* Araştırmanın tümüne, Mimarlar Odası’nın yayımladığı BELGELER bülteninin gelecek sayısından ulaşabilirsiniz.

DAHA ÇOK İNSAN,

DAHA BÜYÜK KENTLER,

DAHA ÇOK YAPILAŞMA...

► 2000-2050 Yılları Arasında Küresel Nüfus % 46 Artacak

► 2050’de Nüfusun % 70’i Kentsel Alanlarda Yaşıyor Olacak

► 2010-2020 Altyapı İnşasındaki Büyüme Oranları:

Gelişmekte Olan Pazarlarda % 128

Gelişmiş Pazarlarda % 18

► 2020’de Küresel İnşaat Payı Oranları:

Gelişmekte Olan Pazarlar % 55

Gelişmiş Pazarlar % 45

► Mimarlık Hizmetlerine Olan Talep 2008 Yılından Bugüne % 40 Azaldı

► Uygulama Yapan Mimarlık Ofislerinin Sadece % 50’sinin Bir İş Planı Var

► İngiltere’de İş Yükü Dağılımı:

Büyük İşletmeler (> 31 Mimar Çalışan) % 42 Kamu Sektörü % 58 Özel Sektör

Küçük İşletmeler (< 30 Mimar Çalışan) % 14 Kamu Sektörü % 86 Özel Sektör

► ► ► 2025 YILINDA YAPILI ÇEVREMİZİ KİM TASARLIYOR OLACAK?

SEKTÖRDE NİSPETEN İSTİKRARLI KALABİLECEKLER:

1. Küçük Yerel Ofisler: Rakiplerine (plan-zanaatkârlarına (plan-smiths) ve yüklenicilere) göre daha düşük maliyetli ve daha hızlı bir tasarım hizmetinin tek bir işletme tarafından üstlenildiği, kişisel hizmet üretebilme yeteneğine sahip ofisler.

2. Uluslararası Yıldız Mimarlar: Göz kamaştırıcı ve etkileyici tasarım üretme ve müşterilerinin hem sermayesini hem profilini yükseltebilme yeteneğine sahip ofisler.

3. Özelleşmiş Bir Alanda Çalışan Ofisler: Karmaşıklığı giderek artan özelleşmiş hizmetleri daha geniş bir ekiple ve sürecin bir parçası olarak sağlayabilme yeteneğine sahip ofisler.

4. Geleneksel Teslimat Odaklı Bölgesel Ofisler: Tasarıma ilgi göstermeyen sıradan müşteriler için düşük maliyetli ve süreç odaklı hizmet sağlayabilen ofisler.

ÖNÜMÜZDEKİ 5-10 YIL İÇİNDE SEKTÖRDE BÜYÜME FIRSATI EN FAZLA OLANLAR

1. Büyüyen Ekonomilerdeki Ofisler: Güvenilir tasarımı Batılı rakiplerine kıyasla daha düşük maliyetle ve daha hızlı üretebilme yeteneğine sahip ofisler.

2. Küresel Disiplinlerarası Danışmanlıklar: Farklı ölçeklerdeki projeleri, özellikle de büyük ölçekli olanları, düşük maliyetle, çabuk ve birleşik hizmetler ile tutarlı olarak tamamlayabilme yeteneğine sahip ofisler. Ayrıca, burada tasarım kalitesindeki artış ve uluslararası referanslar da etkili olacak.

3. Yap-İşlet-Devret Tasarımcıları: Müşteri organizasyonları için düşük riske sahip, karma ölçekli projeleri üretme, gerçekleştirme ve yönetme yeteneğine sahip ofisler.

4. Alt Yükleniciler / Özelleşmiş Tedarikçiler: Yapı ve bilişim sektöründeki son gelişmeleri takip edebilme ve tasarım sürecinin gitgide daha fazlasını üstlenebilme yeteneğine sahip ofisler.

5. Tasarım Konutlar / Yaratıcı Ajanslar: Disiplinlerarası hareket edebilme, herhangi bir alandaki sorunlara yaratıcı çözümler getirebilme ve hareketli ve karma yetenekleri bir çatı altında toplayabilme yeteneğine sahip ofisler.

SEKTÖRDE BÜYÜK BASKI ALTINDAKİLER:

1. Orta Ölçekli Tasarım Ofisleri: İşverenlerin ticari diliyle konuşan ve tasarım yeteneğini bünyesinde bulunduran büyük şirketlerin baskılarına maruz kalacak ofisler.

2. Küçük / Butik Ofisler: Sınırları zorlayan ve heyecan verici tasarımlara para yatırmaya istekli ve tasarım konusunda bilinçli müşterilere bağımlı olan ofisler. Bu ofislerin bir yandan da yeteneklerini geliştirip, işbirliği içinde çalışıp, işveren riskini yönetiyor olması gerekecek.

► ► ► 2025 YILINDA MİMARLIK EĞİTİMİ ALMIŞ OLANLAR HANGİ ROLLERİ ÜSTLENEBİLİRLER?

Gelecekte geniş, disiplinlerarası, yaratıcı ve stratejik iş alanlarında olduğu kadar, yapı sektöründe üst düzey konumlarda çalışan daha çok meslek insanı görebiliriz.

MESLEKİ UYGULAMANIN GENİŞLEME BİÇİMLERİ

Bu soruyu yanıtlamak için, mimarların şu an ne yaptıklarına daha ayrıntılı olarak bakmak gerekir. Yerel, geleneksel ve teslimata yönelik çalışan ofislerin temeli aynı kalsa da, konuştuğumuz pek çok meslek insanının çalışma alanı, daha geniş bir yelpazede hizmet sunacak biçimde geleneksel mimarlık hizmetlerinin ötesine geçmiştir. Yapılan söyleşilerde, mimarlar, bu tanım ile kısıtlandıklarını ve çoğu zaman bu yüzden mesleğin geleneksel rolü içine girmeyen bazı hizmetler için ücret alamadıklarını söylemişlerdir. Bunu en güçlü şekilde ifade edenler, kendilerini mimar yerine “mekân uzmanları” ya da “konut tasarımcıları” olarak düşünmektedirler. Pek çoğu, Birleşik Krallık Mimarlık Enstitüsü (RIBA) ve Mimar Kayıt Kurulu (ARB) tarafından resmî olarak kabul gören “mimarlar” değillerdir, fakat meslek tarafından desteklenmeseler ve tanınmasalar bile, yine de yapılı çevrenin oluşumunda belirgin bir rolleri vardır. Sahne ve set tasarımında, kamusal sanat, yerleştirme tasarımı, kamusal mekân tasarımı, marka tasarımı, topluluk danışmanlığı, araştırma, düşünce kuruluşları ve kentsel tasarım alanlarında çalışan mimarlar vardır.

Genç mimarlar, mimari uygulamanın bu erişimi çok daha geniş, disiplinlerarası kavranışının bir parçası olmak için oldukça istekli olduklarını söylemişlerdir, ki bu mesleğin çok daha gevşek tanımlandığı ve daha kaygan hallerine dair bir geleceğe işaret etmektedir.

RIBA’nın 20. yüzyıla ait "mimar" tanımlamasını, 21. yüzyıl gerçekliğine göre evrimleştirmesi gerekiyor. Mimarın daha geniş bir tanımının yapılması için, yeni mezunların inşaat sektöründe daha kapsamlı ve farklı rollerde yer almaları, bu tip kariyer yollarına doğru itilmeleri ve mesleğin değişen doğasına daha iyi tepki verebilmeleri gerekiyor. Mimarlar hayatta kalabilmek için yapıların ötesini tasarlamalı ve karşılığında da düzenleyici ve üyeliğe yönelik kurumlar tarafından bu yönde desteklenmelidir.

GENİŞ ANLAMDA YAPI SEKTÖRÜ

Mesleki uygulamanın genişlemesine ek olarak, mimarlık eğitimi almış insanlar arasında yapı sektörünün diğer alanlarına kayma yönünde artan bir eğilim de vardır. Son 30 yılda mimarların kamu sektöründe istihdamında dramatik bir düşüş olduğu (1970’lerde % 50’den günümüzde % 9’a) gözönüne alındığında, önümüzdeki 15 yıl içinde benzer derinlikte bir değişimin mesleği etkilemeyeceğine inanmak anlamsız olur. Şimdiden İngiltere’nin mimarlarının % 50’sinden fazlasının iş yükü yüklenici müşteriler içindir, oysa bu oran 20 yıl öncesi için düşünülemeyecek bir durum. Bu müşteriler şimdiden, kurum içi takımların ayrıntılı tasarım ya da inşaat aşamalarını yöneten tasarım yöneticileri ya da dış yükleniciler altında çalıştığı bir geleceği tanımlıyorlar. Mimarın geleneksel rolündeki düşüşe rağmen, okullu mimarların sektörün farklı yerlerinde üst düzey konumlara gelmeleri de hız kazanmış görünmektedir. Konvansiyonel becerilere talep azalıp mimarın rolü budandıkça, müşteri ya da yüklenici tarafındaki bazı başat rollerin şimdiden mimarların ellerinde de olmasıyla, mimarların sektörün geri kalanında roller üstlenmeleri için fırsatlar artmaktadır. Bu, mimarlık eğitiminin, mesleğin geleneksel rolleri içinde ikame edebileceğinden daha nitelikli mimarlar yetiştirmeye devam etmesiyle de perçinlenmektedir.

► ► ► 2025 YILINDA MESLEKİ UYGULAMA NASIL DEĞİŞMİŞ OLABİLİR?

Gelecekte mimarlar, daha fazla danışmanlığa dayalı ve ağ tabanlı çalışıyor olabilirler. Aynı zamanda piyasada da kimlik ve farklılaşma üzerine bir odaklanma olacaktır.

GENEL DANIŞMANLIK ÜZERİNE BRANŞLAŞMAK

Mimarların becerileri kapsamlıdır; bunların çoğunun da hiç farkına varılmaz, kullanılmaz ya da en önemlisi bedelleri ödenmez! Bu becerilerin büyük çoğu projeye hazırlık evresinde ortaya çıkar: Tasarımın ilk aşamalarının altında yatan tüm yerel kamuoyu yoklaması ve analizleri, kısa gelişim, stratejik düşünme ve ön çalışma. Müşteri, bu çalışmaların değerli olduğunu düşünse bile, bunları mimarlık hizmetleri arasında sayıp ücret ödemesi için, işin kültürünün bu konuda ikna edici olması gerekiyor. Araştırma kapsamında görüşülen mimarlardan bazıları, sundukları çeşitli hizmetleri resmileştirmeyi düşünmüş veya halihazırda yapmışlardır. Becerilerin ve işlerin bu resmî ayrışması mimarlara, müşterilerin geleneksel olarak mimarlardan beklemedikleri hizmetleri sunmak için imkân sağlayacaktır. En önemlisi, diğer mimarlara tavsiyelerde bulunma ve rekabet içinde olmadan işbirliğinde bulunma şansını da verecektir. Bu yaklaşım mimarın, kendini müşteri yerine de koymasını sağlayarak daha geniş olanaklar yelpazesine sahip olmasını sağlayabilir.

TİCARİ ODAKLI MESLEKİ UYGULAMAYA KARŞI TASARIM ODAKLI UYGULAMA

Gelişmekte olan pazarlardan gelen ucuz işgücü ve finansal olarak daha tecrübeli büyük danışmanlık şirketleri ile rekabet edebilmek için mimar, müşterisinin dilini konuşmayı özellikle de finansal dili konuşmayı öğrenmelidir. Klasik atölye mimarı ve ticari danışmanlık ofisleri arasındaki ayırım gittikçe daha da kutuplaşıyor ve birbirini tehdit eder görünüyor. Bir mimar, acilen, yeteneklerini müşteriye işe yarayacak bir harcama olarak satmayı öğrenmelidir. Finansal yetilerin esas alındığı, mesleki becerilerin dramatik biçimde yönlendiği bağlamın değişimini mimarlık mesleği artık kabul etmelidir. Finansal dile hâkim olmanın yanında, müşteriden anlayan mimar, “bir bina inşa etmenin” ötesini görebilmeli, bir tasarımcının ötesinde, sorun giderici olarak müşterinin daha uzun vadeli hedeflerini de karşılayacak bir hizmet sunmalıdır.

AĞ TABANLI UYGULAMALAR

Küreselleşmenin etkileri ve bütünleşik çalışma, özellikle de dışarıdan temin ve Batılı uygulamanın önüne geçmek için Asya’da gelişen yüksek nitelikli işgücünün getirdiği tehdit ve bununla birlikte müşterilerin daha iyi bütünleşmiş tasarım ve teslimat hizmetine yönelik taleplerini karşılamak için teknolojinin artan kullanımı, araştırma kapsamında yapılan pek çok söyleşinin ortak teması olmuştur. İleri görüşlü bir mimarlık ofisi, çalışan sayısını en aza indirerek, tüm diğer işleri, özellikle de teknik olanları, güvenilir bir danışmanlar ağından temin ederek, dışarıdan hizmet alma yöntemini son derece etkili biçimde kullanabilir ve çok daha çevik ve hafif bir yapıya kavuşabilir. Bu sayede işletme, her bir alanda tartışmasız en iyi olana erişim sahibi olarak teknoloji, programlama ve diğer alanlardaki ilerlemeyi takip edebilecektir. Bu tür bir işletme, iş idaresinin genel masraflarını azaltarak çok daha zinde olacaktır. Büyük müşterilere çekici gelecek başka bir ağ tabanlı çalışma yöntemi ise, bir danışmanlar ağı yoluyla sürecin her aşamasını karşılayan hizmettir. Bu tür mesleki uygulama, sorunsuz bir hizmet alabilmek için büyük oranda bütünleşik çalışmaya ve teknolojide bununla ilgili ilerlemelere dayanıyor olacaktır.

EĞİTİM VE MESLEKİ UYGULAMANIN BÜTÜNLEŞMESİ

Söyleşi yapılan kişilerin çoğunluğu mimarlık okullarıyla bağlantının çok önemli olduğunu ve biir anlamda mesleki uygulamanın bütünleşik bir parçası olduğunu hissettiklerini dile getirmiştir. Pek çok kişi okullarda ders vermenin sağladığı fırsatların, bağlantıların, gittikçe azalan gelirlerine yaptığı önemli katkıdan bahsetmişlerdir. Başkaları için okullarla bağlantı, önemli bir çalışan kaynağı ve bir okul içinde mesleğin iş kültürünü oluşturmanın ve bir yetenek havuzu kurmanın yöntemidir. Sahip oldukları değerler sistemi, uygulamalarının temelini oluşturan küçük / butik mimarlık ofisleri için öğretim görevi, bu değerler sistemini geliştirmek, onu, eğitimin ortaya koyduğu çetin şartlar içinde denemek için bir fırsat sağlamaktadır. Eğitimin uygulama ile bütünleşmesi yönünde varolan ve yeni yöntemlerin başarısı, gelecekte eğitimle ayrılmaz biçimde bütünleşmiş bir mesleki uygulamaya işaret etmektedir.

UYGULAMA KÜLTÜRÜ

Mesleki uygulama kültürü, türdeş bir iklimde ayırdedicilik ve farklılaşmaya olanak vererek gittikçe daha çok önem kazanıyor görünmektedir. Görüşülen bazı mimarlar ve tasarımcılar, çok belirgin bir çalışma yolu ya da bir dizi temel ilke üzerine kendi markalarını yaratmışlardır. Bu durum kurucu ortakların ötesinde uzun ömürlülük ve hayatta kalma düşüncelerine bağlanmıştır. Genç meslek insanları ve öğrenciler ideal işverenlerini fikirler, etik duruş, tavır, pek çok kültürle ilişkili tema ve çok belirgin bazı hükümlerle tanımlayarak, mesleki uygulamaları sıklıkla kültür bazında tariflemişlerdir. Bu yeni bir olgu olmayabilir, fakat gelecekte mesleki uygulamanın gittikçe daha yaşamsal bir parçası olabilecektir.