24 Temmuz 2003 tarih ve 25178 mükerrer sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmış olan Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı'nın "Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Yeteneği" ana başlığı altındaki "Kişilerin Serbest Dolaşımı" bölümünde, öncelik olarak mesleki niteliklerin karşılıklı tanınması yer almaktadır.

Bu bağlamda, Avrupa Birliği (AB) Genel Sekreterliği tarafından, bir yasa çalışmasına başlanmıştır. Üzerinde çalışılan yasa tasarısı "Mesleki Yeterliliklerin Düzenlenmesi ve Tanınması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı"dır.

Taslak hazırlanırken Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'ne sunulan 12 Mart 2002 tarihli COM 2002 (119) Direktifi esas alınmıştır. Direktif şu anda bir "öneri taslak" niteliğindedir. Avrupa Komisyonu bugüne kadar yürürlükte olan tüm sektörel direktifleri (buna 85/384/EEC Mimarlar Direktifi de dahildir) kaldırarak, bunların hükümlerini AB ülkelerinde 400'den fazla mesleğin, mesleki tanınma konusunu düzenleyen tek bir direktifi yürürlüğe sokma konusunda çalışmaktadır. 400'den fazla mesleğin mesleki tanınırlığının tek bir direktifle düzenlenmesine, bugüne kadar kendi özel niteliklerini yansıtan düzenlemelere sahip mesleklerin temsilcileri tepki göstermektedirler. Avrupa Mimarlar Konseyi (ACE) de kendi meslek alanımızdan bir örnektir.

AB Parlamentosu ve Konseyi, AB’ye katılan 10 yeni devlet nedeniyle yeniden yapılanmaktadır. 12 Şubat 2004 tarihinde Parlamento’dan geçen direktif, yeni konseye sunulacaktır. Direktif AB Konseyi onayından sonra kesinlik kazanacaktır. Hazırlanan yasa tasarısı da hukuki hale gelen bu direktife göre yeniden revize edilecek ve yaşama sürecine girecektir. 2004 yılı sonbaharında Ulusal Parlamento’ya sevk edilecek yasa tasarısının yasalaşması ve yürürlüğe girmesi için hedeflenen zaman 2005 yılıdır. Hazırlanan yasa çerçeve bir yasadır. Meslek eğitimi ve mesleki alanın bu yasa nedeniyle yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Yasanın yürürlüğe girmesiyle, bugüne kadar kazanılmış haklar ise saklı kalacaktır.

Bir süredir AB Genel Sekreterliği'nce sürdürülen yasa çalışmaları Aralık 2003 tarihinden itibaren TMMOB, Sağlık Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İş Kur, YÖK, Türk Tabipler Birliği, Türk Diş Hekimleri Birliği gibi kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla sürmektedir. Ayrıca çalışma grubunda meslek eğitimi, meslek alanı düzenlemeleri vb. konularda üniversitelerden öğretim üyelerinin de görüşlerine başvurulmuştur. Çalışmanın ilk aşaması tamamlanmış bulunmaktadır. Mimarlar Odası da bu sürece aktif olarak katılmış, konuya ilişkin görüşlerini yazılı rapor halinde ve tartışmalar esnasında sözlü olarak sunmuştur.

Mesleki yeterliliklerin tanınmasına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas olarak:

* AB üyesi ülkeler arasında hizmetlerin serbest dolaşımını sağlamayı;

* Serbest dolaşıma giren meslek mensuplarının mesleğini icra edebilmesi için gereken eğitim ve iş deneyimi koşullarını belirlemeyi;

* İnsan sağlığını ve hizmet alanını üst seviyede korumayı amaçlamaktadır.

Bu direktif esas alınarak hazırlanan tasarı yasa, ulusal bir yasadır. Yasa ile temel olarak amaçlanan, AB sisteminin ulusal sisteme uyarlanması, AB'ye girilmesi durumunda üye ülkelerdeki serbest dolaşıma giren meslek mensuplarının ülkemizde mesleğini icra edebilmesi için gereken eğitim ve iş deneyimi konularının belirlenmesi, hizmet sunan meslek mensuplarının, hizmet sunulan yerdeki yerleşme ve iş yapma koşullarının, hizmet alanına karşı yükümlülüklerinin belirlenmesi ve üye ülkelerin bu konularda belirlediği genel kabul ve istisnaların kabul edilmesidir. Ayrıca bu taslağın yasalaşması ile birlikte, bu yasada belirtilen tüm hükümler ulusal mevzuat olarak kabul edilecek, daha önce var olan tüm hukuksal düzenlemeler geçerliliğini yitirecektir.

Dayanak olarak alınan AB Direktifi’nde de ifade edilen, insan sağlığı ve çevre ile doğrudan ilişkili tıp, hemşirelik, dişçilik, veterinerlik, ebelik, eczacık ve mimarlık gibi temel meslekler, tasarı yasada da özel bölümlerde doğrudan düzenlenmiştir. Bu mesleklerle ilgili düzenlemeler taslağın yasalaşması ile birlikte yürürlüğe girecektir. Özellikle bu mesleklerin düzenlenmesi ile ilgili olarak üniversitelerin, meslek örgütlerinin görüşmeler esnasında yoğun çabaları olmuştur.

Mimarlık alanının düzenlenmesi ile ilgili olarak AB Genel Sekreterliği YÖK'e bir çalışma yapılması talebini iletmiştir. YÖK, Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'ni (MSGSÜ) çalışma yapmak ve üretilen sonuç belgesini çalışma grubuna sunmak üzere görevlendirmiştir. Üniversitelerin mimarlık fakültesi dekanlıkları ve bölüm başkanlıkları da kendi bünyelerinde çalışma grupları oluşturarak çalışmalara başlamışlardır.

Mimarlar Odası oluşturulan bu çalışma grupları ile temasa geçerek alanın düzenlenmesi ile ilgili görüş alışverişinde bulunmuş, görüşlerin ortaklaştırılması gayreti içinde olmuştur. Çalışmalar, temaslar ve ortak toplantılar sürmektedir. Bu arada dört üniversite dekanının talebi / isteği ile mimarlık bölüm başkanları ortak toplantıya çağrılmış, gelişmeler ve geliştirilen modeller hakkında bilgi verilerek görüş alınmıştır. Bu süreçte, Mimarlık Bölümü Başkanları İletişim Grubu MOBBİG, Kasım 2003’te ODTÜ’de, ardından 13-15 Mayıs 2004 tarihleri arasında Lefkoşe’de, Yakın Doğu Üniversitesi ev sahipliğinde ağırlıklı gündem maddeleri bu konu olan toplantıları gerçekleştirmiştir.

Bu gelişmeler süresince Mimarlar Odası'nın ilgili komite ve komisyonlarıyla ortak toplantılar yapılmış, konuya ilişkin Oda platformlarında, Mimarlık ve Eğitim Kurultayları’nda üretilen belgeler derlenmiş, ortak görüşlerimizi ifade eden raporlar, tüm üniversitelerin mimarlık fakültesi dekanlıklarına, bölüm başkanlıklarına, ilgili çalışma gruplarına ve AB Sekreterliği'ne iletilmiştir. Mimarlık eğitimi ve mimarlık alanının düzenlenmesine ilişkin Oda görüşlerini ifade eden ve konuyla ilgili tüm kurum ve kuruluşlara gönderilen raporu Mimarlar Odası web sitesi www.mimarlarodasi.org.tr adresinde bulabilirsiniz.

Mimarlık Eğitimiyle İlgili Ayrıntılara İlişkin Görüşler

Yasa tasarısının “MİMARLIK” ile ilgili 8. Bölümü’ndeki “eğitim”e ilişkin maddeler üzerinde üniversitelerin oluşturduğu çalışma grubunun görüşleriyle, yasa tasarısını hazırlayarak AB Genel Sekreterliği’ne sunan Mimarlar Odası‘nın görüşleri, tartışmaların bu evresinde şöyledir:

“EĞİTİM” ile ilgili 47. Madde’nin (a) bendinde, “Mimarlık eğitimine kabul edilebilmek için en az lise mezunu olmak gerekir.” denilmektedir. Bu herkes tarafından kabul gören bir maddedir. Mimarlar Odası’nın, maddenin (b) bendi ile ilgili düzeltme ve katkıları ise şöyledir:

“Mimarlık eğitimi, bir üniversite veya eşdeğer bir eğitim kurumunda tam gün esasına dayalı ilk 3 yılı temel eğitim, son 2 yılı seçilen alanlarda teorik ve pratik eğitim olmak üzere kesintisiz toplam 5 yıldır. Bu eğitim üniversite düzeyinde bir sınavın (Sınav tanımı gereksiz ve yetersizdir. Gerekli olan tüm eğitim programının başarıyla tamamlanmasının belgelenmesidir) başarı ile geçilmesi sonunda tamamlanır. Üniversite düzeyinde olan bu eğitim, mimarlık eğitiminin teorik ve pratik yönleri arasında denge kurmalı ve 48. maddede belirtilen bilgi ve becerilerin edinilmesini garanti etmelidir.

(Açıklama: Odamız mimarlık eğitiminin, temel eğitim süresi ne olursa olsun, kesintisiz 5 yıl olması üzerinde durmaktadır. Burada amaç 3 yıllık -veya 4 yıllık- temel eğitim sonucunda herhangi bir unvan verilmemesinin sağlanmasıdır. Aksi halde, uygulamada kötü niyet ve yetki aşımına, ayrıca suistimale açık bir kategori yaratılmış olacaktır.)

Yasa tasarısına esas teşkil eden COM 2002 (119) Direktifi’nde mimarlık eğitimi asgari 4 yıl olarak tanımlanmıştır. Mimarlar Odası ülkemizdeki halihazır uygulamalardan farklı olarak, mimarlık eğitiminin süresinin artırılması ve mesleki yetkinin kazanılması ile ilgili farklı önermelerde bulunmaktadır. Özellikle, mimarlık eğitiminde süre artırımının öngörülmesi, mesleki kalitenin yükseltilmesi, serbest dolaşım nedeniyle ülkemize gelecek mimarların da tabi olacağı eğitim koşullarını da belirlemiş olması açısından önemlidir. Bu yasa nedeniyle yapılan tüm düzenlemeler, ülkemiz mimarlarının tabi olacağı koşulları belirlerken Türkiye’de hizmet verecek yabancı mimarların da bu uygulama ve eğitim koşullarına tabi olması zorunluluğunu getirecektir. Yine aynı şekilde, yurtdışında hizmet verecek mimarlarımızın da, hizmet sunacakları yerlerdeki eğitim süresinin farklı olması nedeniyle karşılaştıkları engeller, artırılan eğitim süresi ve mesleki yeterliliğin kazanılması ile ilgili düzenlemeler nedeniyle aşılacaktır. Ayrıca, ek eğitim alınması veya farklı uygulamalara tabi tutulmak gibi uygulamalardan kurtulunacak ve bizim mimarlarımız da mesleki faaliyetlerini engelsiz olarak yurtdışında sürdürebileceklerdir. Ayrıca, uluslararası mimarlık kuruluşlarının mimarlık eğitimine ve süresine ilişkin yaptıkları çalışmaların sonucunda eğitim süresi ile ilgili olarak aldıkları nihai karar, 5 yıllık mimarlık eğitimi ve meslek Odasının gözetim ve denetiminde yapılacak 2 yıllık bir mesleki pratik olarak belirlenmiştir. (UIA-Uluslararası Mimarlar Birliği, ACE-Avrupa Mimarlar Konseyi, Avrupa Yüksek Öğretim Alanı=Bolonya Süreci)

47. Madde’ye ilişkin YÖK’ün görevlendirdiği çalışma grubunun aynı maddenin (b) bendi için değişiklik önerileri ise şöyledir:

“Mimarlık eğitimi, bir üniversite veya eşdeğer bir eğitim kurumunda tam gün esasına dayalı ve en az ilk 4 yılı temel eğitim, son 2 yılı teorik ve pratik eğitim olmak üzere toplam 6 yıldır. Bu eğitim, üniversite düzeyinde bir dizi sınavın ve jüri değerlendirmelerinin başarı ile geçilmesi sonunda tamamlanır. 6 yıllık eğitimi tamamlamış olanlar “ Yüksek Mimar” unvanı ile mezun olurlar. Yüksek mimarlar, restorasyon, kentsel tasarım, iç tasarım, peyzaj tasarımı gibi mimarlık disiplini içinde özelleşen tasarım alanlarında uzmanlaşmak isterlerse, süresi 1 yıl ile 3 yıl arasında değişen ilave eğitim programlarını tamamlamak zorundadır. Mimarlık alanında veya başka alanlarda yüksek lisans programlarına devam etmek isteyenler 6 yıllık eğitimin ilk 4 yıllık temel eğitim bölümünü tamamladıktan sonra “Mimarlık Alanında Lisans” derecesi ile mezun olabilirler. Üniversite düzeyinde olan bu eğitim, mimarlık eğitiminin teorik ve pratik yönleri arasında denge kurmalı ve 48. Madde’de belirtilen bilgi ve becerilerin edinilmesini garanti etmelidir.”

Mimarlık eğitiminde kazanılması gereken “BİLGİ VE BECERİ”ye ilişkin 12 Mart 2002 tarihli COM 2002 (119) Direktifi’nden gelen 48. Madde’deki 11 maddeyi üniversiteler uygun görmektedirler:

Mimarlık eğitimi, kişilerin aşağıda yer alan bilgi ve beceriyi kazanmalarını sağlamalıdır:

1. Hem estetik hem de teknik gerekleri yerine getiren mimari tasarımlar yaratma yeteneği;

2. Mimarlık tarihi ve kuramları ve ilgili sanat alanları, teknolojiler ve insan bilimleri hakkında yeterli bilgi;

3. Mimari tasarımın kalitesi üzerindeki etkileri açısından güzel sanatlar bilgisi;

4. Kentsel tasarım ve planlama ile planlama sürecinin gerektirdiği beceriler konusunda yeterli bilgi;

5. İnsanlar ile binalar arasındaki, binalar ile içinde yer aldıkları çevre arasındaki ilişkinin ve gerek binaları gerekse binalar arasında kalan mekanları insan gereksinmeleri ile ve insan ölçeği ile ilişkilendirme gereğinin bilinci;

6. Özellikle toplumsal etmenleri dikkate alan program önerilerini hazırlarken, mimarlık mesleğinin ve mimarın toplum içindeki rolünün bilinci;

7. Bir tasarım projesi için araştırma ve program önerisi hazırlama yöntemlerinin bilgisi;

8. Bina tasarımı ile ilişkili strüktürel tasarım, yapı ve mühendislik sorunlarının bilgisi;

9. Binalarda iç konfor koşullarını ve iklim koşullarına karşı korunmayı sağlayabilmek için, fiziksel sorunlar ve teknolojiler ile yapı işlevleri hakkında yeterli bilgi;

10. Kullanıcıların isteklerini maliyet faktörleri ve bina yönetmeliklerinin getirdiği kısıtlamalar içinde karşılamak için gerekli tasarım becerileri;

11. Tasarıma ilişkin fikirlerin binaya dönüştürülebilmesi ve tasarımın genel planlamayı bütünleştirmesi ile bağlantılı işkolları, kuruluşlar, yönetmelikler ve usuller hakkında yeterli bilgi.

Mimarlar Odası, bu 11 maddeye ek olarak mesleki bilgi ve becerinin geliştirilmesi için aşağıdaki 4 yeni maddenin eklenmesini talep etmiştir:

12. Kentsel, doğal ve arkeolojik sit alanlarının ve kültürel mirasın korunması amacıyla tarihsel-kuramsal-uygulama bilgi ve becerilere sahip olmak;

13. Doğal afetler veri olarak kabul edilerek güvenli yapı tasarımı ve her türlü yapılı çevrenin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda özgün eğitim almış olmak;

14. Tasarım sonrası proje üretimi sürecinde gerekli olan danışmanlık, müşavirlik, fizibilite, ihale dosyası hazırlanması; karşılaştırmalı keşif, şartname hazırlanması; imalat projesi hazırlanması; mimari proje hazırlanması, iş ve işlem takibi için gerekli hukuk bilgisine, proje yönetimine ilişkin bilgi ve beceriye sahip olmak;

15. Yapı üretim sürecinde gerekli olan proje ve şantiye koordinasyonu, planlaması, inşaat yönetimi, mesleki kontrollük, üretim ve yapı denetimi vb. gibi konularda gerekli bilgi ve beceriye sahip olmak.

“MESLEKİ FAALİYETLERİN YERİNE GETİRİLMESİ”ne ilişkin 50. Madde’de üniversitelerin önerisi şu şekildedir:

“a) Bu Kanun kapsamında, bir mimarın mesleki faaliyetleri, “Yetkin mimar” unvanı altında düzenli olarak icra edilen faaliyetlerdir.

b) “Yüksek Mimar” unvanına veya Mimarlık Alanında Lisans derecesine sahip olanların projelendirme, şantiye yönetimi, proje yönetimi veya kamu kuruluşlarının onay mercilerinde imza yetkisi yoktur. “Yüksek mimar” unvanına sahip olanlar “Yetkin mimar” unvanı altında imza yetkisine sahip olarak mesleklerini icra edilebilmek için meslek kuruluşlarınca kabul edilen ve denetlenen iş yerlerinde en az 2 yıl pratik eğitim yapmak zorundadır. Bu eğitim sonucu yapılan değerlendirme ile “Yetkin mimar” unvanı kullanma yetkisi verilecektir. Verilen unvanı kullanma yetkisine sahip olanlar, bir mimarın mesleki kapasitesinde, mimarlık faaliyetlerini gerçekleştirmek için gerekli olan şartları yerine getirmiş sayılır. Verilen bir belge ile de bu tasdik edilir.”

Oda ise mesleki yetkinin kullanılmasına ilişkin olarak, 5 yıllık eğitimin ve 2 yıllık meslek pratiğinin tamamlanması sonrasında “yetkili mimar” (ya da yetki belgeli) unvanının, Mimarlar Odası tarafından verilmesinin uluslararası bir standart olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünmektedir. Akademik bir unvan olması dolayısıyla uzmanlığın, yetki belgesiyle karıştırılmaması gerekir. 5 yıllık eğitim sonrasında “mimar” olan bir kişi, Oda’ya kayıtlı olabilecek, ancak “yetkili mimar” unvanını alana kadar imza yetkisini kullanamayacaktır. 2 yıllık ön deneyimden sonra bu sürenin belgelenmesi, “yetki belgesi” alınması için temel koşuldur; ancak yetki belgesi, etik yükümlülükler ve sürekli mesleki gelişim çerçevesinde geri alınabilir ve yenilenebilir.

Bu yazı, yapılan çalışmalar konusunda bu evrede varılan bazı sonuçlar hakkında genel bilgi vermek amacıyla kaleme alınmıştır. Çok geniş ve kapsamlı konunun bu yazıda sadece eğitim ile ilgili ana strüktüre değinilmiştir. Konunun detayları üzerinde de çalışmalar sürmektedir. Meslek alanında yapılması gereken ve üzerinde çalışılan diğer başlıklar başka bir yazının konusu olacaktır. Çalışmalar ve görüşmeler sürmektedir. Konuya taraf kurumlar ve üniversiteler arasında çok büyük, kaygı verici ayrılıklar bulunmamaktadır. Bu çalışma ve tartışmaların sonucunda, asgari uzlaşmanın sağlanacağını düşünmekteyim. Yapılan çalışmaların, mesleğimize, meslektaşlarımıza ve toplumumuza yararlı sonuçlar getirmesi dileğiyle...

MOBBİG Kasım 2003 Toplantısı Sonuç Bildirgesi

Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti üniversitelerinde kurulu olan mimarlık bölümlerinin başkanları, ‘mimarlık akademik ortamı’nda mimarlık eğitimi ve araştırmalarının paylaşılması ve gerekli gördükleri durumlarda ortak hareket edilmesi için sürdürdükleri yıllık toplantılarının 17.sini 13-14 Kasım 2003 tarihlerinde ODTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nün evsahipliğinde yapmışlardır. Bu toplantıda, ‘mimarlık bilgi alanı’nın yeni çıkacak Yüksek Öğrenim Kanunu içinde doğru değerlendirilip, doğru tanımlanıp, doğru yetkilendirilmesi üzerinde görüşülmüş ve başta Yüksek Öğretim Kurumu Başkanlığı ve Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı olmak üzere, yüksek öğretim alanının düzenlenmesinde etkin olacak ortamlara iletilmek üzere şu kararlar alınmıştır.

1. ‘Mimarlık akademik alanı’, ‘tasarım akademik alanı’nın bir parçasıdır. ‘Tasarım’, ‘bilim’, ‘sanat’ ve ‘teknoloji’den farklı bir bilgi anlama ve bilgi üretme ortamıdır. Yüksek öğretim alanımız ve akademik ortamımız yeniden düzenlenirken, bu ortama farklılığın gerektirdiği özellikleri gözeten bir yaklaşım içinde olunmalıdır.

Bugüne kadar yapılan yeni yasa önerileri çerçevesinde, akademik ortamın boyutları, önerilen üniversiteler arası kurul yapısından da anlaşılacağı üzere, yalnızca sosyal bilimler, fen bilimleri ve sağlık bilimleri olarak tanımlanmıştır. Yürürlükteki YÖK Yasası ise bu boyutları öncelikle bilim ve sanat dalları olarak ele almaktadır. Yani, mevcut ve önerilen yasalar, 20. yüzyılın son çeyreği ile 21. yüzyılda ülkelerin üretim ve tanıtımın kimlik kazanması açısından çok önemli olan tasarım alanını kısıtlamakta, hatta dışlamaktadır. Burada sözü edilen tasarım alanı, mimari tasarım, kentsel tasarım, peyzaj tasarımı, iç mekân tasarımı, endüstri ürünleri tasarımı gibi çevresel yaşam kalitesini artıran, sanatsal, kültürel ve toplumsal değerleri olan ‘eser’ yaratma eylemini ve bu eyleme ilişkin araştırma yapmayı ve bilgi üretmeyi içerir. Bu tanım dışındaki kullanım ve benzetmeler söz konusu değildir.

MOBBİG’in önerisi, yeni bir yasa ile düzenlenmesi beklenen Türkiye akademik ortamının temel boyutları arasında bilim, sanat ve teknoloji ile birlikte tasarımın ayrıca yer almasıdır.

Mimarlık bölümleri başkanları olarak önerdiğimiz ‘tasarım’, kendi disipliner sınırları olan ve 21. yüzyıl Türkiye’sinin, ‘bilim’ ve ‘sanat’ta olduğu gibi, uluslararası ortama etkin katkı yapabileceğimiz bir anlama ve bilgi üretme alanıdır. Tasarımın son ürünü de, ulusal ve uluslararası mal ve iletişim piyasalarında, emek ve kapital gibi düzenleyici rol oynayan bir etmendir.

2. Türkiye Yüksek Öğrenim Alanı düzenlenmesi, eğitim, araştırma ve uygulama bileşenleri olan bir politika olmalıdır.

Sözü edilen Türkiye Yüksek Öğrenim Alanı, eğitim, araştırma ve uygulama (stajlar, yüksek lisans ve doktorada profesyonel dereceler ve uygulamalı araştırmalar, vb.) bileşenlerinden oluşmaktadır. Bu alanların ayrı özellikler taşıdığını düşünürsek, Yüksek Öğrenim Alanı bu bileşkenler ile bileşenlerin birbirleri ile ilişki kurdukları bütün arayüzlerin oluşturduğu bir ortamdır. Bu alanlarla ilgili olarak halen Avrupa Birliği çerçevesinde geliştirilen Avrupa Birliği direktiflerinin, hazırlanacak yasaya, ulusal ve yüksek öğrenimin kapsadığı disiplinlerin çıkarlarına uygun olarak yorumlanarak yansıtılması doğru olacaktır. (Örneğin, mimarlık eğitiminin en az 5 yıl olması, lisans ve lisansüstü sürelerinin ne olacağı ve nasıl eklemleneceğinin yorumlanması ve bazı bileşenleri zorunlu olarak beraberce kapsaması gerekmektedir.)

3. Bölüm Alan Kurulları güçlenmelidir.

a) Yüksek öğrenimdeki değişiklik için önemli beklenti, ‘yönetim ölçekleri’ndeki değişikliklerde yoğunlaşmış bulunmaktadır. Bu değişikliğin, üniversitelerin hepsini birbirine benzeten bir anlayış ile ele alınmasının yapısal olarak çok sınırlayıcı olacağı ve ancak içerikteki, değişiklikler ile farklılaşmış gibi görüneceği kabul edilebilinir. Yapısal olarak zenginleşmiş bir yüksek öğrenim ortamının ise farklı yönetim biçimlerine olanak sağlayacağını öngörebiliriz.

b) Bugüne kadar birbirleri ile formel olarak, ilgili oldukları ortak akademik alanlarını düzenlemek için ilişki kuramayan, ama yüksek öğrenim örgütlenmesinin çekirdek birimleri olan bölümlerin kendi aralarında, disiplinlerine ve alanlarına uygun ayrı akademik kurullar oluşturulmalıdır. (Mimarlık Yüksek Öğrenim Alanı Akademik Kurulu, Endüstri Ürünleri Tasarımı Yüksek Öğrenim Alanı Akademik Kurulu gibi). Bu kurullar kendi alanlarındaki yüksek öğrenimin kalite beklentilerini, ölçüm kriterlerini vb. oluşturacak, bunların kullanımı izleyip geliştirecek ve konu alanları arasında deneyimlerin paylaşılması için gereken etkinlikleri düzenleyecektir. Doçentlik ve profesörlük değerlendirme jüri üyeleri de bu kurulun içinden belirlenmelidir.

c) Mimarlık Okulları Bölüm Başkanları İletişim Grubu (MOBBİG) yaklaşık on beş yıldır mimarlık bölüm yöneticilerinin enformel olarak yaptıkları toplantıların 1996 yılından itibaren bu isim altında yılda iki kez düzenli bir biçimde yapılması için alınan karar sonucu doğan ve gönüllülük bazında artan bir ilgi ile süren bir oluşumdur. Yukarıda (b) kısmında belirtilen bölümler arası akademik kurulun yanısıra, bu oluşuma da, bölümler arası yöneticiler iletişim ve danışma kurulu olarak yasada yer verilerek hukuki bir tanım kazandırılması, tek önemli eksiği bu tanım olan MOBBİG deneyiminin, önemli yararları ve potansiyeli göz önünde tutularak tüm üniversite bölümleri için sağlanması düşünülmelidir.

d) Fakültelere bağlı bölümlere ait lisansüstü programları için araştırmaya dayalı eğitimin geliştirilmesinde eşgüdüm ve işbirliği sağlayacak araştırma / eğitim / uygulama birimleri oluşturulmasına olanak sağlanmalıdır. Disiplinlerarası lisansüstü programlar için konulara göre ‘lisansüstü dekanlıkları’ kurulması, bu konuların özüne uygun bir işleyişi sağlayacaktır. Bu dekanlıklara bağlı yeni lisansüstü bölümleri ve/ya araştırma birimleri ortaya çıkabilecektir.

e) Öğretim elemanları kadar akademik ortamın genel değerlendirilmesi de önemlidir. Bir öğretim kurumundan belli bir yüzde ile eğitim ve araştırma için ayrı ayrı önerilecek öğretim üyelerinin akran değerlendirilmesi (“peer review”) sonuçları, o kurumun değerlendirilmesi olarak tanımlanacaktır. Öğretim üyelerinin değerlendirmeye girmeyen yüzdesi ise, akademik ortamın meslek veya disiplinin temel eğitimini veren öğretim elemanları olarak düşünülmelidir. Akran değerlendiriciler, (b) kısmında adı geçen kurul tarafından belirlenmelidir.

4. Akademik etik ön plana çıkarılmalıdır.

Akademik ortamın etik davranışları, yalnızca bilimsel etik ile sınırlı görülmemelidir. Akademik yaşamın bütünü bu şekilde tanımlanmalıdır. Bu tanım, akademik ilişkiler ile birlikte, fiziki olarak akademik mekânlarda yaşayan herkesi, her birimi ve davranışı kapsar. Akademik ortamın sosyal çevreye etkisi, bu ortamın kendi içine veya bilim alanına dönük olan etkisi kadar değerli olarak, ancak bütünsellik içerisinde ele alınabilir.

5. Mimarlık bölümleri, yeni Yüksek Öğretim Yasası’nın çağdaş evrensel ilkeler ve uluslararası ölçüt ve standartlarla tutarlı olarak, ülkemiz akademik ortamları için gereken reformların yapılmasına ışık tutacak bir yasa olması yolunda yapılacak çabaları destekleyeceğini ve bu yönde kendilerinden beklenecek çalışmaları yapmaya hazır olduğunu bildirir.

6. MOBBİG yukarıda kabul ettiği prensipleri, Yüksek Öğrenim Alanı’nı düzenleyecek ortamlara taşımak üzere sekreteryasını görevlendirmiştir.

Katılımcılar:

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Doç.Dr. Ruşen Yamaçlı (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Ayşen Akpınar (Mimarlık Fakültesi Dekanı), Prof.Dr. Erhan Balkan (Mimarlık Bölümü Başkanı) DİCLE ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Zülküf Güneli (Mimarlık Bölümü Başkanı) DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Can Kumbaracıbaşı (Mimarlık Fakültesi Dekanı), Yrd.Doç.Dr. Guita Farivarsdri (Mimarlık Bölümü Başkan Yardımcısı) DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Çetin Türkçü (Mimarlık Fakültesi Dekanı), Prof.Dr. Atilla Cimcoz (Mimarlık Bölümü Başkanı), Prof.Dr. Nerime Cimcoz (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) ERCİYES ÜNİVERSİTESİ Yrd.Doç.Dr. Sencer Erkman (Mimarlık Bölümü Başkanı), Yrd.Doç.Dr. Burcu Ceylan (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) ERCİYES ÜNİVERSİTESİ (Yozgat) Yrd.Doç.Dr. Yaşar Bahri Ergen (Mimarlık Bölümü Başkanı) GAZİ ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Mehmet Emin Tuna (Mimarlık Bölümü Başkanı), Doç.Dr. Sare Sahil (Mimarlık Bölümü Başkan Yardımcısı), Prof.Dr. İbrahim Numan (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Doç.Dr. Nur Çağlar (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Öğr.Gör.Dr. Nazan Kırcı (Mimarlık Bölümü Öğretim Elemanı) GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ Doç.Dr. Zeynep Onur ((Mimarlık Bölümü Başkanı) İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Mehmet Şener Küçükdoğu (Mimarlık Bölümü Başkanı) İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Orhan Hacıhasanoğlu (Mimarlık Bölümü Başkanı) İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ Prof.Dr. Ahmet Eyüce (Mimarlık Fakültesi Dekanı) KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Sonay Çevik (Mimarlık Bölümü Başkanı), Yrd.Doç.Dr. Hamiyet Özen (Mimarlık Bölümü Başkan Yardımcısı) LEFKE AVRUPA ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Bozok Özerdim (Mimarlık Bölümü Başkanı), Öğr.Gör. Vedat Çağanağa (Mimarlık Bölümü Öğretim Elemanı) MALTEPE ÜNİVERSİTESİ Prof. Erkut Özel (Mimarlık Bölümü Başkanı) MERSİN ÜNİVERSİTESİ Doç.Dr. Güzin Türel (Mimarlık Bölümü Başkanı) ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Haluk Pamir (Mimarlık Fakültesi Dekanı), Doç.Dr. Selahattin Önür (Mimarlık Bölümü Başkanı), Doç.Dr. Aydan Balamir (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Doç.Dr. Emre Madran (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Doç.Dr. Ali Uzay Peker (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Yrd.Doç.Dr. Cana Bilsel (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ Yrd.Doç.Dr. Ayşen Çelen Öztürk (Mimarlık Bölümü Başkan Yardımcısı), Öğr.Gör. Kenan Güvenç (Mimarlık Bölümü Öğretim Elemanı) SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Yrd.Doç.Dr. Osman Nuri Dülgerler (Mimarlık Bölümü Başkanı), Yrd.Doç.Dr. Mustafa İncesakal (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ Doç.Dr. Levin Özgen (Mimarlık Bölümü Başkanı), Yrd.Doç.Dr. Rafet Kıstır (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi), Öğr.Gör. Nihat Yılmazer (Mimarlık Bölümü Öğretim Elemanı) TRAKYA ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. İlter Büyükdığan (Mimarlık Bölümü Başkanı) ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ Prof.Dr. Neslihan Dostoğlu (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi) YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ Yrd.Doç.Dr. Sevinç Kurt (Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi)