Kayseri Büyükşehir Belediyesi tarafından, cami konusunu kendi özgün koşulları içinde tartışmaya açmak ve bu konudaki pırıltılı düşüncelerin yapısal ipuçlarına ulaşmak amacıyla düzenlenen Büyük Usta Mimar Sinan'ın Anısına Cami Mimarisi Üzerine Fikir Yarışması, 27 Ocak 2010 tarihinde açıldı. 250 projeyi değerlendirmeye alan jüri, oybirliği ile 6 projeyi eşdeğer ödüle değer gördü. Yarışmanın amacı şöyle tanımlanıyordu:

“Kullanılma biçimi, toplumsal hayatın içindeki yeri, kentin katmanları ile ilişkileri, kuralları, kalıpları, geleneksel ya da yeni eğilimleri yansıtma kapasiteleri açısından camilerin özgün ve önemli yapı türleri oldukları yadsınamaz. Kutsallığı, mistikliği, sembolikliği ve temsiliyeti özgün ve önemli yapı türü olma durumunu daha da pekiştiriyor. Buna rağmen yakın zamanda gerçekleştirilen örneklerin bu niteliklere uygun yapılar olduğunu söylemek kolay değil. Çok az sayıdaki iyi örneğin yanı sıra çoğu en iyi niyetli bakışımızı bile zorluyor. Bu konuda olağanüstü geleneksel örneklerin olduğu bir coğrafyada bu durum en hafif deyimiyle iç karartıcı.

Yarışmanın amacının, cami konusunu kendi özgün koşulları içinde tartışmaya açmak ve bu konudaki pırıltılı düşüncelerin yapısal ipuçlarına ulaşmak olarak belirlendiği söylenebilir. Bu nedenle konu yerden bağımsız “kendisi olarak” ele alınmıştır. Kesin ve keskin kuralları olan bir konuda “zamanın ruhunu” taşıyan örneklere baktığımızda kalıplara rağmen özgün örneklere ulaşmanın mümkün olduğunu söyleyebiliriz. Bu amaçla 500 kişilik kapalı ibadet mekânına sahip bir caminin hangi yapısal ya da işlevsel eklerle ele alınacağı yarışmacılara bırakılmıştır. Kubbe, kemer, minare, minber, kürsü, mihrap, son cemaat yeri, avlu gibi yapısal ya da mekânsal özelliklerin yanı sıra vakit namazları, bayram, cuma, cenaze, teravih namazları gibi asıl kullanım amaçları açısından ele alınacak olan caminin toplumsal hayatın bir parçası olma boyutu da dikkate değer bir konudur.”

Yarışmada ödül alan projelerin görsellerini daha kapsamlı olarak MİMARLIK dergisi web sayfasından izleyebilirsiniz: www.mo.org.tr/mimarlikdergisi

DANIŞMAN JÜRİ ÜYELERİ

Mehmet Özhaseki (Avukat, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Başkanı),

Vacit İmamoğlu (Prof. Dr., ODTÜ Mimarlık Bölümü),

Hakan Mahiroğlu (Mimarlar Odası Kayseri Şubesi Başkanı),

Kemalettin C. Tekinsoy (Mimar, Kayseri Büyükşehir Bld. Genel Sekreter Yrd.),

Burak Asiliskender (Yrd. Doç. Dr., Erciyes Ü. Mimarlık Bölümü)

ASLİ JÜRİ ÜYELERİ

Jüri Başkanı

Zekai Görgülü (Prof. Dr., YTÜ Mimarlık Fakültesi Dekanı)

Nevzat Sayın (Mimar)

Cem Altınöz (Mimar)

Ahmet Tahir Gül (Mimar)

Yener Torunoğlu (İnşaat Mühendisi)

YEDEK JÜRİ ÜYELERİ

Deniz Dokgöz (Mimar), E. Babür Ülgüner (Mimar), Fatih Altun (Doç. Dr., İnşaat Mühendisi)

RAPORTÖRLER

Pembegül Selman (Mimar), Fazilet Kahraman (Mimar), Ahmet Şeref Bahçecioğlu (İnşaat Mühendisi)

ÖDÜL

BAHADIR ALTINKAYNAK mimar, TEVFİK MEHMET AYDIN mimar

Yardımcı: Zeliha Kaya

JÜRİ RAPORUNDAN

Sokak camisi fikri gerçekten günümüz adına yaratıcılığı olan, cami fikrini abartmadan yerleşik alanda kendisine yer bulan bir çözümlemeyi anlatmaktadır. Bu doğrultuda araç ve yaya ulaşımının oluşturduğu kanal mekânı cami avlusuna başarıyla taşıyan, avluyu gerektiğinde meydanlaştıran, giderek bu bağlamda caminin ibadet mekânını yalıtan; ancak orada olmayı da sağlayan oldukça olumlu bir çözüm sunulmuştur. Sokağa bir avlu ya da meydan ile eklemlenen bu öneri, doluluk-boşluk ve proporsiyon dengeleri kurularak farklı yerlerde uygulanma şansına sahiptir. Cemaatin genleşmesine de fırsat tanıyan bu tasarım, önerdiği lokal, kütüphane gibi fonksiyonlarla güçlenmekte ve yalıtılmış mekânla maneviyat arasındaki ilişkiyi sokaktan başlayarak anlamlı biçimde kurgulamaktadır.

ÖDÜL

KUTLU İNANÇ BAL mimar, HAKAN EVKAYA mimar

JÜRİ RAPORUNDAN

Şeffaf bir cami mekânını yarı şeffaf bir kabuk örtüyle kapatarak ve bu bağlamda kullandığı ölçek ile olumlu sonuçlar sunan proje, “kabuk” kavramının kavramsal olarak eskimesine karşın cami işlevselliğine önemli bir katkı sağlamış ve doğrudan "yeni olma" imajını güçlendirmiştir. Işık-gölge etkisindeki başarı, bu saptamanın bir başka kanıtı durumundadır. Başarılı bir plan şeması olmasına karşın ıslak hacim yetersizliği, iki minarenin kullanılmış olması ve su yüzeyinin fazlalığı eleştirilmiştir. Öte yandan simgesel özelliği bağlamında yere bağlı olmaması, cemaat açısından genleşme özelliği ve de kamusal bir mekân/meydan niteliği taşıması çalışmanın diğer olumlu yönleridir.

ÖDÜL

EMİNE DİDEM DURAKBAŞA mimar

JÜRİ RAPORUNDAN

Kolay anlaşılabilir, net, tutarlı ölçeğe sahip mimari çözümün yanı sıra, özgün ve nitelikli kütle çözümlemesi, projenin tümü adına bir mekânsal kaliteyi ifade etmektedir. Ayrıca çatı örtüsünde geleneksele yapılan atıf ve minare simgesi bu kalitenin diğer yönleridir. Öte yandan, varsayılan bu kentsel yerleşik mekânda ya da mekândaki boş bir yapı adasındaki konumlanma ve avlu girişlerindeki başarı, yere bağlı olmamanın da kabul edilebilir örneklerinden biridir. Işık-gölge etkisi, 3. boyuttaki başarı, verilen kesitte açıklıkla izlenmektedir. Bunların yanı sıra dış ve iç mekândaki doluluk-boşluk oranlarıyla yakın çevreyle kurabileceği iletişim (geçirgenlik) çalışmanın diğer önemli yönleridir.

ÖDÜL

İBRAHİM EYÜP mimar

Yardımcı: Olcay Ovalı Eyüp

JÜRİ RAPORUNDAN

Geleneksel cami plan şemasından yola çıkan öneri, yeniyi ve günceli yakalama adına bu bağlamda doğru bir yoruma ulaşmıştır. Dolayısıyla sade, işlerliği olan başarılı bir plan şemasına sahiptir. Yere bağımlılık sorununu aşan, buna ilişkin farklı formları öneren, doğru bir analiz sürecine temellenen avlu sisteminde çözülmesine rağmen, yakın çevresiyle kolay ilişki kurabilen bu çalışmada avlu ya da son cemaat yerinin cami dışındaki fonksiyonu verilen desenlerde abartılmış olsa da (sema gösterisi gibi) kendi kendine sorduğu sorulara olumlu yanıtlar projede verilmiştir. Son cemaat yeri ile avlu fonksiyonları açısından varolan belirsizlik eleştirilmiştir.

ÖDÜL

CEM İLHAN mimar, TÜLİN HADİ mimar, TÜRKAN KAHVECİ mimar

Yardımcı: Aydoğan Özsoy

JÜRİ RAPORUNDAN

Camide avlu anlayışını en iyi yorumlayan projelerden olmasının yanı sıra, başarılı ve yalın mimari çözüme ulaşması oldukça olumlu bulunmuştur. Önerdiği modüler kurgu, çatı örtüsünde farklı formların kullanılabilir olması, cami mekânı ile avlu arasındaki şeffaflaşan ve dönüşen ilişki olumlu görülmüştür. Aynı doğrultuda yere bağlı olmaması, fikri ortaya koyan anlamlı bir analiz sürecinin bulunması, diğer olumlu yönler olarak bulunmuştur. İç ve dış mekân arasındaki tanım eksikliği, kadın mahfiline çıkan ilişkideki zorluk ve tanımsızlık eleştirilmiştir.

ÖDÜL

ÖZGÜR KARAKAŞ mimar

JÜRİ RAPORUNDAN

Sözkonusu projenin oldukça başarılı bir plan çözümü bulunması, bu anlamda cami konseptinin yarışmacı tarafından kavranmışlığı, buna karşın alışılmış cami tipolojisi dışında bir kütlenin yalın, estetik değeri yüksek çözümlemeyle gerçekleştirilmiş olması yanısıra gerçekten yere bağlı olmayan, abartılmamış sakin bir tasarımın varlığı başarılı bulunmuştur. Ayrıca doluluk-boşluk oranları, ışık-gölge dengesi, cami mekânlarındaki ölçü ve ilişki tutarlılığı ve bu yaklaşımın 3. boyut ile anlamlı biçimde özdeşleşmesi, çalışmanın diğer olumlu yönleridir. Öte yandan, bir yakın çevre içerisinde konumlandırılarak yorumlandırılmaması, mihrap duvarının tamamen kapalı olması ve bir tamamlayıcı olarak minare arayışında bulunmayışı, bunu bir selvi ağacı arayışında yapması çalışmanın olumsuz yönü olarak görülmüştür.