Avangard Kuramı

Peter Bürger, 2003, çev. Erol Özbek, Ali Artun (önsöz), İletişim Yayınları, İstanbul; 190 sayfa.

(Orijinal basım: Peter Bürger, 1974, Theorie der Avantgarde, Suhrkamp Verlag, Frankfurt.)

Peter Bürger'in “Avangard Kuramı”, yaklaşık otuz yıl sonra Türkçe'ye ilk kez çevrilerek İletişim Yayınları’nın “Sanat Hayat” dizisinin üçüncü kitabı olarak okuyuculara ulaştı. Ali Artun'un sunuş bölümü, 'avangard'ın terim olarak 1830’larda başlayan tarihçesinden modernizmle olan ilişkisine, avangard retrospektiflerinden avangardın kuramsal evrimlerine kadar genel bir yelpazeyi özetleyerek konunun daha geniş bir okuyucu kitlesine seslenmesinde etkin rol oynuyor. Avangard, Bürger'in kuramında, 'özerkleşmiş ve kurumsallaşmış sanat'a karşı geliştirilen bir saldırı mekanizmasıdır. Sanatla hayatın buluşması yolu ile sanatın içinden hayatı dönüştürmeyi amaçlayan bir alternatiftir. ‘Modernizm’ ve ‘avangard’ terimlerinin arasındaki nüans farkı, Bürger'in avangardı kavramsallaştırması ile ortadan kalkar. Avangard böylece modernizmin stillerinden biri olarak anlaşılmaktan kurtularak, estetik ve siyasal değerlerle bütünüyle şekillenen bir kavram olarak ele alınmaya başlanır. Bürger'in saptaması, avangard çabaların I. ve II. dünya savaşları arasına sıkıştığı ve sonunda karşı durduğu sanat kurumlarınca içselleştirilerek yok edildiği, başarısız olduğudur. Sanatın hayat pratiğine katılma çabası artık, sanat eserinin gerçeklikle girdiği yeni bir ilişkiye dönüşmüştür. Böylece avangard, 'neo-avangard', 'post-avangard' veya başka bir biçimde yenilenemeyeceğinden başarısız olmuştur; ama bu başarısızlık bir bakıma uyandırdığı umut ve tehditlerle başarının ta kendisi sayılabilir. Peter Bürger'in toplumsal ve tarihsel olarak irdelediği Avangard Kuramı 1974 yılında yayımlanmasında beri çeşitli disiplinlerde odak noktasını oluşturduğu gibi mimarlık tartışmalarında da etkilerini ve tepkilerini halen sürdürmektedir.

* Gökçeçiçek Savaşır

8. Ulusal Mimarlık Ödülleri ve Sergisi Katalogu

Bayar Çimen, yay.haz., Ocak 2004, Mimarlar Odası Genel Merkezi ve YEM ortak yayını; 167 sayfa.

Mimarlar Odası tarafından 1988 yılından itibaren her iki yılda bir gerçekleştirilen Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri’nin sekizincisi 2002 yılında düzenlenmişti. Katalog, bu dönemde Ulusal Sergi’de katılımcı olarak yer alan 104 mimarın 117 eserini (66 mimarlık bürosundan toplam 146 pano) biraraya getiriyor. Geçen yıl yitirdiğimiz Utarit İzgi ‘Sinan Ödülü’, Nejat Ersin ve Kemal Aran ‘Mesleğe Katkı Ödülü’ ve Metin Sözen de ‘Jüri Özel Ödülü’ ile ödüllendirilmiş; “Yapı Dalı”nda 6, “Proje Dalı”nda ise 4 adet ödül verilmişti. Katalogda, ödül alan kişi, proje ve yapılara ilişkin kapsamlı görsel ve yazılı dokümanlara yer veriliyor.

Mimarlar Odasına Emek Verenler – I: Somer Ural

Çelen Birkan ve Güven Birkan, derl., Ocak 2004, Mimarlar Odası Genel Merkezi Yayını; 98 sayfa.

Mimarlar Odası’nın 50. yılını kutladığı bu yıl, kuruluşundan bu yana örgütlenmesine ve çalışmalarına katkıda bulunanları anmak üzere yayınlamaya başladığı Monografiler dizisinin ilk kitabı çıktı. 1970 yılından başlayarak Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nin çalışmalarına katılan ve yaşamının son gününe kadar Oda’nın aktif üyelerinden biri olan Somer Ural’ın (1943-1975) Oda’ya verdiği katkılar, mesleki yaşamı, aile içinde ve dostları ile paylaştığı anılar, Çelen ve Güven Birkan’ın editörlüğünde bu kitapta toplandı. Monografi dizisinin bu ilk kitabı, bir dönem MİMARLIK Dergisi Yazı İşleri Müdürü olarak görev alan Ural’ın “Mimarlık’tan” yazıları ile

60’lı ve 70’li yıllarda Oda’nın ilgilendiği / ilişkilendiği konulara; katıldığı yarışmalarda ödül kazanan projeleriyle de dönemin mimarlık anlayışına ışık tutması açısından önem taşıyor.

Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma

yay.haz. N.Müge Cengizkan, Ocak 2004, Mimarlar Odası Genel Merkezi Yayını; 41 sayfa.

21 Mart 2003’te Ankara Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde düzenlenen Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma Paneli’nin tam metnini içeren kitap, yerel seçimler öncesinde, yerel yönetimlerin yeniden yapılanmasına ilişkin güncel tartışmalara ışık tutuyor. Aydan Erim’in başkanlığında yapılan oturuma, Yücel Gürsel, Kaya Güvenç, Raci Bademli, Murat Balamir, Bülent Baratalı ve Oktay Ekinci katılmıştı. Panel, aynı zamanda, Raci Bademli’nin katıldığı son Mimarlar Odası etkinliği olması açısından da önem taşıyor.

Değişim ve Mimarlar Odası: I. Aladağ Toplantısı’nın Tanıtımı

Yonca Hürol (Al), Ocak 2004, Mimarlar Odası Genel Merkezi Yayını; 64 sayfa.

19-21 Mayıs 1995 tarihinde Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından Bolu Aladağlar’da “Değişim ve Mimarlar Odası” temasıyla düzenlenen toplantıda gerçekleştirilen tartışmalar ve ortaya çıkan öneriler, toplantı raportörü Yonca Hürol tarafından kaleme alındı. Öneri ve tartışmalar, dünyayı etkileyen “değişim” kavramının, mimarlık pratiğini ve buna bağlı olarak da Mimarlar Odası’nın işlevini toplumsal, ekonomik, stratejik ve ideolojik açılardan ne şekilde dönüştüreceğine yönelik açılımlar sağlaması açısından güncelliğini koruyan bir kaynak kitap niteliğinde.