Türkiye'de 1950'ler sonrası hız kazanan apartman mimarisi üretiminin, devlet eliyle yapılmış nitelikli örneklerinden biri olan Karşıyaka Orman İşletme Müdürlüğü 25 Numaralı Hizmet Binası[1] kısa süre önce sessiz bir yıkım süreci yaşamış ve bir modern mimarlık örneği daha yitirilmiştir. Makale kapsamında, mekân organizasyonu ve mimari repertuarı ile Cumhuriyet sonrası İzmir'de gelişen çok katlı modern konut anlayışını yansıtan yapının, dönem özellikleri, oluşum ve kullanım süreci ile son dönemde içinde bulunduğu yasal süreç aktarılarak, yitirilen bir modern mimarlık örneğinin tanıtılması ve belgelenmesi amaçlanmaktadır.

Orman İşletme Müdürlüğü tarafından lojman olarak kullanılan yapı, İzmir'in Karşıyaka semtinde yer almaktadır. Karşıyaka semti, Levanten mimarisinden, Cumhuriyet dönemi yapılarına ve 1980 sonrası uydu kent oluşumlarına dek uzanan zengin mimari çeşitlilik gösteren bir yerleşim alanıdır. 19. yüzyılın ilk yarısında, Soğukkuyu adıyla küçük bir köy ölçeğinde kurulan semt[2], 1860'larda güneyinde konumlanan demiryolu ile deniz arasındaki alanın doldurularak eklenmesiyle büyümüş ve İzmir'in sayfiye beldesi olarak kimlik kazanmıştır. 1940'lara kadar sayfiye kimliğini koruyan Karşıyaka, belediye başkanı Behçet Uz döneminde yapılan iskele, kurutulan bataklıklar ve su hizmetinin gelmesiyle İzmir'in itibar gören semtlerinden biri haline gelmiştir.[3] Cumhuriyet öncesinde özellikle sahil şeridi boyunca Levantenlerin yerleşim alanı olan Karşıyaka (Resim 1), Cumhuriyet sonrasında İzmir'in varlıklı ailelerinin yaşadığı bir konut alanı haline gelmiştir. Cumhuriyet sonrasında İzmir merkezdeki nitelikli konut stokunun büyük ölçüde yanması ve mübadele sonrası gelişmeler nedeniyle bölgede yer alan yapılar İzmir'in varlıklı aileleri tarafından takas ya da satın alınarak sahiplenilmiştir. Bölgeye varlıklı ve aydın kesimin yerleşimi, Karşıyaka'yı cazip hale getirmiş, nüfusun hızla artmasına neden olmuştur. Artan konut talebi önce 2 katlı bahçeli evlerin, 1930'lu yıllardan itibaren de varlıklı ailelerce gelir amaçlı olarak yapılan 3 katlı apartmanlar (kira apartmanı/aile apartmanı) ile karşılanmıştır.[4] (Resim 2) 1950'li yıllar Karşıyaka'da kentsel mekânı etkileyen değişim/dönüşüm sürecinin başlangıç evresidir.[5] Bu yıllarda yalıda ve iç bölgelerde, yüksek mimari kalite ve özene sahip, modernist yaklaşımlarla üretilmiş 2 katlı villalar, konut kooperatifleri ve 4-5 katlı apartman uygulamaları başlamıştır. (Resim 3-5)

O dönemde boş parselleri ve çam ağaçlarından oluşan yoğun yeşil dokusu ile Çamlık Sokak, bu yeni mimarlık faaliyetlerinin gelişimine olanak veren bir alan olmuştur. (Resim 6) Günümüzde büyük ölçüde değişmiş ve çok katlı apartmanlardan oluşan bir dokuya dönüşmüş bu sokakta, 1950'ler ve öncesine ait nitelikli mimarlık ürünlerinden günümüze ulaşan az sayıda yapı bulunmaktadır. Buna karşın sokak, Karşıyaka tarihi boyunca geliştirilen farklı konut çözümlerinden örnekler taşıması nedeniyle önemlidir. (Resim 7-8) Bu örneklerden biri, günümüzde Çamlık Sokak'ın Karşıyaka sahiline ulaştığı noktada Alyottiler tarafından 1914 yılında yaptırılan ve Cumhuriyet sonrası Durmuş Yaşar'a satılan köşktür. (Resim 9) Diğer örnekler denizden içeri devam edildiğinde yan yana üç parselde yer alan sırasıyla, Y. Mimar Fahri Nişli tarafından 1951'de yapılan Süller Villası (Resim 10), Y. Mimar Abdullah Pekön tarafından 1962 yılında yapılan 2 katlı apartman (Resim 11) ve yine Y. Mimar Fahri Nişli tarafından 1953 yılında yapılan 2 katlı apartmandır[6] (Resim 12). Durmuş Yaşar Köşkü'nün karşı köşesinde ise 1974 yılına tarihlenen ve Karşıyaka'nın 10 katı aşan ilk yüksek yapısı olan Gökdelen Apartmanı (Y. Müh. Mimar Semih Aygıt ve Y. Mimar Kemal Türksönmez) yer almaktadır.[7] (Resim 13) Sokakta bu yapılar dışında iki tane 2 katlı tekil konut ve çok sayıda zemin üzeri 4 katlı apartman örnekleri bulunmaktadır. (Resim 14-17)

İzmir'de 1930'lardan itibaren inşa edilmeye başlayan üç katlı apartman örneklerinde, bu dönemde dünyada yaygın olan modern mimarinin düz çatılı örneklerinin aksine geniş saçaklı, beşik çatılı çözümlerin tercih edildiği görülmektedir.[8] (Resim 18-19) Genelde simetrik bir düzende kullanılan düzgün geometrik biçimler, açıkta bırakılan kolanlar, cumbayı anımsatan çıkmalar, gri edelputz sıva ve sıvaya kontrast yaratan beyaz saçak altları ve pencere kenarları, ahşap kepenkleri ile karakter kazanan bu yapılar, 1950'lerden itibaren yerini yavaş yavaş teras çatılı, dolu kütle vurgusu yerine, yatay döşeme plakları ve düşey bant yüzeylerden oluşan düzlemsel cephe kurgularına sahip yapılara bırakmışlardır. Ritmik olarak tekrar eden dikdörtgen pencereler, plaklar arasında zemine kadar inen geniş açıklıklara dönüşmüş, kapalı çıkmalar yerine cephenin yatay vurgusunu ve şeffaflığını arttıran ince demir parmaklıklı balkonlar kullanılır olmuştur. Serpme sıva yerine mozaik panolar, taraklı sıvalar, BTB kaplama malzemesi gibi yeni malzemeler kullanılarak, daha modern bir dile sahip asimetrik ya da taşıyıcıların dışardan okutulduğu ızgara düzenli cepheler oluşturulmuştur.[9] Yeni bir tasarım kriteri olarak yaşama-yemek ve mutfak mekânları birbirine açılan, akıcı bir mekân kurgusu içinde ele alınmıştır. Çekme çatı katı teraslarında yapılan betonarme pergolalar, cephe bütününde yatay düşey vurguyu artırmak üzere düşey çizgisel elemanlarla tanımlanan merdiven kovaları, plastik değeri yüksek giriş saçakları, balkon korkuluklarında yaratılan estetik tasarımlar bu dönem yapılarının modernist repertuarını oluşturmaktadır. (Resim 24-27) Özellikle 1950'lerin ikinci yarısından itibaren inşa edilen apartmanlarda 1930'ların yalın modernizminden çok, yüksek modernizmin yetkin örnekleri inşa edilmiştir.

Bu döneme ait yapılardan biri de Çamlık Sokak'ta yer alan, inşaatı 1959 yılında biten Karşıyaka Orman İşletme Müdürlüğü 25 Numaralı Hizmet Binası'dır. (Resim 28) Orman İşletme Müdürlüğü kendisine tahsisli arazilerden 29 pafta 103 ada 75 parselde bulunan arazi üzerinde bina yapmak istemi ile 3 Aralık 1958 yılında belediyeye başvurmuş; parsele, ön ve sağ yan sınırlardan 5 metre, sol yan (komşu parselle olan sınır) sınırdan 3 metre çekme mesafesi ve bodrum üzeri 4 kat izni verilmiştir. Bu şartlar altında Mimar Selahattin Özbakırcı[10] tarafından projelendirilen yapının temel ruhsatı 9 Aralık 1958 tarihinde alınmıştır. Yapı yüksekliği 13.80 metre olarak onaylanan yapının belediyece belirlenen tahmini maliyeti 480.200 TL'dir. İnşaata 16 Nisan 1959'da başlanmış, oturma raporu ise bir yıl sonra 14 Mayıs 1960 tarihinde alınmıştır. İnşaat sırasında vekaleten göreve gelen fenni mesul resmî mesulün atanmaması nedeniyle istifa etmiş, 22 Haziran 1959'dan itibaren yapının fenni mesulü Mühendis Orhan Vural olmuştur. Yapının bodrum katında yapılacak olan kazan dairesi ve depoları için 8 Şubat 1978 yılında belediyeye tadilat projeleri gönderilmiş; bodrumun yeni kullanımı ve trifaze elektrik bağlanabilmesi için kullanım raporu istenmiştir. Bu tarihten tam on yıl sonra ise 23 Kasım 1988'de su bağlanması için izin yazısı talep edilmiştir.[11]

11 x 20 metre taban alana sahip dikdörtgen yapı, dar cephesi ile Çamlık Sokak'a açılmaktadır. Yapıya giriş Orman İşletme Müdürlüğü Lokali'ne bakan yan cepheden alınmaktadır. (Resim 29-31) Bu cephe önünde lokal ile hizmet binası arasında otopark ve bahçe olarak kullanılan bir ortak alan yer almaktadır.

Yapıda her kat, uzun kenarın orta aksına yerleştirilen giriş ve merdiven kovası ile iki daireye ayrılmıştır. Dairelerin mekân düzenlemesinde ise dikdörtgen form uzun kenarına paralel yaklaşık olarak birbirine eş üç parçaya ayrılmıştır. Bu parçalardan giriş cephesine bakan dilimde (özgün planda belirtilen isimleriyle) mutfak, yemek ve oturma odası, orta dilimde misafir salonu ve tuvalet yer alırken, son dilimde iki yatak odası ve bir banyo bulunmaktadır. (Resim 32) Kendi içinde üç zona ayrılan dairelerde giriş ve mutfağın yer aldığı zonlarda yaşama mekânları açık ve birbirine akan mekânlar olarak düzenlenirken, yatak odalarının bulunduğu zon, fonksiyon gereği bir kapı ve küçük bir koridorla yaşama zonlarından ayrılmaktadır. Özgün proje çizimlerinde yapılan tefrişlere göre mutfak önündeki mekân oturma ve yemek odası olarak nitelendirilmektedir. Mutfak çıkışına yakın bölümde bir yemek masası, devamında ise iki adet koltuk yer almaktadır. Daireye girişinin açıldığı orta bölüm ise misafir salonu olarak adlandırılmakta, oturma grubu ile tefriş edilmektedir. (Resim 33-34). Bu mekânda zemin kaplaması için de bir desen önerisi yapılmaktadır.[12]
 
Yapının özgün planlarında 10.80 x 20 metre tabana oturan bodrum katı, odun ve kömür odaları ve çamaşırlık mekânına ayrılmıştır. Bodrum ile aynı tabana oturan zemin katta, özgün plana göre hiç balkon görülmezken, yapıda diğer katlara göre daha dar olmakla birlikte girişin yer aldığı yan cephe ve diğer yan cephede cephe boyunca giden balkonlar görülmektedir. Uygulama aşamasında zemin kat dairelerinin de balkonlu olmasına karar verilmiş olmalıdır. (Resim 35-36)
 
Zemin üstündeki üç katta ise dairelerin mekân kurgusu değişmezken, Çamlık Sokak'a bakan ön ve arka cephede zemin kattan başlayan V pilotilerle taşınan balkonlar bulunmaktadır. (Resim 37) Giriş cephesinde cephe boyunca kesintisiz devam eden balkonlar, yatak odalarının baktığı diğer yan cephede, iki uçtaki yatak odası balkon çıkışları arasında devam etmektedir. Özgün çizimlerde yatak odalarından biri ebeveynler için düzenlenmiş, çift kişilik yatak, bir komodin ve bir dolap tefrişi yapılmıştır. Diğer oda ise çocuk odası olarak düzenlenmiş; iki adet tek kişilik yatak ve bir çalışma masası ile tefriş edilmiştir. Açık, birbirine akabilen, geniş yaşama ve yemek odası çözümü nedeniyle yatak odalarında sıkışık bir planlama yapıldığı görülmektedir. Bunun sonucu, yapının kullanım sürecinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle, yatak odalarının balkon çıkış kapılarından çalışan, balkona taşma yapan ahşap dolap çözümleri getirildiği görülmektedir. (Resim 38) Kurum yapısı olması nedeniyle daha kalıcı -balkonları kapatmak gibi- çözümlere gidilmemiştir.
 
Yaşama mekânından özel olarak ayrılmış, geniş yemek odası çözümleri modern mimariyle ülkemize gelen yeni konut programlarının bir sonucudur. Yoğun talep gören bu çözüm, zaman zaman yapı programının bazı mekânlarından ödün verilmesine neden olmuştur. Orman Müdürlüğü Hizmet Binası'nda da ihtiyacı karşılamak üzere sonradan yapılan dolap çözümleri, yatak odalarının balkon kullanımını kısıtlamıştır.
 
Özgün planda yalnız misafir salonu için zemin kaplaması önerisi getirilmiştir. Ancak son dönemde yapıda bu öneriye uyan tek mekân çatı katına giriş sahanlığıdır. (Resim 39) Günümüzde dairelerin zemin kaplaması karo mozaiktir ve mekânsal zonlamaya referansla karo mozaiklerin rengi değişmektedir. (Resim 40) Misafir salonunda yeşil, oturma ve yemek odasında turuncu mutfakta ise kırmızı renklidir. Bu kaplamalar yapının kullanım sürecinde, 1978 yılında kaloriferli sisteme geçiş sırasında yenilenmiş olmalıdır. Bir sonraki değişim ise yaşama mekânlarının bir kısmı ile yatak odalarının parke kaplanmasıdır. (Resim 41) Yapının pencereleri dönemin yaygın çözümü olan çift doğramadır. İçe ve dışa açılan iki doğrama sistemi ile çözülmüştür. (Resim 42). Islak mekânlar küçük malzeme değişiklikleri dışında özgün plan çözümlerini korumaktadır. (Resim 43)
 
Plan çözümünde zonlanan, ancak birbirine açılabilen mekânlardaki bütüncül yaklaşım, cephe açıklıklarına da yansımış, misafir salonu, oturma - yemek odası ve mutfak pencereleri aynı büyüklükte çözülmüştür. Geniş kanatlı ve geniş camlı kapılarla balkonlara açılan bu mekânlar aynı zamanda cephe boyunca kesintisiz devam eden balkon döşemelerinin yatay vurgusunu arttırmaktadır. Kitlenin yalın prizmatik etkisini bozmamak üzere balkon köşelerine yerleştirilen sağır düşey duvarlar, giriş cephesinde kitleyi tamamlarken, ön ve arka cephede balkon konsollarını çerçevelemektedir. (Resim 44-45). Özgün çizimlerde daireler arasında hiçbir ayırıcı bulunmayan sürekli balkonlar -mevcutta ayırıcı paneller bulunmaktadır (Resim 46)- yaşama bölümünde tüm yapıyı U şeklinde sarmakta, yatak odası kısmında ise balkon çıkışları arasında devam etmektedir.
 
Giriş cephesindeki sürekli balkon döşemeleri ve korkulukları ile yapıya kazandırılan yatay vurgu, simetri aksında yer alan merdiven boşluğunu tanımlayan düşey yırtıklar ile dengelenmektedir. (Resim 47). Bu cephe organizasyonu, 1950'li yıllarda yoğunlukla tercih edilen bir tasarım yaklaşımıdır. Yapının Çamlık Sokak'a bakan ön cephesi ve arka cephesinde V pilotiler aracılığıyla, masif cepheden öne fırlayan çevrelenmiş balkon konsolu ve cephe bütünündeki asimetrik düzen, modernist tasarım yaklaşımının İzmir'deki uygulamalarından biridir. Giriş saçağını taşıyan V şeklindeki boru profil ayaklar, korkuluklarda yer alan ve Orman İşletme Müdürlüğü'ne gönderme yapan meşe figürleri, merdiven korkulukları dönemin mimari repertuarının ve özeninin birer ifadesidir. (Resim 48-50)
 
1959 yılında inşa edilen Orman Müdürlüğü Hizmet Binası, dönem özellikleri ve İzmir'deki apartman mimarisi açısından ele alındığında, aynı yıllarda farklı mimarlar tarafından yapılan pek çok nitelikli apartman ile benzerlikler göstermektedir. Giriş cephesinde düşey yırtıklı merdiven kovası ve balkon döşemeleri ile sağlanan yatay vurgu, 1957 yılında Özcan Özşişman tarafından yapılan Tikveşli Apartmanı (Alsancak) ile aynı cephe çözümüne sahiptir. (Resim 51) Balkon konsollarını taşıyan zemin kattaki V pilotiler ve yaşam-yemek-mutfak mekânlarındaki akıcı mekânsal kurgusu ile Ziya Nebioğlu'nun 1957 tarihli Paya Apartmanı ile benzer bir anlayıştadır. (Resim 52) Asimetrik ön ve arka cephe çözümleri ise, 1954 yılında yine Alsancak'ta Fahri Nişli tarafından yapılan Beyaz Apartmanı ile benzerlik göstermektedir. (Resim 53)[13]
 
Mekân organizasyonu ve mimari repertuarı ile Cumhuriyet sonrası gelişen çok katlı modern konut anlayışının İzmir için özgün örneklerinden biri olan hizmet binası, kullanım sürecinde bazı değişiklikler geçirmiş ve aslında bu değişiklikler yapı için sonun başlangıcı olmuştur. 1978 yılında bodrum katta kalorifer dairesi, kazanlar ve su tankları için yapılan tadilatlarda, arka cepheye açılım veren yuvarlak pencere dizileri yıkılarak servis girişine dönüştürülmüş, komşu parsele bakan cephede, arka köşe pencerelerinin önüne bir baca eklenmiştir. Bu değişikliklerden çok daha büyük ve yapı için daha tehlikeli olan müdahale, sıcak su kazanları ve yakıt tankına yer açmak üzere bazı bodrum duvarların yıkılmasıdır. Betonarme iskelet sistemle yapılan binada 50 cm.lik bodrum kat duvarları taşıyıcı özelliktedir. Yıkılan duvarlar nedeniyle yapının statik dengesinde bozulma olmuştur. 2006 yılına kadar taşıyıcılık açısından problem yaşamayan yapı, malzemenin eskimesi ve 2006 yılı Mart ayında yaşanan peş peşe depremler sonrasında hasar görmüştür. Orman Müdürlüğü'nün talebi ile Bayındırlık Bakanlığı'nca yaptırılan statik dayanım testleri sonucunda "yapının güçlendirme bedelinin yeni inşaat bedelinin % 52'si olduğu ve piyasa koşulları gözönüne alındığında güçlendirme maliyeti bina yapım maliyetinin % 40'ı oranını bulduğunda binanın özel bir durumu yoksa güçlendirilmeden yıkılması ve yeniden yapılması tavsiye edilir" ifadesi ile yıkılıp yeni bir yapı yapılmasının daha uygun olduğu raporu verilmiştir.[14] Ancak yapıya oturulamaz raporu verilmemiştir. Bayındırlık Bakanlığı tarafından belediyeye gönderilen yazıda "hasarlı oturulamaz" ifadesi olmamasına karşın Orman Müdürlüğü yapının yıkılması taraftarıdır. Elbette bu tavırda parsele yeni imar durumu ile daha çok kat hakkı verilmiş olması etkilidir.
 
2006 yılına kadar lojman olarak kullanılan Karşıyaka Orman İşletme Müdürlüğü 25 Numaralı Hizmet Binası, 2006 yılı Mart ayında yaşanan depremler sonrasında oluşan hasarlar nedeniyle boşaltılmış ve 2007 yılı Aralık ayında yeni bir lojman binası yapılmak üzere yıkılmıştır. (Resim 54-55) Statik raporda belirtilen "binanın özel bir durumu yoksa" ifadesi yapının özgün hali ile korunmasına yönelik bir açılım sağlasa da, bu noktada yapının modern mimarlık mirası olup olamayacağı konusundaki belirsizlik, kurumsal ve toplumsal bilinçsizlik, Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yapının yalnızca bir hizmet binası olarak görülmesi ve eskiyen mülkün yenilenmesi gerektiği düşüncesi, İzmir'de gelişen çok katlı modern konut anlayışının özgün bir örneği olan ve modern mimarlık mirası olarak korunabilecek bir yapının kaybedilmesine neden olmuştur.
 
KAYNAKÇA

Akbaşak, Ş. 2006, İzmir Orman İşletme Müdürlüğü 25 No'lu Hizmet Binası Statik Raporu.
Baykan Seymen, Ü. 1992, "Tek Parti Dönemi Belediyeciliğinde Behçet Uz Örneği", Üç İzmir, Ed. Enis Batur, YKY, ss. 297-321.
Eyüce, Ö. 1999, "Erken Modernizm'den Çoğulcu Modernizm'e İzmir'de Konut", Egemimarlık, No:32 (1999/4),İzmir, ss. 33-37.
Gündüz, O. 2006, "Cumhuriyet'ten 1980'li Yıllara Karşıyaka'nın Mimari Kimliğine Katkıda Bulunan Mimarlar, Mühendisler ve İnşaatçılar", Ege Mimarlık, No:58, İzmir, ss.28-35.
Güner, Deniz, ed. 2005, İzmir Mimarlık Rehberi, Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayını.
Karşıyaka Belediyesi İmar Müdürlüğü Arşivi
Güner, Deniz, 2006, "İzmir'de Modern Konut Mimarlığı 1950-2006", Planlama, 2006/03, İzmir, s.125
Sayar, Y. 2006, "Mimar Ziya Nebioğlu'nun 1950-1960 Yılları Arasında Karşıyaka'da Gerçekleştirdiği Konut Çalışmaları", Ege Mimarlık, No:58, İzmir, ss. 36-39.
Tanaç Kiray, M. 2006, "Karşıyaka Çamlık Sokak'ta 1950'li Yılların Tekil Konut Mimari Karakterini Taşıyan Üç Ev", Ege Mimarlık, No:58, İzmir, ss.40-43.
Umar, B. 1992, "Kordelio-Karşıyaka ve Symrna-İzmir Adlarının Anlamı Üzerine", Üç İzmir, Ed. Enis Batur, YKY, s.33.

 
 
RESİM LİSTESİ       
 
 
1. 1950 öncesi Karşıyaka'dan bir görünüm (www.wowturkey.com)
2. Karşıyaka'nın ilk apartmanı: Bayazıt Apartmanı, 1930-34 (Gündüz, 2006)
3. Karşıyaka'dan tekil konut örneği
4. Karşıyaka Aksoy'da bir kooperatif evi
5. Karşıyaka'da 3 katlı bir apartman örneği
6a, 6b. 1950 öncesi Çamlık Sokak'ın Karşıyaka sahiline açılan girişi
7. Çamlık Sokak'ın Karşıyaka sahiline açılan girişinin günümüzdeki durumu
8. Çamlık Sokak'tan denize doğru bakış
9. Alyotti (Durmuş Yaşar) Köşkü, 1914
10. Süller Villası, 1951, Y.Mim. Fahri Nişli
11. Apartman, 1962, Y.Mim. Abdullah Pekön
12. Apartman, 1953, Y.Mim. Fahri Nişli
13. Karşıyaka'nın 10 katı aşan ilk apartmanı Gökdelen Apartmanı, 1974 (Y.Müh. Mimar Semih Aygıt ve Y. Mimar Kemal Türksönmez)
14-15. Çamlık Sokak'ta yer alan diğer tekil konutlar.
16-17. Çamlık Sokak'ta yer alan çok katlı apartman örnekleri.
18. Nebahat Dolman Yaşlılar Barınma Merkezi, 1930'lar.
19. 1930'larda İzmir'de yaygınlaşan apartman tipolojisine Karşıyaka'dan bir örnek
20-21. Çekme çatı katında betonarme pergolalı apartman örnekleri.
22-23. Plastik değeri yüksek giriş saçakları ve düşey yırtıklarla tanımlanan merdiven kovalarına örnekler.
24-27. Balkonlarda ve apartman hollerinde yaratılan estetik korkuluk tasarımlarına örnekler.
28. Orman İşletme Müdürlüğü 25 Numaralı Hizmet Binası, Karşıyaka
29. Çamlık Sokak cephesi
30. Lokale bakan giriş cephesi
31. Halihazır üzerinde Hizmet Binası, Lokal ve Orman Müdürlüğü
32. Genel kat planı (İzmir Karşıyaka Belediyesi Arşivi)
33. Misafir salonu olarak tasarlanan mekân ve yemek bölümü bağlantısının bugünkü durumu
34. Yemek ve oturma odasının bugünkü durumu
35. Bodrum kat planı
36. Zemin kat planı
37. V pilotiler
38. İç mekâna eklenen ahşap dolaplar
39. Özgün çizimlerde önerilen zemin kaplaması
40. Mekânlarda kullanılan farklı renkli zemin kaplamaları
41. Farklı dönem zemin kaplama örnekleri
42. İkili ahşap doğrama sistemi
43. Özgün plan şemasını koruyan mutfak
44-45. Balkon köşelerine yerleştirilen sağır düşey duvarlar
46. Balkonları ayıran paneller
47. Merdiven kovasını tanımlayan düşey yırtıklar
48. Giriş saçağı
49. Balkon korkuluklarındaki meşe figürü
50. Merdiven korkuluğu
51. Tikveşli Apartmanı, 1957
52. Beyaz Apartmanı, 1954.
53. Paya Apartmanı, 1957
54-55. Yıkılan hizmet binası alanı şu anda otopark olarak kullanılmaktadır
 

[1] Yapı, Orman İşletme Müdürlüğü Arşivi'nde bu isimle geçmektedir.
 
[2] Umar, 1992, s.33.
 
[3] Baykan Seymen, 1992,  ss.297-321.
[4] Gündüz, 2006, ss.28-35.
 
[5] Sayar, Y. 2006, ss.36-39.
 
[6] Bu üç yapı hakkında daha fazla bilgi için bakınız: Tanaç Kiray, 2006, ss.40-43.
 
[7] Gündüz, 2006, s.34
 
[8] Eyüce, 1999, ss.33-37.
[9] Güner, 2006, s.125
 
[10] Mimarlar Odası İzmir Şubesi kayıtlarında adına rastlanmayan Özbakırcı'nın Nafia (Bayındırlık) Müdürlüğü mimarlarından olduğu düşünülmektedir. Henüz kesin bir bilgiye ulaşılamamıştır.
 
[11] Bu bölümdeki bilgilerin tümü yapının Karşıyaka Belediyesi İmar Müdürlüğü Arşivi'nde bulunan dosyasında yer alan yazışmalardan alınmıştır.
[12] Yazıda kullanılan tüm çizimler, yazar tarafından orijinal paftalar üzerinden bilgisayar ortamına aktarılarak hazırlanmıştır.
[13] Nafia Müdürlüğü mimarlarından olduğu düşünülen Selahattin Özbakırcı'nın yaptığı bina ile dönemin serbest mimarları tarafından yapılan apartmanlar arasındaki mimari dil benzerliği, modern tasarım anlayışının ülke mimarlık pratiğinin tüm kademelerindeki kişilerce benimsendiğini ve uygulandığını göstermesi açısından dikkat çekici olabilir.
[14] Akbaşak, 2006.