359
MAYIS-HAZİRAN 2011
 
MİMARLIK'tan

MİMARLIK DÜNYASINDAN

  • Bir Yanılsama: EK
    Murat Şahin, Yrd. Doç. Dr., Yeditepe Üniversitesi, Mimarlık Bölümü

YAYINLAR



KÜNYE
ÖDÜL

Güç ve Tevazunun Birlikteliği: 2011 Pritzker Ödülü Eduardo Souto de Moura’ya Verildi

Derleyen: Yasemin Eren Gültekin

1979 yılından beri her yıl verilen Pritzker Ödülleri, yaptığı işlerde kendi yeteneğini, geniş vizyonunu ve mesleğe bağlılığını açıkça ortaya koymayı başaran, insanlığa ve yapılı çevreye mimarlık sanatı yoluyla tutarlı ve anlamlı katkılar sağlayan, hayatta olan bir mimarı onurlandırmayı amaçlıyor. 2011 yılında bu ödülün sahibi, 58 yaşındaki Portekizli mimar Eduardo Souto de Moura oldu. Souto de Moura, Pritzker bronz madalyasının yanı sıra 100 bin Dolarlık para ödülünün de sahibi olacak. 2011 yılı jürisinde The Lord Palumbo, Alejandro Aravena, Carlos Jimenez, Glenn Murcutt, Juhani Pallasmaa, Renzo Piano, Karen Stein ve Martha Thorne bulunuyordu. Dünyanın en önemli mimarlık ödüllerinden biri olan ödülün töreni, Haziran ayında Washington’da Andrew W. Mellon Oditoryumu'nda düzenlenecek.

Eduardo Souto de Moura Hakkında

Eduardo Elisio Marchado Souto de Moura 1952, Porto, Portekiz doğumlu. Heykel bölümünde başladığı sanat eğitimini mimarlık bölümünde tamamlayarak 1975'te Porto Güzel Sanatlar Okulu'ndan mezun olan Souto de Moura, 1974-79 yılları arasında 1992 yılında Pritzker’e layık görülen ilk Portekizli mimar Alvaro Siza'yla birlikte çalıştı. Serbest bir mimar olarak kariyeri, Porto'da açılan Kültür Merkezi Yarışması'nı kazanmasıyla başladı.

Souto de Moura, 1981'de asistan olarak girdiği Oporto Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde halen profesör olarak görevini sürdürmektedir. Cenevre, Paris-Belleville, Harvard, Dublin, ETH Zürih ve Lozan mimarlık okullarında da dersler vermekte ve uluslararası birçok seminere konuşmacı olarak katılmaktadır.

Meslek yaşamı boyunca birçok yarışmaya katılan Souto de Moura'nın aldığı derecelerden başlıcaları; Antonio de Almeida Vakfı Ödülü, Antero de Quental Vakfı Ödülü, Portekiz'in Evora Kenti'nde Giraldo Meydanı'nın Restorasyonu için açılan yarışmada birincilik ödülü, Salzburg Otel Yarışması için açılan yarışmada birincilik ödülü, Mimarlık ve Taş Yarışması’nda ikincilik ödülü, SEC Kültür Merkezi ve Ulusal Mimarlık Ödülleri'nde mansiyon ödülüdür.

Özgün olanı yakalamak için çaba gösteren Souto de Moura, malzeme kullanımı (granit, ahşap, mermer, tuğla, çelik, beton) konusundaki duyarlılığı ve beklenmeyen renk kullanımı sebebiyle de övgü topluyor. Souto de Moura'nın malzeme kullanımına bakışı çok net: “Yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan veya koruma altında olan türleri kullanmıyorum. Bence ahşabı yeteri kadar kullanmalı ve onu kullandığımız sürece ağaç dikmeliyiz. Mevcut malzemelerin en iyilerinden biri olduğu için ahşabı kullanmak durumundayız.”

Souto de Moura'ya göre mimarlık evrensel bir konu: “Ekolojik, akıllı, sürdürülebilir mimarlık diye birşey yoktur, sadece iyi mimarlık vardır. Enerji, kaynak, maliyet, sosyal yönler gibi asla görmezden gelmememiz gereken problemler vardır; mimar her zaman bu konulara dikkat etmelidir.”

Pritzker Ödülü Jürisi Başkanı The Lord Palumbo, Souto de Moura'nun seçilmesinin sebeplerinden birini şöyle açıklıyor: “Geçtiğimiz 30 yıl boyunca Souto de Moura geleneksel mimarlığın yankılarını taşıyan ama günümüze ait birçok yapı tasarlamıştır. Yapıları, görünürde birbirine zıt düşen karakteristik özellikleri (güç ve tevazu, kabalık ve incelik, resmiyet ve samimiyet) aynı anda bünyesinde barındırıyor.”

Mimarın 60'tan fazla hayata geçirdiği yapılarının çoğu Portekiz'de, bazıları ise İspanya, İtalya, Almanya, İngiltere ve İsviçre'de bulunuyor. Yapıları arasında konut, alışveriş merkezi, otel, apartman, ofis, sanat galerisi, müze, okul, spor merkezi ve metro projeleri mevcut.

Braga'da yapılan stadyum, UEFA 2004 Şampiyonası için yapılmış ve büyük övgü toplamış. Stadyumun betonu için dağ patlatılarak, 1.5 milyon kübik yardlık granit parçalanmış. Mimar, “dağı parçalayarak taştan beton yapmak çok heyecan vericiydi” diyor. Jüri, stadyum projesi için “kuvvetli, anıtsal ve güçlü peyzajı içinde kendi evinde gibi” ifadesini kullanmış.

Bir başka projesi The Burgo Tower 2007'de tamamlanmış. Mimarın yaşadığı ve çalıştığı kent olan Porto'da yapılan projeyi jüri, “yanyana iki yapı, farklı ölçeklerde, biri dikey ve diğeri yatay, birbirleriyle ve kentsel peyzajla iletişim halinde” şeklinde tanımlıyor.

Souto de Moura sayısız konut tasarlamış, bunlardan biri ise Bom Jesus'da bir ev. Jüri bu yapıyı “dış duvarların betonundaki ince ve zarif çelik çemberlemede görülen nadir zenginlik” için özellikle seçmiş. Mimar, arazi Braga kentine tepeden baktığı için, oraya geniş bir hacim kondurmak yerine, beş teraslı, kademe kademe araziye yerleşen ve her terasın farklı işlevlendirildiği bir yapı tasarlamayı tercih ettiklerini belirtiyor. En alt terasta meyve ağaçları, bir üstte yüzme havuzu, bir üstte evin ana mekânları, dördüncü kademede yatak odaları bulunduğunu ve en üst terasa ağaç diktiklerini belirtiyor.

Memleketi Porto'da yaptığı başka bir proje olan Kültür Merkezi 1991 yılında tamamlanmış. Projede bakır, taş, beton ve ahşap kullanılmış. Jüri, yapıyı, mimarın malzemeleri anlamlı biçimde biraraya getirebilme yeteneğinin bir göstergesi olarak görüyor.

Jüri, Mies'ten etkilendiğini doğruladığı mimar için “bin yıllık bir taşı kullanabilecek ya da Mies van der Rohe tarafında yapılmış modern bir detaydan ilham alabilecek güvene sahip” ifadesini kullanmış.

Bu icerik 4563 defa görüntülenmiştir.