SERGİ

2010 / XII. Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri'ne Katılım Çağrısı

Türkiye'de mimarlık mesleği ve kültürünü gündeme taşıma yolunda ilk kurumsal girişim örneği olan Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri'nin 12. dönemi, Nisan 2010 tarihinde Ankara'da gerçekleştiriliyor. Sergi ve Ödül Programı, başarılı genç mimarların ortaya çıkmasına olan katkısının yanısıra, Türk mimarlarının yurtdışında tanıtımına da olanak sağlıyor.

ANMA

Mualla Eyuboğlu / Cengiz Bektaş

Türkiye'nin ilk kadın mimarlarından olan Mualla Eyüboğlu 15 Ağustos 2009'da aramızdan ayrıldı. Güzel Sanatlar Akademisi'nden mezun olduğu 1942 yılından itibaren Köy Enstitüleri'nde mimar, inşaat sorumlusu, öğretmen olarak çalıştı. İnançlı Cumhuriyet aydını yaşamını, 1947 yılından itibaren mesleki hayatı boyunca arkeolojik kazılarda, koruma kurullarında, tarihî anıtların onarımlarında oluşturduğu büyük ve saygın birikim ile sürdürdü. Mualla Eyuboğlu'nu Cengiz Bektaş anlatıyor.

Demirtaş Ceyhun'un Ardından / Arif Şentek

1965 sonrası Mimarlar Odası'nda etkinleşen siyasal sürecin önemli isimlerinden Demirtaş Ceyhun, 29 Temmuz 2009 günü aramızdan ayrıldı. Demirtaş, meslek topluluğu ve ilgili çevrelerde, Oda ve diğer örgütlerdeki yöneticiliği, gazetecilik, edebiyat ve sol siyaset alanlarındaki etkinlikleri ile tanındı. 1969-71 yıllarında Mimarlar Odası Yayın Komitesi'nin sekreterliğini yapan ve 72. sayıdan 89. sayıya kadar MİMARLIK dergisinin sorumlu yazı işleri müdürlüğünü yürüten Demirtaş'la ilgili anılarını Arif Şentek kaleme aldı.

GÜNCELLEME

20. Yüzyıla Damgasını Vuran İki Mimar: Louis Kahn ve Frank Lloyd Wright / Derleyen: Mustafa M. Mazıoğlu

2009 yılı, dünyada modern mimarlığın önemli isimlerinden Louis Kahn ve Frank Lloyd Wright'ın ölüm yıldönümleriydi. 1901 yılında Estonya'da doğan Kahn 73 yaşında, 1867'de ABD'de doğan Wright ise 92 yaşında hayata veda ettiğinde geride isimleri ile anılan Amerikan modernizminin önemli yapıları kaldı.

DOSYA: Sıfırdan Başlamak

Editör: Ayşen Ciravoğlu

Dosya, yerleşimler ölçeğinde "sıfırdan başlamak" kavramını sorguluyor. Binyıllık tarihî mirasa sahip yerleşmeleri korumak ve çağın gereksinimlerine ayak uydurmakta zorlandığımız, bunun üzerine hatırı sayılır bir literatür ürettiğimiz bu yüzyılda, tümüyle "yeni" bir bağlam etrafında kurulmuş kentlerin gelişimini / potansiyellerini / sorunlarını tartışabilir miyiz? Modernizm heyecanıyla kurulan, yeni bir yerellik yaratma çabası içeren ya da bütünüyle ekolojik / doğal kaynakların korunmasını amaçlamış yerleşmelerin nasıl birer öyküleri oldu? Ya da göç, savaş, afet, güvenlik gibi zorunlu koşullar nedeniyle sıfırlanmak zorunda kalan kentler nasıl yeniden inşa edildi? Dahası sıfırdan başlamanın yeni bir ideal üretme potansiyeli olarak görüldüğü kâğıtta kalan kentler gerçekleştirilseydi bugün bize neler söylerdi? Dosya yukarıdaki soruları kentlerin öyküleri üzerinden tartışmayı deniyor.

Gürhan Tümer, Tekvin'den başlayıp, Altay Yaratılış Destanı, Big Bang Kuramı, tufan, kentler ve yangınlar, Descartes ve Sisyphos Efsanesi'ne kadar sıfırdan başlamanın örneklerini aktarıyor. Zeynep Uludağ, Ankara, Canberra, Brasilia ve Şandigar'ı "tasarlanan modern başkentler" olarak ele alırken, ortak tarihlerinin aynı yüzyılı paylaşmaktan çok aynı misyona sahip olmaları olduğunu vurguluyor. Serpil Özaloğlu ise yerellik temasının sıfırdan başlamak için nasıl bir çıkış noktası olduğunu ve bunun nasıl bir süreci yönlendirdiğini aktarıyor. Ayşen Ciravoğlu ise sıfırdan başlamak kavramını ideal yerleşim arayışları üzerinden inceliyor. Thomas Moore'ın Utopia'sından Callenbach'ın Ekotopya'sına, Ebenezer Howard'ın Bahçe Şehir'inden Cumhuriyet İdeal Köyü'ne, idealar-idealler-ideolojileri ortaya koyuyor.

YARIŞMA

Denizli Hükümet Konağı Mimari Projesi ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Projesi Yarışması

Denizli Valiliği tarafından Haziran 2009'da açılan yarışma, Denizli ve yöresinin mimari, tarihî ve kültürel özelliklerini yansıtan özgün bir hükümet konağı mimari projesinin elde edilmesini amaçlıyordu. Ayrıca, hükümet konağının içinde yer aldığı yaklaşık 53 bin m2 alanın, çevresindeki odak noktaları dikkate alınarak kentin gündüz ve gece kullanımını sağlaması ve tasarlanacak meydanla birlikte yönetim ve kültür hizmetleri verilebilecek bir kentsel tasarımın elde edilmesi hedefleniyordu.

YARIŞMA DEĞERLENDİRME

Denizli Hükümet Konağı Yarışması Kolokyum Notları / Derleyen: Zeynep Öktem

Yarışmanın kolokyumu ve ödül töreni 3 Ekim 2009 tarihinde Denizli'de yapıldı. Kolokyumda, altı aylık zorlu bir sürecin sonunda elde edilen projenin mutlaka uygulanması gerektiği, uygulama sürecinde yaşanacak bir aksama ya da sorunun Denizli kamuoyunda hayal kırıklığı yaratacağı vurgulandı.

KORUMA-CANLANDIRMA

Hereke Fabrika-i Hümayunu'nun Mimari Analizi ve Koruma Önerileri / Elif Özlem Aydın Oral, Yusuf Utkaner

Dokuma geleneği ile markalaşarak Hereke'nin dünya çapında tanınmasını sağlayan Hereke İpekli Dokuma ve Halı Fabrikası, Osmanlı'nın endüstriyel arkeolojik birikiminin yerleşke bazında elde kalan az sayıdaki örneğinden biri. Yapıların etkin ve sürekli biçimde korunabilmesi için günümüz koşullarına uygun bir işlevle yaşatılması, ancak geçmişin kültür değerlerine ait bir belge olduğunun da unutulmaması gerektiğini düşünen yazarlar, yerleşkenin kent ve üniversite yaşamı ile bütünleşmesi için yeniden-programlamayı öneriyorlar.

KAMUSAL ALAN

Kamu - Kamusal Alan - Kamu Yapıları - Kamusal Mekân:

Modernite Öncesi ve Sonrası için Bir Terminoloji Tartışması / Neşe Gürallar

Kamu kelimesinin etimolojisine değinerek başlayan makalede yazar, tarihsel perspektif içerisinde modernite öncesine bakışın zihinlerde canlandırdığı "kamu" kavramı ile "kamu"nun güncel anlam ve çağrışımlarının ne derece örtüştüğünü sorguluyor. "Kamuya ait" olanla "kamusal" olanın farkını irdeleyen yazar, "kamusal alan", "kamusal mekân", "kamu yapıları" kavramlarını Osmanlı'dan günümüze, mimarlık alanında / yazınında yeniden değerlendirerek, nitelikleri farklı olan "kamu" ve "kamusallık"ayrımının yararlı olacağını, "kamu" terimi kapsamının daraltılmaması gerektiğini vurguluyor.

CUMHURİYET DÖNEMİ MİMARLIĞI

1960'ların Modern Mimarlık Mirasına İki Örnek: Bergama Tusan Motel ve Selçuk Tusan Motel / Gökçeçiçek Savaşır, Zeynep Tuna Ultav

Tusan Turizm Sanayi Şirketi, 1960'larda Turizm Genel Müdürlüğü'nün daveti üzerine, Bergama, Selçuk, Çanakkale, Pamukkale ve Ürgüp'te birer, Kuşadası'nda iki otel inşa eder. Bu turizm yapıları zincirinin bugün kullanımda olmayan iki örneği, Bergama ve Selçuk Tusan motelleri, Türkiye'de uluslararası üslubun gözden uzak kalmış, nitelikli örneklerinden. Yazarlar, yapıların içinde bulundukları coğrafi, tarihî ve mimari bağlamla kurdukları ilişki açısından benzerlikleri ve tarihçelerinde bulunan tasarım-yapım-kullanım serüvenlerindeki ortaklıkları sebebiyle bu iki yapıyı eşleştirmeyi seçiyor.

YAYIN DEĞERLENDİRME

Modern Türk Mimarlığında Kültürlerarası Etkileşimler Üzerine İki Yeni Yayın / Elâ Kaçel

1927'den itibaren Türkiye'de görevlendirilen Alman ve Avusturyalı mimarların, genç Cumhuriyetin modern mimarlığının inşasına yaptıkları katkıları inceleyen, Burcu Doğramacı'nın "Kültür Transferi ve Ulusal Kimlik" başlıklı kitabı Almanca olarak 2008 yılında, Esra Akcan'ın "Çeviride Modern Olan" kitabı ise bu yıl yayımlandı. Yazar, modern Türk mimarlığı alanında "sözü" olan ve hem dönemin tarihsel bağlamına ilişkin mevcut anlatımları zenginleştirdikleri, hem de tarih yazımı yöntemlerini eleştirdikleri ve tartıştıkları için erken Cumhuriyet dönemi temel kaynaklarına eklenmesi gereken bu iki önemli kitabı karşılaştırmalı biçimde değerlendiriyor.

MEA ARCHITECTURA MEA CULPA

Namazgâh ve Merdiveni / Gürhan Tümer

"Kalkan'dan Kaş'a giderken, Çobanlar denilen yerden geçerken gördüm onu. Bir namazgâhtı. [...] Bağımsızlığını mı istiyordu? Ne var ki başaramıyordu bunu, alıp başını gidemiyordu, dönüyordu tekrar geri ve bağlanıyordu yine namazgâhın bir ucuna. Çeşmesiyle, namaz kılınacak düzlüğüyle ve merdiveniyle namazgâh orada duruyordu ve kimbilir daha ne kadar duracaktı."