yapıları ve yazılı eserlerine ilişkin detaylı bilgiye ise şu adresten ulaşılabilir: www.mo.org.tr/anmaprogrami

Program Yürütücüleri (Arşivleme; Yapı-Proje Katalogu; Güncel Fotoğraflar; Sergi; Yayın)

N. Müge Cengizkan, Derin İnan

Seyfi Arkan Sempozyumu Bilimsel Komitesi:

Zafer Akay, Afife Batur, Ali Cengizkan, N. Müge Cengizkan, Derin İnan, Bülend Tuna

Sempozyum Yürütücüsü

Ali Cengizkan